Aparan yol kimi
Yüklə 320 Kb. Pdf görüntüsü
|
Kuad Mammadov Kulturologivn effeklivli h»vat va faalivvata aparan vol rifah və inkişafa, insanın və cəmiyyətin təkmilləşməsinə yol açan - bilikdir. İntellektual mədəniyyətin iki strateji institutu olan elm və təhsil sosial-mədəni və iqtisadi tərəqqini təmin edir. İnsanın, elmi biliklərin alınması və düzgün istifadəsinə əsaslanan, mədəni inkişafı çətinlik və neqativ hadisələrin aradan qaldırılması, davamlı inkişaf və həyat keyfiyyətinin əldə edilməsi üçün geniş imkanlar açır. Ruhi mədəniyyətin davamlılığı xalqın mənəvi sağlamlığı, rifahı və onun həyat keyfiyyəti ilə müəyyən edilir. Əgər mədənityyət sosial sistem kimi, normal fəaliyyət göstərməyərək, xalqın tərəqqipərvər inkişafında hərəkətverici qüvvə rolunu itirmişdirsə, o, dəyişdirilməlidir. Bu o deməkdir ki, o, cəmiyyətin mədəni inkişafı və davamlı sosial inkişafin əldə edilməsi naminə aksioloji, ideoloji, intellektual, məzmun, struktur və təşkilati baxımdan korrektə edilməlidir. Ruhi mədəıniyyətin istər milli, istərsə də beynəlxalq səviyyədəki inkişafı zamanın tələblərinə cavab verən məsələlərə uyğun olaraq həyata keçirilməlidir. Milli səviyyədə müasir cəmiyyətin ruhi mədəniyyəti ikili sosial vəzifəni yerinə yetirməlidir: milli ənənələrin və mədəni özünəməxsusluğun varisliyini təmin etməli və bəşəri inkişafın tərəqqipərvər təcrübəsinin yaradıcılıqla mənimsənilməsi əsasında həyat fəaliyyətinin texnologiyaları olan mədəniyyətin modemləşdirilməsinə yardım etmək. Bu prosesdə ən mühüm rolu, tərəqqipərvər inkişafin yol və texnologiyalarını göstərən elm, həmçinin, xalqın ümumiliyi və mədəni dəyərlər sistemini əks etdirən, aksiologiya oynayır. Şərqin və Qərbin mədəni dəyərlərinin sintezi, mədəniyyətin ümumbəşəri dəyərlərinə əsaslanan dünya mədəniyyəti və yeni həyat fəlsəfəsi formalaşdırılmasının aktuallığı, artıq beynəlxalq səviyyədə, labüddür. İnkişafın qlobal idarə edilməsinin başlıca vəzifəsi müxtəlif xalqların mədəniyyət və maraqlarının bəşəriyyətin ümumi maraqlarına cavab verən universal demokratiya prinsip və dəyərləri əsasında harmonizasiyasıdır. Sülhün və xalqın əmin-amanlığmın asılı olduğu, həm milli, həm də beynəlxalq səviyyəli məsələlərin prioritet problemlərini seçmək vacibdir. Bu - insanların yüksək intellektual, etik, istehsal, 330 Fuad Maıpmadov Kullurologiva cffektivli havat va faalivvol» aparan vol kommunikasiya, idarəetmə mədəniyyətinə, həyat fəaliyyətinin davamlı texnologiyalarına yiyələnməsi, sülh mədəniyyəti və gender bərabərhüququnun təsdiqi, sosial məsuliyyət və siyasi mədəniyyəti səviyyəsinin yüksəldilməsi, istehlak mədəniyyəti və bölgü münasibətlərinin təkmilləşdirilməsi, xalqlann özünəməxsusluğu və mədəni müxtəlifliyinin qorunması, ekoloji və w,wnhüquqi təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində biliklərinin artırılmasıdır. Bu problemlərin effektiv həlli üçün, qlobal idarəetmədə kulturoloji təhsil, ekspertiza, sistemli kulturoloji tədqiqatlar üzrə yeni yanaşmalar, yeni baxışlar, dünya mədəniyyətinin inkişafı proseslərinin təkmilləşdirilməsində konsolidasiyanın yeni formalarının gücləndirilməsi tələb edir. Bunlann arasında, insanların yüksək ruhi inkişafına istiqamətlənmiş beynəlxalq kulturoloji təhsil- bilik və bacarıqlar, mütəşəkkillilik və məsuliyyətlilik, mənəviyyatlılıq və məqsədyönlü yaradıcı fəaliyyət mühüm əhəmiyyət kəsb etməyə başlayır. Cəfakeş dünyanın şəfasına praktik yardım göstərmək üçün, həyat mədəniyyəti, sülh mədəniyyəti, beynəlxalq ticarət və dünya iqtisadiyyatının müasir texnologiyaları, insan və təbiət ekologiyası, informasiya-kommunikasiya texnologiyalan, beynəlxalq hüquq və qlobal idarəetmə, beynəlxalq jurnalistika, vətəndaşlann qeyri- hökumət sektorunda effektiv fəaliyyəti üzrə təlimini nəzərdə turan kulturoloji təhsilin mükəmməl sistemini tələb olunur. Zamanın tələblərinə cavab verən qlobal vətəndaş cəmiyyəti mədəniyyətinin inkişafına yardım etmək üçün, qloballaşma proseslərinin peşəkar kulturoloji ekspertiza və monitorinqini həyata keçirməyə qabil olan yüksək sosial-mədəni, iqtisadi və siyasi potensiala malik şəxsiyyət və liderlərin hazırlanması vacibdir. İnsanın həyat tərzinə, vətəndaşlann sosial fəallığına ölkənin siyasətinə və iqtisadiyyatına, onun başqa ölkələrlə münasibətlərinə mədəni dəyərlərin təsiri böyükdür. Həyatda pozitiv dəyişikliklərin əldə edilməsi üçün, çox zaman, dəyərlərin yenidən qiymətləndirilməsi, insanın və cəmiyyətin sosial-mədəni inkişafının ehkam və stereotiplərdən imtina etmək lazım gəlir. Cəmiyyətdə qəbul olunmuş mədəni dəyərlər sistemi, çox halda, hər bir ölkənin siyasi kursu ilə də şərtlənir. Buna görə də, sosial baxımdan effektiv olmayan siyasi 331 Kuad Mammadot Kulturologiya effektivli hay at vo f.-ialiw-Ho aparan vol kursun dəyişdirilməsi üçün dəyərlər sisteminin dəyişdirilməsi və ya təkmilləşdirilməsi zəruridir. Kulturoloji təhsil və maarifləndirmə bu problemin həll edilməsi üçün geniş imkanlar açır, çünki,o, həm həyati dəyərlərin düzgün başa düşülməsinə, həm də insan və cəmiyyətin proqressiv inkişafına yeni nəzərlə baxılmasına yardım edir. Beləliklə, müxtəlif dinlərə və millətlərə mənsub insanların fundamental beynəlxalq kulturoloji hazırlığına, bəşəriyyətin davamlı sülh və təhlükəsiz inkişafi məqsədi ilə mütəxəssislərin və onlann yaradıcı fəaliyyətinin düzgün istifadəsinə xüsusi ehtiyac yaranmışdır. Yenidənhazırlanma ilə dövlət məmurları, iş adamları, diplomat, hüquqşünas, iqtisadçı, din xadimi, eləcə də qeyri-hökumət təşkilatlan, icma, həmkarlar təşkilatı, bələdiyyələr və vətəndaş cəmiyyətinin digər üzvləri əhatə olunmalıdırlar. Kulturoloji təhsil və maarifləndirmə aşağıdakı sahələr üzrə potensial istedad və qabiliyyətlərin inkişafı, həmçinin, universal və xüsusi elmi biliklərin cəmiyyətə ötürülməsi prosesidir: • Xalqlann mədəni tarixi və insanın həyat fəaliyyət texnologiyalan • Etik mədəniyyət • Hüquqi mədəniyyət • Estetik və bədii mədəniyyət • Ekoloji və tibbi mədəniyyət • Demokratiya və vətəndaş cəmiyyətinin siyasi mədəniyyəti • Sülh mədəniyyəti və gender mədəniyyəti • İqtisadi inkişaf və sahibkarlıq etikası mədəniyyəti • Ətraf aləmin mühafizəsi mədəniyyəti • Xalqlar-, dinlər- və millətlərarası münasibət mədəniyyəti • Yoxsulluğun və korrupsiyanın azaldılması texnologiyalan • Ziddiyyətlərin həlli və terrorizmin aradan qaldınlması texnologiyalan • Məsuliyyət mədəniyyəti • İstehlak və qida mədəniyyəti • Dövlət, sosial və qlobal idarəetmə mədəniyyəti İnteraktiv kulturoloji təhsilin üstünlüyü ondadır ki, o, özündə mədəniyyət tarixi, mədəni antropologiya, mədəniyyət fəlsəfəsi və 332 Fuad MamıqodQv Kulturologiya efTektivli haval va faalivvala aparan yol mədəıniyyətin sosiologiyası üzrə nailiyyətlərin tarixi, məntiqi, psixoloji, fəlsəfi, sosioloji və politoloji təhlil metodlannı harmonik birləşdirərən sistemli kulturoloji yanaşmaya istinad edir. Mədəmiyyəti bütöv sosial sistem kimi nəzərdən keçirən və siyasi, sosial-mədəni problemlərin ekspertizasını reallaşdıran bu yanaşma nəinki, cəmiyyət qarşısında müəyyən vəzifələr qoymağa, həm də onlann daha effektiv əməli həlli yollan və texnologiyalannı müəyyənləşdirməyə imkan yaradır. Kulturologiya təxəyyül və yaradıcı qabiliyyətləri,insanlann tərəqqipərvər dəyişikliklərə səfərbərliyinə, ictimai tələbatlara cavab verən və dünya inkişaf tendensiyalanna uyğun sosial-mədəni inkişafin yenilikçi model və layihələrinin yaradılmasına yardım edən, mümkün gələcəyin obrazlı görümünü fəal inkişaf etdirir. Beynəlxalq kulturoloji təhsilin missiyası bəşəriyyətin ruhi və maddi mədəniyyəti inkişafinın tarixi, nəzəriyyəsi və praktikası, xüsusilə də, demokratik mədəniyyətin inkişafı sahəsində xasusi bilik və bacanq- lara malik şəxsiyyətlərin, lider və ekspertlərin formalaşdınlmasında- dır. Cəmiyyətin maraqlarına cavab verən demokratik mədəni dəyər lərin formalaşdırılması üçün bütün dünyada qlobal siyasətin dəyişdi rilməsi, onun demokratikləşdirilməsi və humanistləşdirilməsinə apa ran əlverişli şəraitin yaradılması zəruridir. Bu, bəşəriyyətin təhlükəsiz inkişafi və stabilliyi üçün zəruri olan dəyər, mədəniyyət və maraq ların harmonizasiyasına istiqamətlənmiş yeni strategiya və modellərin reallaşdınlmasını təmin edən, mədəniyyətin yeni sosial institutlarının yaradılmasını və artıq mövcud olanların transformasiyasını tələb edir. Sülh mədəniyyətinin yaradılması və qlobal idarəetmənin effektivliyinin artırılması maraqlarından çıxış edərək. “Simürğ" Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası tərəfindən dünyada kulturoloji təhsilin effektivliyini təmin edən və bəşəriyyətin milli, regional və qlobal problemlərinin həllinin effektiv sosial texnologiyalarına yiyələnmiş ekspert-kulturoloqların hazırlığına yardım edən Dünya Mədəniyyətinin Beynəlxalq İnstitutu modelini işləmiş və Kulturologiya Məktəbi modelini işləmişdir. Orta məktəb səviyyəsində, o, şagirdlərdə vətən tarixi və dünya mədəniiyyəti şüur mədəniyyəti, etik mədəniyyət, bədii, tibbi, ekoloji mədəniyyət, şəxsiyyətlər-, millətlər, dinlərarası münasibətlər 333 Yüklə 320 Kb. Dostları ilə paylaş:
|