ĠAMĠl rəhmanzadə
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
178 21-də ünvanladığı təliqədə bildirirdi: «Çiaur meşə məntəqəsinin aşağı hissəsi pay torpağı və... yerli əhəmiyyətli meşə kimi... yerli əhaliyə (gürcülərə - Ş.R.) verilmişdir; 700 des. sahəsi olan Beşkiani (Beşkən - Ş.R.) meşəsi isə qabaqçöllülərin ağac qırmaları üzündən güclü şəkildə zərər çəkmişdir. «Oğlan» adlı məntəqədəki 1200 kv.des. boş sahə Sığnaq qəzasının torpaqsız kəndlilərinin məskunlaşması üçün verilmişdir. Bundan əlavə, bu məntəqələrdən Alazan çayının o tayındakı rayonlar da tikinti materialları ilə təmin olunmalıdır... Yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq, Gürcüstan MİK-i Azərbaycan MİK-in xahişini təmin etmək imkanından məhrumdur» 163 Beləliklə, Gürcüstan hakimiyyəti ən yüksək səviyyədə açıq şəkildə bəyan edirdi ki, Cənubi Qafqazın ali dövlət orqanının qərarları onun üçün icbari deyildir. Ehtimalımızca, gürcü rəsmilərinin belə etinasızlığı onların ən ali instansiyalarda hərəkətlərinə zəmanət almalarından irəli gəlirdi. Bunu hadisələrin sonrakı inkişafı da təsdiqləyirdi. Gürcü təliqəsi ilə əlaqədar Az.MİK dekabrın 29-da Cənubi Qafqaz MİK- nə müraciət etdi. Müraciətdə 19 sentyabr qərarından irəli gələn vəzifələri gerçəkləşdirmək, ilk növbədə də nəzərdə tutulmuş komissiyanın tezliklə işə başlamasını təmin etmək xahiş olunurdu. 164 Lakin Cənubi Qafqaz MİK Rəyasət Heyətinin 1928-ci il 16 yanvar tarixli iclasında bu xahiş müzakirəsiz gündəlikdən çıxarıldı. 165 Elə bu qərarın özü də gürcü təliqəsinin impulsiv akt olmayıb, yuxarılarla kifayət qədər razılaşdırıldığından xəbər verirdi. Gürcü hökumətinin Çiaur meşəliyində torpaq sahələri ayırmaqdan imtina etməsi, Zaqatala QİK-in Az.MİK-ə 1928-ci ilin martın 8-də göndərdiyi təliqədə deyildiyi kimi, o dövrdə Qabaqçöl sakinlərinin dəfələrlə etirazlarını doğurmuşdu və onların daimi narazılıq mənbəyinə çevrilmişdi. 166 Qabaqçöllülərin Çiaur meşəliyində torpaq istifadəsi məsələsinə növbəti dəfə Cənubi Qafqaz MİK Rəyasət Heyətinin məşhur 18 fevral 1929-cu il tarixli iclasında baxıldı. Bu iclasda Azərbaycanın qonşu respublikalarına olan ərazi müba- hisələri nəzərdən keçirilmiş və bir çox hallarda Azərbaycan mənafelərinə zidd qərarlar çıxarılmışdı. Ona görə də haqlı olaraq həmin gün tariximizə qara hərflərlə düşməyə layiqdir. İclasda çıxarılan qətnaməyə əsasən, «Gürcüstan SSR maldarlarının ehtiyacını təmin etmək üçün» Eldar-Samux qış otlaqlarından 15000 des. (16387,5 ha) ərazi ayrılıb, Gürcüstana birləşdirilirdi. 167 Həmçinin David-Qareci monastırı kompleksinin «mübahisəli hissəsində» ayrı-ayrılıqda 2000, 340 və 300 des. torpaq sahələri, yəni ümumən 2640 des. (2884,2 ha) Tiflis qəzasına qatılırdı. 168 Artıq bəhs etdiyimiz kimi, 1921-ci ilin noyabrın 8-də Azərbaycan-gürcü komissiyası monastır kompleksini Azərbaycan ərazisi kimi təsbit etmiş lakin 20-ci illərin ortalarından etibarən Gürcüstan hökuməti məsələni yenidən gündəliyə salmağa müvəffəq olmuşdu. 1927-ci ilin yanvarın 7-də Cənubi Qafqaz MİK torpaq 179 komissiyası monastır kompleksi rayonunda sərhədi dəyişmədən, monastırın özünün Gürcüstana aid edilməsinin məqsədəuyğunluğu haqqında qərar çıxarmışdı. Lakin o zaman Cənubi Qafqaz MİK-i bu qərarı təsdiqləməmişdi. Məhz 1929-cu ilin 19 fevral qətnaməsi monastır rayonunda hal-hazırda da mövcud sərhəd xəttini müəyyən etdi; yəni monastır kompleksi faktiki olaraq iki respublika arasında bölünmüş oldu. Qətnamənin «Çiaur meşəliyinə» dair hissəsində Qabaqçöl sakinlərinə 6 may və 19 sentyabr 1927-ci il qərarlarına müvafiq olaraq, otlaq sahələri verilməsi nəzərdə tutulurdu. 169 Görünür, qətnamənin digər bəndləri ilə Azərbaycandan xeyli ərazi qopardıqdan sonra Cənubi Qafqaz hakimiyyəti «Çiaur meşəliyi» məsələsində Azərbaycan maraqlarını qismən nəzərə almalı olmuşdu. Lakin ali hakimiyyət orqanının bu, sayca üçüncü analoji qərarı əvvəlkilər kimi Gürcüstan tərəfindən yenə də qulaqardına vurulurdu. Cənubi Qafqaz hökuməti isə qərarın gerçəkləşməsi üçün təsirli tədbirlər görmək fikrində deyildi. Hətta 19 fevral qərarının nəşrindən sonra gürcülər daha da azğınlaşmış, Dərin-qobu və Çürülü-tala ərazilərində qabaqçöllülərin 6 binəsini yandırmış, əkinlərini məhv etmiş, torpaqlarını şumlamışdılar. Bu fakt Cənubi Qafqaz MİK nəzdində torpaq ko- missiyası tərəfindən də etiraf olunmuşdu. 170 Hər halda qabaqçöllülərin torpaqla təminatına dair qərarlar mövcud idi və onlara müəyyən dərəcədə əməl etmək lazım gəlirdi. Ona görə də Cənubi Qafqaz MİK-i Çiaur meşəliyində qabaqçöllülərin binə və əkin yerlərini naturada işarələ- məyi və planını çıxarmağı, habelə Kaxetiya (keçmiş Sığnaq) qəzasının pay torpaqları xaricində qabaqçöllülərə meşə otlaqlarını icarəyə verməyi nəzərdə tuturdu. 171 Nəhayət, Cənubi Qafqaz MİK-nin xüsusi komissiyası 1929-cu iln 26 aprel aktına əsasən, Azərbaycan və Gürcüstan nümayəndələrinin iştirakı ilə Çiaur məntəqəsində 130,13 və 339,37 hektar iki torpaq sahəsini ayıraraq, Qabaqçöl sakinlərinin sərəncamına verdi. 172 Göründüyü kimi, qabaqçöllülərə ümumən 5000 hektara yaxın əzəli torpaqlarından bu aktla cəmi 469,5 ha ayrılırdı ki, bu da onların təsərrüfat ehtiyaclarının təminatı üçün kifayət deyildi. Lakin digər bənzər qərar və sərəncamlar kimi sözügedən akt da kağız üzərində qaldı. Artıq 30-cu illərin mate- riallarından bəlli olur ki, gürcü hakimiyyət orqanları ona faktiki olaraq məhəl qoymamışdı. Azərbaycan XTK-nın 1931-ci ilin 13 iyun tarixli arayışında obrazlı deyildiyi kimi, «Qordi düyünü indiyədək çözülməmişdir». 173 Ona görə də Azərbaycan tərəfi 6 may və 19 sentyabr 1927-ci il, 18 fevral 1929-cu il qərarlarının mövcud olması ilə əlaqədər məsələyə adi deyil, inzibati qaydada baxılmasını, yəni süründürməçiliyə və etinasızlığa yol vermiş səlahiyyət- lilərin məsuliyyətə cəlb olunmasını, Qabaqçöl sakinlərinin qanuni tələblərinin qeyd-şərtsiz və qəti şəkildə təmin olunmasını məqsədəuyğun hesab edirdi. Lakin Azərbaycan tərəfinin bu əsaslı tələbi də nəticəsiz qaldı. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|