444
Bu hesabatlar yeni əhvallardan, yeni səviyyələrdən doğur.
Mənim Ocağı öyrənməyim çoxşaxəlidir. Bayaq da vurğu elədi-
yim kimi, həm Atanın özündən öyrənirəm, ideyalarından öyrənirəm,
həm də Atanın ideyalarını dünyanı öyrənməklə öyrənirəm. Dünyanı
araşdırdıqca öyrənirəm.
İnsan mənasına bərabər yaşamır. Ancaq insan daim məna axtarır.
Mənanı bəsit şeylərdə tapır, bu başqa söhbət. Asif Ata deyir, dünya
özünün Dünyalıq mənasından yaranıb. Yəni dünyanın biçimi, ger-
çəkliyi Dünyalıq mənasının görünüşə, təzahürə gəlməsidir. O deyir
ki, dünyanın mənası dünyanın özündədir. Ondan qıraqda deyil. Dün-
yanın mənası dünyada olsa da, dünyadan yüksəkdir, artıqdır, böyük-
dür. Adamlar bəzən bunu başa düşmür ki, görəsən Dünyalıq mənası
nədir? Onu necə tutaq, necə tanıyaq? – Hər şeyi sözə salmaq, ifadəyə
salmaq çətindir. Çünkü məna sözə bütöv şəkildə sığsaydı, onda ötəri
olardı. Məna tükənən olardı. Məna sonsuzdur. O, bütöv varlığıyla sö-
zə sığmır, çünkü məna bu gündə, bu çağda bizim izlədiyimiz biçimdə
görünür, üzə çıxır. Sabah başqa bir biçimdə aşkara çıxacaq. Başqa
olaylar var, başqa gedişlər var, gələcəkdə də olacaq gedişlər var.
Məna tükənməz olaraq daim olmalı gedişləri ortaya çıxaracaq. Mən
bu gün bunu necə yığıb bir sözün içinə yerləşdirə bilim?! Bu müm-
kün deyil axı. Biz Mənanı nişanələriylə ifadə edirik. Bədəni götürək.
Bədən gözümüzün qabağındadır. Bədən qaş, göz, qol, ayaq – bundan
ibarətdir. Ancaq bədəndə bədəndən artıq olan var. İdrak bədəndədir,
445
ancaq bədəndən artıqdır. Biz onu görmürük, biz onu ifadəyə gələndə
görürük. Kimsə ağlını ortaya qoyanda deyirəm ki, nə yaxşı ağlı var
bunun. Yoxsa mən elə üzünə tamaşa eləməklə, uzaqbaşı, deyə
bilərəm ki, bunun nə yaxşı ağıllı gözləri var. Nə yaxşı sakit, mədəni
duruşu var. Ancaq mən onun hansı səviyyədə idrak yiyəsi, mənə-
viyyat yiyəsi, hünər yiyəsi olduğunu, o, hərəkət elədikcə görürəm.
Yüz il yaşayacağı ömrü bir anda göstərmir ki, mən deyəm bundan
ibarətdir. Hər anda, hər saniyədə, hər gündə o, özünü yeni-yeni
çalarlarda ifadə edir. Mən də onun o ifadələrini görürəm. Ancaq
ümumən mən bunu tanıyıram. Onun bütün bundan sonra ifadəyə
gələcək halını bu saat görmürəm, ancaq onu özünüifadədən tanıyı-
ram. Dünya da eləcə. Dünyanı ayrı-ayrı nişanələrindən artıq tanıyı-
ram, dərk edirəm. Ancaq mən dünyanın daim təzahür olunmasını,
yeni olaylarla üzə çıxacağını, min il bundan sonrakı olayları bu gün
izləyə bilmirəm, görmürəm.
Bu, Asif Atanın dünyanın Dünyalıq mənası Əzəlidir, Əbədidir,
Kamildir, Sonsuzdur ideyasıdır. Böyük ideyadır. İnsan özündə İnsan-
lıq mənası daşıyır. İnsanlıq mənası da Əzəlidir, Əbədidir, Kamildir,
Sonsuzdur. İnsan o mənaya yetirmi, yetmirmi, azmı yetir, çoxmu
yetir, ölənə kimi. Bu da yenə ayrı bir məsələdir. Ayrıca vurğu olunası
qonudur. Ancaq mən vurğu elədim ki, insan daim məna axtarır.
Mənanı özünün daşıdığı insanlıq tələbinə uyğun tapa bilmir, ifadə
edə bilmir. Çünkü özünü ona kökləmir, çünkü onu yaşamır. Ona görə
insan bəsit şeylərdə məna axtarır. Çox üzr istəyirəm, adi səslənsə də
deyim. İndi qızlarımız şalvar geyir, dizləri cırıq. Bir vaxtlar belə bir
geyim görəndə – ictimai yerlərdə, kənddə-kəsəkdə, qınayırdıq. Bu-
nun yiyəsi yoxdurmu cırığına yamaq vursun. Ya da yamaqlı geyimi
ictimaiyyətin içinə geymək olmaz. İşdə-gücdə geymək olar. İndi
bunu geyinib ictimaiyyətin içinə çıxırlar. O cırıqlardan, söküklərdən
əzaları görünür. O da bunda məna tapır. Baxın görün nədə məna
axtarır ha. Ya da başqa bir şey – 3 nəfər, 5 nəfər yığılır, deyir gəlin
qumaq oynayaq. Onda bir məna tapır. Onunla bekarçılığı, boşluğu
doldurur. Asif Ata deyir ki, “bəşərin nicatı insanlaşmaqdadır. İnsan-
laşın, İnsanlaşdırın”.
Yəni sənin boşluğu doldurmaq üçün axtardığın məna boşluqdur.
Məna axtarırsan, boşluğa düşürsən. Çünkü Mənanı boşluqda axtarır-
san. Mənanı Mənada, Mənalılıqda axtarmırsan.
446
Nə qədər ki, mənanı boşluqda axtaracaqsan, nə qədər ki, o boşlu-
ğa düşəcəksən, sənin xeyirlə bağlılığın olmayacaq. Topluma, xalqa,
gələcəyə xeyir verməyəcəksən. Sən bir cücü (həşarat) ömrü yaşaya-
caqsan. Dünyaya gələcəksən, gedəcəksən, qurtaracaqsan.
Bu gün dünyada çox sarsaq oyunlar gedir. İnsanları cücü kimi
qırırlar. Biz buna qarşıyıq. Bu antiinsani bir gedişdir. Çünkü insanı
cücü yerində görürlər. Çünkü insan mənalı deyil, mənalı yaşamır.
Qıran da, qırılan da mənalı yaşamır. Deyirlər nə olacaq ki, yalandan
mənasız həyatı doldurub da. Elə plan qururlar. Ona görə fikirləşirlər
ki, aclıqdır, qida çatdırmaq olmur, planet insanla dolacaq. Elə deyil.
Qoy təbii gediş insanı qırsın. Sən planeti 70 milyard yüklə. O 70 mil-
yardın təbiətdə nəyəsə gücü çatmayacaqsa, qoy təbiət ona cavab
versin. Qoy təbii dağıntılarda qırılsın. Sən onun alnına güllə sıxma.
Əslində insanı öldürmürsən, insanlığı öldürürsən. O insanın insanlığa
yetib-yetməməyini demirəm. O hərəkət özü insanlığı öldürməkdir.
İçindəki, mənadakı insanlığı öldürürsən. Ona görə Asif Atanın çağı-
rışı bütün gedişlərdən yüksəkdə durur.
Deyirlər ki, insanlar çoxalır. Ona yemək çatdırmaq olmur. Niyə
olmur? Bir adamın əlində 10 milyard pul yığılıb. 10 milyard bir döv-
lətin illik büdcəsidir. Bu büdcə nələrə xərclənmir? Hər şeyə. Bu bir
adamın əlində yığılıb. Sonra da deyirsən ki, insanları qidalandırmaq
olmur. Pul qazanmaq üçün niyə laboratoriyalarda xəstəlik icad eləyib