Azer-dili 4s Derslik 2017 Layout 1
Yüklə 45,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SÖZ EHTİYATI – Bax bu bizim ağlımıza gəlməmişdi ! Kirpi almanı götürüb dörd hissəyə böldü. Bir his səsini dovşana verdi. Çap üçün deyil
- ATALAR SÖZÜ – SÖZLƏRİN GÖZÜ ÇOXBİLMİŞ ÖYRƏDİR
- Çap üçün deyil 6.
- İKİ QARDAŞ İki qardaş var idi. Biri varlı idi, biri isə kasıb . Bir dəfə kasıb qardaş varlı qardaşın qapısına
- SÖZLÜK ziyarət – визит zəhrimar – отрава məsəl – поговорка filan – какойто nuşican – на здоровье əzrayıl – ангел смерти SÖZLÜK
Ayı dedi: – Siz hamınız haqlısınız. Buna görə də sizin hər birinizdə alma olmalıdır. – Axı burada vurtut bircə alma var! – deyə kirpi, qarğa və dovşan dilləndilər . – Bu almanı bərabər hissələrə bölün, qoy hər kəs öz payını götürsün. Hamı bir ağızdan dedi: – Dovşan, bu sənindir, sən almanı birinci gör müsən. İkinci hissəni qarğaya verdi: – Qarğa, bu da sənindir, sən almanı dərmisən. Üçüncü hissəni kirpi öz ağ zı na apardı: – Bu mənimkidir, çünki al manı mən tutmu şam. Dördüncü hissəni kirpi ayı nın pəncəsinə qoy du: – Bu isə səninkidir, ayı baba! – Mənə nə üçün? – deyə ayı dilləndi. – Çünki sən bizi barışdırdın və başımıza ağıl qoydun ! Hər kəs öz payını yedi, hamı razı qaldı. Rus xalq nağılı ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Nağılı rollar üzrə oxuyun, nəticə çıxarın və səhnələşdirin. 2. Suallar ətrafında danışın. 1) Dovşan almanı niyə dərə bilmədi? 2) Bəs nə üçün dovşan almanı götürə bilmədi? 3) Kirpi almanı niyə dovşana vermək istəmirdi? 4) Kirpi, qarğa və dovşanın mübahisəsi nə ilə nəticələndi? 5) Ayı məsələni necə həll etdi? 6) Ayıya nə üçün pay düşməli idi? 3. Çoxbilmişin qoyduğu suallardan xoşunuza gəlməyən varmı? Nağılın məzmunu ilə bağlı siz yoldaşlarınıza daha hansı sualları vermək istərdiniz? Suallarınızı səsləndirin. 4*. Aşağıdakı atalar sözlərini oxuyun. Necə düşünürsünüz, bu atalar sözlərindən mətnin məz mununa uyğun olmayanı varmı? 94 cır – дикий birbaş – прямо vurtut – всего çığırmaq – кричать hayküy – шумгам ayılmaq – проснуться nərildəmək – зарычать SÖZLÜK ilişib qalmaq – застрять bir ağızdan – заговорили разом ağlına gəlmək – пришло в голову başına ağıl qoymaq – учить уму разуму qulağının ardını qaşımaq – чесать за ухо yerindən oynamaq – уйти со своего места SÖZ EHTİYATI – Bax bu bizim ağlımıza gəlməmişdi ! Kirpi almanı götürüb dörd hissəyə böldü. Bir his səsini dovşana verdi. Çap üçün deyil ATALAR SÖZÜ – SÖZLƏRİN GÖZÜ ÇOXBİLMİŞ ÖYRƏDİR * Əziz uşaqlar, sizin hər biriniz onlarla atalar sözü bilirsiniz. Bəs öz nitqinizdə məsəllərdən istifadə edirsinizmi? Çoxbilmiş istəyir ki, dostları atalar sözlərinə çox oxşayan məsəllərlə də tanış ol sunlar. Çox vaxt atalar sözləri və məsəlləri birbirindən ayırmaq olmur. Onları fərqləndirmək üçün bilmək lazımdır ki, məsəllər müəyyən bir hadisə, əhvalatla bağlı olur. Yəqin ki, “O olmasın, bu olsun”, “Bəyin oğurlanması” filmlərinə baxmısınız. Danışığımızda “o olmasın, bu olsun”, “salam, sağ ol” ifadələrini işlədəndə həmin filmlər yada düşür. Bunun kimi, “Çünki oldun dəyirmançı, çağır gəlsin dən, Koroğlu!” məsəli “Koroğlu” dastanı ilə, “Sən çaldın” məsəli Molla Nəsrəddinin danışdığı bir əhvalatla bağlıdır. “Bərəkallah ustadına!”, “Yalançının evi yandı, heç kəs inanmadı” məsəllərini eşitməmiş olmazsınız! Onların hansı əhvalatla bağlı olduğunu soruşub öyrənin. 5*. “Karın könlündəki” məsəlini eşitmisinizmi? Oxusanız, bu məsəlin necə yarandığını da biləcəksiniz. KAR VƏ XƏSTƏ Kar olan bir şəxs bir xəstənin ziyarətinə gəldi. Soruşdu: – Necəsən? Xəstə dedi ki, ölürəm. Kar elə bildi ki, deyir, yaxşıyam. Dedi ki, əlhəmdülillah. Və yenə soruşdu ki, nə yeyirsən? Xəstə dedi ki, zəhrimar. Kar dedi ki, nuşican olsun! Soruşdu: – Həkimin kimdir? Dedi ki, əzrayıl. Kar elə bildi ki, deyir filan həkim. Dedi ki, ayağı düşərli olsun*! Bax elə “karın könlündəki” məsəli də ondan qalıb. 95 Yaxşı məsləhət hər şeydən yaxşıdır. Ağıl ağıldan üstün olar. Acıqla iş görən zərər çəkər. Acıqlı başda ağıl olmaz. Artıq tamah daş yarar, Daş qayıdıb baş yarar. Çap üçün deyil 6. Tapmacanı oxuyun, Çoxbilmiş deyir ki, siz onun cavabını bilirsiniz. Belədirmi? 7. Şeir parçasını oxuyun, əzbərləyin. Kirpi nin qidalanması və yaşayışı barədə bildiklərinizi da nışın. KİRPİ Xanımana Əlibəyli 8*. Nağılda göy rəngdə verilmiş ifadələrdən hansıları bir sözlə əvəz edə bilərsiniz? Axtarın. 9. Yanıltmacı oxuyun, spesifik səslərin tələffüzünə diqqət yetirin. Getdim gördüm bir dərədə iki kar, kor, kürkü yırtıq kirpi var. Dişi kar, kor, kürkü yırtıq kirpi erkək kar, kor, kürkü yırtıq kirpinin kürkünü yamamaqdansa, erkək kar, kor, kürkü yırtıq kirpi dişi kar, kor, kürkü yırtıq kirpinin kürkünü yamayır. İKİ QARDAŞ İki qardaş var idi. Biri varlı idi, biri isə kasıb . Bir dəfə kasıb qardaş varlı qardaşın qapısına gedib deyir ki, kömək * elə, nə yeməyə çörəyim var, nə yandırmağa odunum. Bu vaxt varlı qardaşın bir inəyi ölüm ayağında idi. Odur ki: – Götür, bu inəyi apar, kəs, əti sə nin, dərisi mənim, – deyə se vinc lə bildirir. Kasıb qardaş inəyi götürüb gəlir evə. Çıxmayan cana ümid çoxdu, – deyiblər. Ərarvad inəyə ne cə qulluq edirlərsə, heyvan sa ğa lır . Sonra elə südlü inək olur ki, so ra ğı gedib varlı qardaşa da çatır. “Heyif ki, inəyi verdim”, – deyə varlı qardaş başlayır kasıbdan inəyin dərisini tələb etməyə . Kasıb deyir: – Ay qardaş, inək ölməyib ki dərisini verəm. Qoy öz ömrünü başa vursun , sonra kəsib, soyub dərisini verim sənə. Varlı razı olmur . Axırda iş gedib çıxır məhkəməyə. Hakim şərt kəsir : – Sizə üç sual verəcəyəm. Hansınız düz cavab versə, o, məhkəməni udmuş* hesab olunacaq. Qardaşlar razılaşırlar . Hakim so r uşur: 96 İynəsi çox, Tikəni yox, Əti dərman, Özü heyvan. yırtıq – дырка yamamaq – латать erkək – самец SÖZLÜK ziyarət – визит zəhrimar – отрава məsəl – поговорка filan – какойто nuşican – на здоровье əzrayıl – ангел смерти SÖZLÜK Suda görüb özünü, Kirpi qıydı gözünü: “Duman kimi boz rəngəm, İynəm nə çoxmuş mənim... Sirsifətdən qəşəngəm, Xəbərim yoxmuş mənim...” Çap üçün deyil Yüklə 45,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|