3 downloaded from KitabYurdu org M ü Ə L l I f V ə Ə s ə r L ə r I h a q q I n d a
Yüklə 5,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- HƏYATIN GERÇƏK MƏNŞƏYİ 138
- “gözlənilməyən əcaib canlılar”
- Sıçrayışlı təkamül modelinin iki məşhur müdafiəçisi: Stefen Jay Quld və Nils Edriç
- Dar populyasiyalar xətası
- HƏYATIN GERÇƏK MƏNŞƏYİ 140
HƏYATIN GERÇƏK MƏNŞƏYİ 138 Əsrin məşhur genetiklərindən R.A.Fişerin təcrübə və müşahidələrə əsaslanaraq ortaya qoyduğu bir qanun bu fərziyyəni açıq şəkildə təkzib edir. Fişer “Təbii seçmənın genetik nəzəriyyəsi” (The genetical theory of natural selection) adlı kitabında “mutasiyanın bir canlı populyasiyasında daimi olmasının mutasiyanın fenotip üzərindəki təsiri ilə tərs mütənasib” olduğunu bildirir. 176 Başqa sözlə, bir mutasiya nə qədər böyük olsa da, populyasiyada daimi olma ehtimalı da bir o qədər azalır. Bunun səbəbini görmək çətin deyil. Əvvəlki fəsillərdə nəzərdən keçirdiyimiz kimi, mutasiyalar canlıların genetik məlumatında təsadüfi dəyişikliklər əmələ gətirirlər və heç vaxt canlının genetik məlumatını inkişaf etdirən təsirləri yoxdur. Əksinə, mutasiya keçirən fərdlər ciddi xəstəlik və şikəstliyə məruz qalırlar. Ona görə də mutasiya bir fərdə nə qədər çox təsir edirsə, yaşama ehtimalı da bir o qədər az olur. Darvinizmin israrlı müdafiəçilərindən Ernst Mayr bu mövzuda belə deyir: Mutasiyalar nəticəsində genetik əcaib canlıların əmələ gəlməsi həqiqətən də müşahidə edilən faktdır, lakin bunlar o qədər qəribə canlılardır ki, ancaq “gözlənilməyən əcaib canlılar” kimi tərif edilə bilər. Tarazlıqları o qədər pozulmuşdur ki, tarazlayıcı seçmə mexanizmi yolu ilə seçilməkdən xilas olmaq üçün heç bir imkanları yoxdur... Əslində bir mutasiya fenotipə nə qədər çox təsir edərsə, onun (təbii mühitə olan) uyğunluğunu o qədər azaldır. Bu cür radikal mutasiyanın fərqli uyğunlaşma təmin edəcək yeni bir fenotip əmələ gətirəcəyinə inanmaq bir möcüzəyə inanmaq deməkdir... Bu “gözlənilməyən əcaib canlıya” cütləşəcəyi uyğun cüt tapmaq və bunların populyasiyanın normal fərdlərindən törəyici şəkildə təcrid edilmələri də, məncə, əsla həll edilməyəcək çətinliklərdir. 177 Sıçrayışlı təkamül modelinin iki məşhur müdafiəçisi: Stefen Jay Quld və Nils Edriç downloaded from KitabYurdu.org Sıçrayışlı Təkamül Nəzəriyyəsinin Əsassızlığı 139 Mutasiyaların təkamül xarakterli inkişafa səbəb olmadığı aydındır və bu həqiqət həm neodarvinizmi, həm də sıçrayışlı təkamül nəzəriyyəsini çıxılmaz vəziyyətə salır. Mutasiya zərərverici mexanizm olduğuna görə, sıçrayışlı təkamül tərəfdarlarının bəhs etdikləri makromutasiyalar canlılara “makro” səviyyədə zərər verərlər. Bəzi təkamülçülər DNT-dəki “tənzimləyici genlərə” (regulatory genes) təsir edən mutasiyalara ümid bağlayırlar. Amma digər mutasiyalara aid olan zərərverici xüsusiyyət bu mutasiyalar üçün də etibarlıdır. Problem mutasiyanın təsadüfi dəyişiklik olmasındadır, genetik məlumat kimi kompleks quruluşda baş verən hər hansı təsadüfi dəyişiklik zərərli nəticələr verir. Genetik Leyn Lester və populyasiya genetiki Reymond Bohlin “Bioloji dəyişiklikdə təbii məhdudiyyətlər” (The natural limits to biological change) adlı kitablarında sözügedən mutasiya problemini belə izah edirlər: Nəhayət, bu nəticəyə gəlirik ki, hər hansı bir təkamül modelində hər cür genetik variasiyanın mütləq mənşəyi mutasiyadır. Bəziləri kiçik mutasiyaların nəticələrindən narahat olurlar və təkamül yeniliklərinin mənşəyini açıqlamaq üçün makromutasiyalara müraciət edirlər. Qoldsmitin gözlənilən əcaib canlıları həqiqətən də geri qayıtmışdır. Ancaq makromutasiyaların təsir etdiyi populyasiyalar, əslində, həyat uğrunda mübarizədə məğlub olan populyasiyalar olur. Makromutasiyaların kompleksliyin artırılmasını təminedici xüsusiyyətindən (genetik məlumatı dəyişdirmək baxımından) əsər-əlamət yoxdur. Əgər quruluşa təsir edən gen mutasiyaları (kiçik mutasiyalar) lazımi dəyişiklikləri əmələ gətirmək üçün kafi deyillərsə, tənzimləyici genlərə təsir edən mutasiyalar daha əlverişsiz olacaqdır, çünki adaptasiya (uyğunlaşma) təmin etməyən və hətta məhvedici təsirlər əmələ gətirəcəkdir... Bir cəhət olduqca aydındır: mutasiyaların (istər böyük, istərsə də kiçik olsunlar) hədsiz dərəcədə bioloji dəyişiklik əmələ gətirməsi tezisi bir faktdan çox inanc kimi qalmaqda davam edir. 178 Müşahidə və təcrübələr mutasiyaların genetik məlumatı təkmilləşdirmədiyini və canlıları məhv etdiyini göstərir, lakin sıçrayışlı təkamül tərəfdarlarının mutasiyalardan neodarvinistlərdən belə daha böyük “uğurlar” gözləmələri açıq-aşkar əsassızlıqdır. Dar populyasiyalar xətası Sıçrayışlı təkamül tərəfdarlarının vurğuladıqları ikinci anlayış “dar populyasiyalar” anlayışıdır. Bununla yeni növ əmələ gəlməsinin sayca olduqca az olan heyvan və ya bitkidən ibarət icmalarda baş verdiyini ifadə edirlər. Bu iddiaya əsasən, çox sayda heyvandan ibarət olan populyasiyalarda təkamül xarakterli inkişaf baş vermir və “stasis” (sabitlik) vəziyyyətini downloaded from KitabYurdu.org HƏYATIN GERÇƏK MƏNŞƏYİ 140 qoruyurlar. Ancaq bu populyasiyalardan bəzən kiçik qruplar ayrılır və bu “təcrid edilmiş” qruplardakı canlılar sadəcə öz aralarında cütləşirlər. (Bunun çox vaxt çoğrafi şərtlərdən irəli gəldiyi fərz edilir). Öz aralarında cütləşən bu kiçik qruplarda makromutasiyalar təsirli olur və çox sürətlə “növlərə ayrılma” baş verir. Görəsən, sıçrayışlı təkamül tərərdarları nə üçün dar populyasiyalar anlayışını bu qədər vurğulayırlar? Sualın cavabı açıqdır: məqsədləri fosil qeydlərindəki ara keçid forma yoxluğuna “açıqlama” gətirməyə çalışır. “Təkamül xarakterli dəyişikliklər çox dar populyasiyalarda və çox sürətlə inkişaf etdi və ona görə də kifayət qədər fosil izi qalmadı” şəklindəki izahlarını bu səbəbdən israrla vurğulayırlar. Lakin əslində, son illərdə aparılan elmi təcrübə və müşahidələr dar populyasiyaların genetik cəhətdən təkamül nəzəriyyəsinin lehinə deyil, əleyhinə olduğunu ortaya qoymuşdur. Dar populyasiyalar yeni növ əmələ gətirmək bir tərəfə qalsın, əksinə, ciddi genetik pozuntular üzə çıxarırlar. Bunun səbəbi dar populyasiyalarda fərdlərin daima dar genetik hovuz çərçivəsində cütləşmələridir. Buna görə, normal halda, “heteroziqot” olan fərdlər getdikcə “homoziqota” çevrilirlər. Bunun nəticəsində də normal halda resessiv olan pozulmuş genlər dominant genə çevrilir və beləliklə, populyasiyada getdikcə daha çox genetik pozuntu və xəstəlik üzə çıxır. 179 Bu mövzunu tədqiq etmək üçün toyuqlar üzərində 35 il davam edən müşahidə aparılmışdır. Müşahidələrdə dar populyasiyada saxlanılan toyuqların getdikcə genetik cəhətdən zəiflədiyi müəyyən edilmişdir. Toyuqların yumurtlaması 100%-dən 80%-ə, çoxalma faizi də 93%-dən 74%-ə düşmüşdür. Ancaq insanların şüurlu müdaxiləsiylə, yəni başqa bölgələrdən gətirilən toyuqların populyasiyaya qarışdırılması ilə bu genetik zəifləmə prosesi dayanmış və toyuqlar normal hala düşməyə başlamışlar. 180 Bu və buna bənzər kəşflər sıçrayışlı təkamül tərəfdarlarının sığındıqları “dar populyasiyalar təkamül xarakterli inkişafın mənbəyidir” şəklindəki iddianın elmi əsasının olmadığını açıq şəkildə göstərir. Nəticə Elmi kəşflər sıçrayışlı təkamül nəzəriyyəçilərinin iddialarını dəstəkləmir. Canlıların dar populyasiyalarda və makromutasiyalarla sürətlə təkamül keçirdiklərini irəli sürən bu iddia əslində ən az neodarvinizmin ortaya qoyduğu təkamül modeli qədər əsassızdır. Bəs bu nəzəriyyənin son illərdə məşhurlaşmasının səbəbi nədir: bu sualı təkamülçülərin mübahisələrinə baxdıqda cavablamaq olar. Sıçrayışlı təkamül modelini müdafiə edənlərin demək olar ki, hamısı paleontoloqdur. Stefen downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|