Az rbaycan özü q d r b di

_____________________Milli Kitabxana_______________________

498

 Burada çıxı  ed nl rin h r biri Az rbaycanın taleyi il  ba lı narahatlı ını, arzu 

v  ümidl rini dil   g tirdi. Bu, çox xo dur. r li sürül n bütün fikirl r bir daha 

t sdiql di ki, f ls f  elml ri doktoru, professor Ramiz Mehdiyevin çox vaxtında

yazdı ı, müasir siyasi prosesl rin

saslandırılmı   t hlilini ver n, sabah üçün 

düzgün yol göst r n "2005-ci il parlament seçkil ri: ilkin t hlil (mülahiz l r,

n tic l r v  proqnozlar)" adlı s ri, slind , müst qil respublikamızın keçmi i,

bugünü, g l c yi il  ba lı h r birimizin ür yimizd n keç n fikirl rin 

m cmusudur. T sadüfi deyil ki, bu  s r

trafında danı ark n Az rbaycanın

dün ni, bugünü, sabahı bar d  söhb t açdıq. Müst qil dövl timizin daha da 

qüdr tl nm si, inki af etm si h r bir Az rbaycan ziyalısının arzusudur.  minik 

ki, Azerbaycanın ictimai-siyasi qüvv l ri, ölk mizin dü ünc  adamları bu yolda 

ll rind n g l ni sirg m y c kl r.

"AZ RBAYCAN" 

16 fevral, 2006 

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

499

MÜAS R TAR X M Z N

FUNDAMENTAL T DQ QAT

S R

Professor Ramiz Mehdiyevin "Az rbaycanda parlament 

seçkil ri: ilkin t hlil (mülahizdl r, n tic l r v

proqnozlar)" s ri ictimai-siyasi prosesl r  dol un qiym t

verm kl  yana ı, ölk mizin perspektiv inki af

yolunu da konseptual t hlil edir 

Azarbaycanın susial-iqtisadi yüks li in  paralel olaraq ölk mizd

demokratiyanın inki afi, hüquqi dövl t, v t nda  c miyy ti quruculu u prosesinin 

getdikc  daha geni  vüs t alması hadis   v  prosesl r  münasib td  yeni siyası

m d niyy t t rzinin formala ması z rur tini d  günd m  görm kd dir.

Politologiya elmind n b llidir ki, siyasi m d niyy t dedikd , müxatif tin 

hakimiyy t , hakimiyy tin müxalif t  münasib tinin, ümum n siyasi prosesl rd

i tirakının ba lıca üsul v  metodlarının m cmusu n z rd  tutulur. Bu manada 

siyasi m d niyy t bütünlükd  siyas tin t rkib ünsürl rind n biri olmaqla, bu 

sistemli proses   t r f kimi qatılmı  subyektl rin davranı   s viyy si il

rtl nir.

Ulu önd rimiz Heyd r

liyevin mü yy nl dirdiyi strateji inki af kursunun 

u urları say sind  bu gün ça da  tarixinin  sl intibah dövrünü ya ayan müst qil

Az rbaycan dövl ti tutmu  oldu u demokratiya yoluna, b yan etdiyi prinsipl r

sadiqdir. Az rbaycan Respublikasının Prezidenti c nab

lham

liyevin 

m qs dyönlü f aliyy ti siyasi m dd iyy tin n sivil,  n müt r qqi formalarını öz 

m zmununda  ks etdirir. 

Siyasi t f kkür f rqliliyi

Siyasi m d niyy t problemi Az rbaycan c miyy tind   h l   d  öz aktuallı ını

itirm mi dir. Çünki hakimiyy t  qar ı müxalif mövqed  dayan- 

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

500

mı  radikal dü rg nin t f kkürün  tamam ba qa prinsipl r hakimdir. Ona gör  d

Az rbaycanda siyasi m nz r nin d yi m si, t r fl r arasındakı münasib tl rin

konstruktiv müst viy  keçm si üçün ir li sürül n t

bbüsl r, aparılan

diskussiyalar h i lik bir s m r  vermir. 

g r diqq t yetirs k, gör rik ki, son dövrl r bu istiqam td  ged n

müzakir l rd  bir m qam çox tez-tez  vur ulanmaqdadır: siyas t  populizm 

körpüsünd n keçib g ldıkl rind n sassız, sistemsiz v   m ntiqsiz addımları il

ardıcıl m

lubiyy t   u rayan "meydaıı q hr manları"nın k nara ç kilm si, 

aqressiv müxalif t dü rg sind  köklü islahatların ba laması, müxalif t

partiyaların  da t f kkür deyi ikliyinin ba  verm si hesabına Az rbaycanda, 

n hay t ki, fikir müxalif tinin formala ması indi  ks riyy tin q na tidir.

Bu mövqe,  lb tt , radikalizmi özün  bayraq ctmi  bir neç  partiyanın, h min 

partiyalardakı bir ovuc narazı k sim   r hb rlik ed n k sl rin Az rbaycan 

dövl tçiliyin , Az rbaycan hakimiyy tin  qar ı do urdu u h r hansı t hlük d n

ir li g lmir. 

ksin , son ill rin hadis l ri göst rdi ki, xalq hakinıiyy t birliyi 

dövl tçilik  saslarını sarsıtma a yön lmi  ist nil n daxili, xarici t hdidi asanlıqla

d f etm k gücünd dir. Bu sarsılmazlı a t minat ver n amill r get-ged  daha da 

möhk ml nir. Radikal müxalif t partiyalarının n n vi üsul v  vasit l ri xalqın öz 

hakimiyy tin  olan inamı qar ısında h miyy tini çoxdan itirdiyind n radikallıq

problemi Az rbaycanın dövl t t hlük sizliyind n daha çox ölk mizd

demokratiyanın inki afı kontekstind  n zord n keçirilmolidir. 

Vahid ideyasiyasi x tt  malik, m qs dyonlü, f aliyy tind  ardıcıl müxalif tin 

mövcudlu u bütün sivil c miyy tl rd  demokratiyanın

n vacib  rtl rind n

sayılır. Prezidentin  cra Aparatının r hb ri, f ls f  elml ri doktoru, professor 

Ramiz Mehdıyevin ölk mizin ictimai-siyasi h yatında

sl hadis y  çevrilmi

"Az rbaycanda parlament seçkil ri: ilkin t hlil (mülahiz l r, n tic l r v

proqnozlar)" s rind  bu m s l

trafında da d rin elmi müdd alar ir li sürülmü ,

g tiril n arqumentl r konkret d lill rl

saslandırılmı dır. Oxucu üçün müqayis

imkanı yaratmaq m qs dil  bu elmi-t dqiqat s rind  inki af etmi  ölk l rd ki

müxalif t partiyalarına xas f aliyy tin aydın m nz r si bel  canlandırılır: "Onların

f aliyy tin  n z r saldıqda aydın görünür ki, h r bir siyasi qüvv nin elmi  -

---

_____________________Milli Kitabxana_______________________

501

kild

saslandırılmı  prinsipial mövqeyi, sabit elektoratı, müxalif t qurumlarına

r hb rlik ed n

xsl rin is  n z ri baxı lan, ölk nin inki afı v  probleml rin h lli

il  ba lı konseptual proqram v  platformaları mövcuddur. Bu partiyalar 

ç kisind n v  vacibliyind n asılı olmayaraq bütün m s l l rin iqtidar 

nümay nd l ri il  bir masa arxasında s m r li müzakir  edilm si v  çıxı

yollarıııın axtarılması vasit sil   h llin  üstünlük verirl r. Televiziya v   m tbuat

vasit sil  veril n açıqlamalarda iqtidara qar ı sassız ittihamlar, q r zli fikirl r

s sl ndirilmir, ictimaiyy t  mövcud problem bar d   m lumat verilir, bu 

problemin h lli bar d  siyasi qüvv l rin t klifl ri çatdırılır, onların mövqeyi 

ictimai müzakir l r   t qdim olunur. Almaniya, Böyük Britaniya, Fransa, AB ,

Türkiy  v  dig r ölk l rd  siyasi partiyaların f aliyy ti il  tanı  olan h r k sin bu 

reallı ı mü ahid  etm k imkanları var". 

Az rbaycan müxalif tin   g ldikd  is , professor Ramiz Mehdiyev hesab edir 

ki, burada v ziyy t tamamil   f rqlidir. Ölk mizd ki radikal dü rg nin öz 

f aliyy tini tamam ba qa istiqam t üzr  qurması ondan x b r verir ki, 

Az rbaycanda müxalif t, sözün  sl m nasında, partiya kimi formala mayıb v

ölk mizd  demokratik müxalif tin mövcudlu undan danı maq mümkün deyil. Bu 

s b bd n söhb t ancaq da ınıq halda f aliyy t göst r n müxt lif qruplardan, 

d st l rd n ged  bil r. 

Radikal müxalif tin seçki prosesl rind  ardıcıl m

lubiyy tini 

rtl ndir n

amill r bu elmi-t dqiqat s rind   d qiq göst rilib. Dünyanın ça da  reallıqları,

t bii ki, bütün sah l rd  oldu u kimi, siyasi partiyaların f aliyy tind   d  yeni 

dünyagörü ünün, yeni f ls fi prinsipl rin t tbiqini labüd edir. H min yeni 

prinsipl rd n

n vacibi ziddiyy tl rin diskussiya m crasına yön ldilm si,

qar ıdurma v rdi ind n imtina, konstruktiv dialoq, siyasi polemika 

m d niyy tinin

xz olunmasıdır. Az rbaycanın radikal müxalif ti is  özünü 

n inki bu  rtl r  uy unla dırır,

ksin , bütün m s l l rd  hakimiyy tl

qar ıdurmaya getm k, ölk nin beyn lxalq imicin  x l l g tirm k üçün bütün üsul 

v  vasit l rd n istifad  v rdi ini özünün  sas f aliyy t prinsipi kimi h l  d

ld

r hb r tutur. Ba qa ölk l rd  sınanmı  metodların

raiti n z r  almadan kor-

koran

kild  Az rbaycanda t tbiqin   c hd, dig r postsovet ölk l rind

müxalif tin atmı  oldu u addımların u ursuz t qlidi d  aqressiv dü rg nin

f aliyy tin  xas nüanslardandır. 

---