00 film k 05 giris

98
koklad›ktan sonra, 1962 y›l›nda döndü¤ü Polonya’da
çekti¤i ilk uzun metrajl› kurmaca filmi Sudaki B›çak, En
‹yi Yabanc› Film dal›nda Oscar aday› olunca uluslararas›
alanda da tan›nd›. 1960’larda, Polanski de di¤er baz›
Avrupal› yönetmenler gibi Londra’n›n o dönemdeki canl›
sosyal ve sinema ortam›n› cazip buldu ve burada filmler
çekti. Bu dönemin ilk ürünü, baflrolünü Catherine
Deneuve’ün üstlendi¤i ve Londra’da geçen Tiksinti oldu.
Bu filmi, Ç›kmaz izledi. Hareket odakl› kamera kullan›m›,
özenle serpifltirilmifl gerilim ö¤eleri, sosyal bask› imalar›
ve psikolojik çöküntünün efli¤indeki d›fllanm›fl
kahramanlar› ile s›rad›fl› konu ve atmosferlerin
damgas›n› vurdu¤u bu filmlerle özellikle Avrupa’da
sayg›nl›k kazand›. 1967 y›l›nda, baflrolünde Amerikal›
yetenekli oyuncu Sharon Tate’in oynad›¤› Vampir Avc›lar›
ile vampir filmlerinin yap›s›n› komedi unsurlar›yla
tamamen farkl› bir boyutta yeniden flekillendirdi. 
Kaliforniya’ya yerlefltikten sonra, ç›k›nt›l›, heyecanl›
kiflili¤ini dengeleyen yumuflak huylu Sharon Tate ile
evlendi ve “fleytanl› film” denebilecek bir alt-türün ilk
örneklerinden Rosemary’nin Bebe¤i ile kendi inanc›na
göre “fleytan”›n insan›n kendi içinde oldu¤unu ekrana
yans›t›nca büyük tepki ald› ama ona art›k Hollywood
kap›lar› ard›na dek aç›ld›. 1969 y›l›nda, kendisi
Londra’dayken, sekiz ayl›k hamile efli Sharon Tate ve dört
arkadafl›, Charles Manson adl› bir tarikat liderinin
müritleri taraf›ndan vahflice öldürüldü. “Sharon’un
ölümü, hayat›mda bir anlam ifade eden tek dönüm
noktas›d›r. O ölmeden önce, s›n›rs›z, sakin bir beklenti
ve iyimserlik denizinde yol al›yordum. Sonras›nda, ne
zaman bir fleyden bilinçli olarak keyif alsam, suçluluk
hissettim.” 
1974’te, William Friedkin’in fleytan ç›karma klasi¤i
Exorcist / fieytan gösterime girdikten henüz bir y›l sonra,
Jack Nicholson, Faye Dunaway ve John Huston’lu kara
filmi Çin Mahallesi alt› dalda Oscar’a aday gösterildi. 
1977 y›l›nda, ünlü moda dergisi Vogue için yapt›¤›
foto¤raf çekimi s›ras›nda tan›flt›¤› on üç yafl›ndaki bir
k›za uyuflturucu vererek, Jack Nicholson’un
Kaliforniya’daki evinde tecavüz etmekle suçland›. K›z,
ifade vermeyi reddetti, ama Polanski suçu kabul etti.
Baz› söylentilere göre, bir milyon dolarl›k bir kefaletle
serbest kalan Polanski, bu davan›n ve savc›l›¤›n
ulaflamayaca¤› bir yere, Paris’e yerleflti, ancak bu olay›n
gölgesi neredeyse hep üzerinde kald› ve uzun süre
Amerika topraklar›na ad›m atamad›. “Evet, hayat›m
boyunca çok ac› çektim. Ama öncelikle Amerika’dan
sürgün edilmem yüzünden de¤il. Annemin gözlerimin
önünde benden kopar›lmas› var. Sharon’un katli var.
‹çimde nefret birikmiflti. Manson’un adamlar› ömür
boyu hapse t›k›ld›klar›nda memnun olmufltum. Ama
hâlâ çal›flabiliyorum.”
1979’da Thomas Hardy’den uyarlad›¤› dört Oscar’l›
Tess’in bafloyuncusu Nastassia Kinski ile beraberli¤i
magazin bas›n›n› hayli meflgul etti. Uzun bir ara
verdikten sonra 1986 y›l›nda Pirates ile korsan filmlerine
USTALARA SAYGI
TRIBUTES
ROMAN POLANSKI
Roman Polanski
Filmleriyle bu kadar çok tan›n›p ad› etraf›nda bu kadar
çok skandal ve ac› bar›nd›ran fazla sinema ünlüsü
yoktur. Roman Polanski ad›, sinema tarihine geçen ve
çok tart›flma yaratan Tess, Rosemary’nin Bebe¤i, Sudaki
B›çak, Çin Mahallesi, Kirac› gibi özel filmleriyle Andrzej
Wajda, Krzysztof Kieslowski ve Andrzej Munk gibi,
Polonya’n›n büyük sinemac›lar› aras›nda geçmekle
beraber, özel hayat›n› eserlerinin ve yetene¤inin önüne
ç›karan trajediler ve neredeyse magazin dergilerine
yarafl›r haberlerle de an›l›yor. 
Polanski’nin filmlerinin ard›ndaki fikirlerin
oluflmas›nda, hiç flüphesiz, yönetmenin çalkant›l›
geçmiflinin etkileri var. Belki de bu yüzden, filmlerini
izlemek seyirci için kolay bir deneyim olmuyor; seyirci,
filmin karakterleri gibi huzursuz, rahats›z, gergin, hatta
korku içinde ve buna ra¤men perdeden gözünü alam›yor. 
Roman Polanski 1933 y›l›nda Paris’te do¤du ve bir
süre sonra ailesiyle birlikte Polonya’ya, Krakow’a tafl›nd›.
Babas›, plastik sektöründe çal›flan bir ifladam›yd›; ne var
ki 2. Dünya Savafl› Polonya’ya eriflti¤inde durum de¤iflti.
Komünist e¤ilimlerinden dolay› dindar olmasalar ve
annesi yar› Yahudi olsa da, ailece kollar›na Davud Y›ld›z›
takmak zorunda kald›lar ve bir süre sonra Krakow
gettosunda s›k›fl›p kald›lar. O s›rada hamile olan annesi
ile babas› toplama kamp›na götürüldüler. Küçük Roman,
babas›n›n onu emanet etti¤i bir aileyle birlikte evden eve
geçerek gettonun d›fl›nda hayatta kald›. Savafl bitince
babas›yla birbirlerini buldular, ancak annesi gaz
odas›nda öldürülmüfltü. 
Önce Krakow’daki Sanat Okulu’na, ard›ndan da
Andrzej Wajda’n›n yard›m›yla, Lodz Devlet Sinema
Okulu’na kabul edildi. Ö¤renciyken çekti¤i k›sa filmler,
sinema çevresinde ad›n› duyuracak kadar nitelikliydi.
Birçok tiyatro oyununda sahneye ç›kt›, ilk sinema
oyunculu¤u deneyimi ise Andrzej Wajda’n›n filmlerinde
oldu. “Böylece öte yanda bulunman›n nas›l bir fley
oldu¤unu da biliyorum. Filmlerde ya da oyunlarda
oyunculuk deneyimimin bulunmas› sayesinde, as›l
gerekli olan›n ne oldu¤unu biliyorum; as›l önemli olan,
ifline yo¤unlaflmak, etraf›ndaki baflka her fleyi göz ard›
etmek ve yap›m›n di¤er yönlerinin baflka biri taraf›ndan
halledildi¤ini bilmektir. Asl›nda kendi filmlerimde
oyunculuk yapt›¤›mda farkettim ki, yönetmenlik yaparken
oynamak, oynarken yönetmekten daha zormufl.”
Bir süreli¤ine Paris’e gitti ve buradaki sanat ortam›n›

---