Atatürk üNİversitesi TÜRKİyat araştirmalari enstiTÜSÜ dergiSİ Sayı / Number 57 Güz / Autumn 2016

Beyânî’nin Sinop Şehrengizi       

 

 

 

 

 

                       

TAED 

57* 1657

 

 

Şükūfeyle müzeyyen lāle-zārı 

Degül eksük anuŋ her dem bahārı 

 

Niçedür tekyesi saǾd-ı Bilāl’üŋ 

O şeyħ-i İslām ol śāĥib-kemālüŋ 

 

175.  ǾAceb Ǿālį-maķām u ħurrem-ābād 

Teferrüc-gāhıdur pür serv ü şimşād 

 

Degül anlar hemįşe anda mihmān 

Gelür seyyāĥ u abdāl u gedāyān 

 

[37a] 

Teferrücden inilür Yalı’ya hem 

Sürilür anda resm-i āyįn-i Cem 

 

Belį ħum-ħāne vü kāşāneler var 

Ķamu śoĥbet yiri meyħāneler var 

 

Leb-i deryā döner peymānelerle 

Ŧoludur naǾre-i mestānelerle 

 

180.  İder rind olan anda Ǿıyş ü Ǿişret 

Ayaġı ķomaz elden [niçe müddet] 

 

Uzatduŋ vaśf-ı şehri iy BEYĀNĪ 

Niçün yād eylemezsin dilberānı 

 

Ġaraż dilberlerüŋ medĥ eylemekdür 

O ġonçe-femlerinden söylemekdür 

 

Bu şehrin her yanın yād eylemekden 

Binā-yı vaśfın ābād eylemekden 

 

Bugün medĥ eyle her bir bį-vefāyı 

Süre Ǿāşıķları tā kim śafāyı 

Vaśf-ı Dilberān 

185.  Gel imdi kimdür ol [kim] şāh-ı ħūbān 

Ser-ā-ser tāc-ı ħayl-i ser-firāzān 

 

Cihān ħūbānınuŋ ser-defteridür 

Ķuloġlı Muśŧafa  yeŋiçeridür 

 

Ķabā-yı sebz ile ol serv-ķāmet 

Ķaçan reftār ide ķopar ķıyāmet 

                                                           

177a

 Yalı : Sinop’ta bir mahalle adı.

 

180b 

 [niçe müddet] : Metinde silik olan kısım vezin ve anlam gereği böyle okundu. 

---

1658

* TAED

 

57            

 

     

         

 

 

                   Gülçin TANRIBUYURDU 

 

Beni öldürmege varken ħadengi 

ǾAceb bilmem ne beterdür tüfengi 

 

Birisi ǾAbdi Şāh oldur ĥiśārį 

Gören Ǿāşıķlaruŋ ķalmaz ķarārı 

 

190.  Ķurulmuş ķaşları yay-ı Dımışkį 

Ĥiśār-ı göŋlüme atdı ŧop Ǿışķı 

 

Felekde cāme-ħˇābuŋdur sitāre 

Çeker ol māhı her gice kināre 

 

Şeker zülüf birisi daħı Aĥmed 

Cüvān-ı nev-resįde ķaşı sermed 

 

ǾAceb şįrįn-edādur ol şeker-āb 

Oķur ħoş śavt ile ol pāk-meşreb 

 

Ķaçan āvāze ķılsa ol melek-ħū 

Ŧolar eŧrāf-ı Ǿālem naǾre-i hū 

 

195.  Birisi yaħşi-zülf Pįr Muĥammed 

Odur bir sįm-ten maĥbūb semen-ħad 

 

Sihir ķapusınuŋ bevvābıdur ol 

Hemānā göŋlümüŋ çaķ bābıdur ol 

 

Birisi ħˇāce Ĥasan oġlı Rıdvān 

Adı Aĥmed laķab aŋa ħoş-elĥān 

 

Ķaçan ol ġonçe-leb ķılsa sürūdı 

Kim oķur diŋler ola śavt-ı Ǿūdı 

 

Birisi ħˇāce ǾAbdį oġlı Fażlį 

MaǾārif cevherin almaķda ĥıžlı 

 

200.  MetāǾ-ı Ǿilm ü fażluŋ ŧālibidür 

Nümūd-ı Ǿaķl u fikrüŋ śāĥibidür 

 

Biri Maĥmūd’dur zį ħoş ķademdür 

Ĥiśārįdür ķuloġlı ġonçe-femdür 

 

Birisi bį-vefā vech-i ĥasendür 

Semen-sįmā vü bir sįmįn-bedendür 

 

 

---

Beyânî’nin Sinop Şehrengizi       

 

 

 

 

 

                       

TAED 

57* 1659

 

 

Eline alsa tįġ-i ħoş-ķadem ger 

Aŋa Ǿuşşāķ olan teslįm ider ser 

 

Biri Türk Memi oġlı Muśŧafā’dur 

Velį şimdi güzeldür bį-vefādur 

 

205.  O da olmış durur cevāhir ü kān 

Göŋüller naķdini almaķda ĥįzān 

 

Biri Ĥacı Ĥüseyn oġlıdur Aĥmed 

Belį oġlı oġul mā-yı lebi ķand 

 

Ķaçan ĥammāma girse ol gül-endām 

Ķılur nežžāre ser-pā dįde-i cām 

 

Görüp anı śular ĥayli bulandı 

Hemān dem leblerüŋ aġzı śulandı 

 

Ĥarāret virdi ĥammāma o dilber 

Ĥicābından ki mermer şöyle derler 

 

210.  Biri Elmacızāde dirlige şāh 

MuǾāmil oġlı dirler ana bir māh 

 

MuǾāmil eylese Ǿuşşāķına ger 

Atadan oġula mįrāŝ dirler 

 

Biri Şeyħ tekye-dār oġlı Muĥammed 

ǾAceb zįbā güzeldür ol serv-ķad 

 

Muĥaśśal başdan ayaġa güzeldür 

Cihānda bį-nažįr ü bį-bedeldür 

 

Lebi esrārınuŋ ĥayrānı ādem 

Olurlar yolına ķurbānı her dem 

 

215.  Biri Aĥmed Çelebi oġlı Maĥmūd 

Güzellerden odur aķśā-yı maķśūd 

 

Olupdur ol ruħı ħūb Ǿilme ŧālib 

Fünūna mālik ü üstād-ı kātib 

 

Odur Ǿālemde dānişmend-i aǾlā 

Kelāmum buŋa yoķdur miŝl aślā 

 

 

---

1660

* TAED

 

57            

 

     

         

 

 

                   Gülçin TANRIBUYURDU 

 

Güzeller bį-vefādur şerĥ olınmaz 

Ĥayāl-i vaślına anuŋ irilmez 

 

[37b] 

[Gören dir bunlaruŋ] oldur bülendi 

Ķul olıcaķ odur şimdi efendi 

 

220.  Ki var tersā-beçe bir ķaç cüvānān 

Görenüŋ görür įmānı müselmān 

 

Ki küfrinden döne vü gire dįne 

Anı cān gibi çeke sįnesine 

 

Kimi ķuyumcudur kimisi dülger 

Yaparlar ķalb-i Ǿuşşāķı ser-ā-ser 

 

Egerçi çoķ durur tersā nigārı 

Ki bunlardur keferede yarārį 

 

Bugün yoķ dilberān vaśfına ġāyet 

Beyān olmaya tā rūz-ı ķıyāmet 

 

225.  Velį ħāŧırda oldur eyleyen yir 

Sözüm oldur muĥaśśal evvel āħir 

 

Alan göŋlüm hemįn ol bį-vefādur 

İki Ǿālem murādı Muśŧafā’dur 

 

ǾAceb mi yine yād olsa o dilber 

Ki ħoşdur sükker olursa mükerrer 

Ġazel 

MefāǾįlün / mefāǾįlün / mefāǾįlün / mefāǾįlün 

+ - - - / + - - - / + - - - / + - - -  

1. 

 

Dil-i vįrānemi luŧfuŋ eliyle eyle gel maǾmūr  

 

 

Ayaġuŋ altına baķ şāhum olma ĥüsnüŋe maġrūr 

 

 

 

Żiyā virür ķılur rūşen otursa bezme şāh[āne] 

 

 

O mįr-i mülk-i ĥüsnüŋ gerdeni śan[kim] şemǾ-i kāfūr 

 

 

 

N’ola giyse Ǿabāları o şeh dervįş-ħasletdür 

 

 

Nemedden olur ekŝer baķsaŋa āyįne pür billūr 

 

Virürdüm cān beni ķılsaŋ dü zülfüŋ dārına berdār 

 

 

Ħudā ĥaķķı sözümden dönmezem ben nitekim Manśūr  

 

5. 

 

Efendüm bilürem gerçi bilinmez ķullaruŋ çoķdur  

 

 

BEYĀNĪ’dür velį Ǿuşşāķuŋ içre gün gibi meşhūr  

                                                           

219a

 [Gören dir bunlaruŋ]: 

 

Nüshada silik olan kısım vezin ve anlam gereği böyle okundu.

 

2a

 şāh[âne] : Nüshada eksik olan kısım vezin gereği eklenmiştir.  

2b

 san[kim] : Nüshada eksik olan kısım vezin gereği eklenmiştir.  

 

---