Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
_________Milli Kitabxana_________ 245 Görünməz bircə doğrı söz səndən. Rahət səhkəz olubdi o bağ , Şikayətlərdi ki , mən səni tutmağ? Bunlar- cümləsi bəhanə idi, Bu sözləri söyləyib xoruzi yedi... Qeyd olunmalıdır ki, “Lək-lək” jurnalının “Molla Nəsrəd- din” ənənələrini davam etdirməsi, onun yolu ilə getməsi ilk ya- zılarından nəzərə çarpır. “Tiflisdən məktub” adlı məqalədə etiraf olunur ki, “Lək-lək” jurnalı “Molla Nəsrəddin”dən fərqlənməmə- lidir, onun yaradıcılıq ənənələrinə sadiq olmalıdır. “Həmədanlı Məşədi İbad” imzası ilə verilmiş həmin məqalədə mətbuatın mü- barizliyi [129], ədəbiyyatın ictimai-siyasi həyata fəal münasibəti diqqətdən kənarda qalmamalıdır. “Tiflisdən məktub” Lək-ləkə müracətlə başlayır: “Salam əleykum, ay lək-lək dayı, səni xoş gördük. A kişi, mən əvvəllər elə bilirdim ki, bəs sən də bizim bağlarda tikən Hacı Leylək ğəbilin- dənsən, amma indi baxıram ki, xeyir a.... Sən ilə onların arasında zəmin-asiman təfavüt var:Məsələ; mənlə onlar gündüzlər ilan-qurbafa şekarına çıxırlarsa da, amma gecələr də rahət durmuyub, bir qılçaları üstə dayanıb damağları- nı şağıldadıb yoldan keşənləri iztirabə salırlar. Ama sən gündüz- lər bu əməllərini eyləyirisən də, gecə balalarını ğanadlarının altına alub, rahət səmiri lap kəsürsən. Olmya sən ğorxursan ki, gecə eşigə çıxasan, gecə veyilləri bir əft yetirələr. Ay kişi, bir gəl Tiflisə, gör burada nə aləmdir! Gecə səni aparım məcthəd bağına , gürcü ğızları iylə müsəlmanların məhbubanə söhbətlərinə ğulağ as, gör müsəlmanlar gürcülərlə necə gözəl danışırlar. Peşələri səhərə kimi gürcü ğızlarinə “şini cırim” deməkdir. Bir belə iş də mənim başıma gəldi və təti tərk edib İrandan çı- xanda əvvəlcə yolumu Bakıya saldım, bir neşə ay idi ki, Çornu- qorodda işləyirdim. Sonra bir günləri vağzal yoluiylə gedirdim, bir nəfər həmşəhərlimizə rast gəldim, mənə dedi: hərif, bu nə gün dirrikdir düşmüsən? lap cəhənnəm mələkinə bənzəyirsən, al ayna- nı, bir sifətinə bax, gör! Doğrudan da aynanı alib sifətimə baxdım, _________Milli Kitabxana_________ 246 ozümi tanıya bilmədim... Dedim, bəs, əizim, necə eyliyim? Dedi gəl mənimlə gedək Tiflisə. Orada yaxşı fabrikalar, zavodlar var, ora- daca işlə, bir ayın içində gör nə pul vurursan! Mən də həmşəhər- limin sözünə baxıb onunla Tiflisə getdim. Ama Tiflis, nə Tiflis, he- sab elə bi guşə cənnətdir. Burada ola goz, xanımları görüb, doğ- rusu əlim işə daha yapışmadı və Bakıda ğazandığım pulları da bu- radaca xərcləyib, ğalmışam indi Tiflisdə. Amma istəyirəm bu gün bir iş arayam və yaxud yenə Bakıya ğayıdam. Çünki indi baxıram cibimdə pulum olmadığına görə madamlar daha mənə etina eylə- mirlər və bu şəhridə onların qəmehtinalığının xüsusunda yazub idarənizə göndərdim, bu bir şərtiylə mənim halimi bilərsiniz. Gürci ğızlarıği “şeni cırım” dedilər,pullarımi şirin-şirin ye- dilər. Pul ğurtulanda “şeni mumazali”dedilər.” “Lək-lək”nəşr olunduğu vaxtlarda Məmməd Səid Ordubadi sürgündəydi. O, başqa satirik jurnallarda çıxış etdiyi kimi, “Lək- lək”də də əməkdaşlıq etmiş, dövrün ictimai-siyasi haqsızlıqlarını, ətrafda baş verən eybəcərlikləri felyeton və satirik şeirlərində tə- rənnüm etmişdir. Onun “Hərdəmxəyal” imzası ilə çap olunmuş aşağıdakı “Qalmaz” və “A bəy” şeirlərində ictimai ziddiyyətlər- dən irəli gələn dəyişiklər real təsvir olunmuşdur: Vağız daha şad olma ki, dövran belə ğalmaz! Elm dəyişə bəlkə, müsəlman belə ğalmaz, Ğazıyır gəzə pul verən insan belə ğalmaz, Məxsusən olan məclis ehsan belə ğalmaz. Çay ilə çul xurnalı ğayan belə ğalmaz Pul, bul , ya da kin dolma- badımcan belə ğalmaz, Meyl eylədiyin, ya Əli fsüncan belə ğalmaz. Hər iş pozulur, birhəm olur xalqda adət, Fətin yerinə (tuflu) geyir sadə camaat, Əmmamədə artıq böyüməzsiz də nəhayət, Təkmil olunur elm insanda ğəyanət, Ğalmaz dəxi ğondarma rəvayət bu kitabət (Çirnel ) ki, çığar vəzh ğalmadan belə ğalmaz. Meyl eylədiyin yağlı fəsnican belə ğalmaz _________Milli Kitabxana_________ 247 Axırda müğəddəs tutulur hörməti ğuran, Ğalmaz ayağgəz altda bu orağ pərişan, Ğurana baxub da açulur “Məktəb nusuan” Heyhat ola seyfə səna bu ğatmə təkzan Haşa ola kantor suzə bu məscid viran Abad olar bu məscidi viran belə ğalmaz. Meyl eylədiyin yağlı fəsnican belə ğalmaz. Qorxma kövrəlib qaldısa da xəncər təkdir! Meydanə atıl , çal gidi ariflərə bir-bir, Dut ğırmızı sağğalları, vur boynuna zəncir, Yar, Hacıbaba, Molla Əli əsfər idi tədbir, Göndərsə də ğayırma dəvayət neçə ğəlbir, İşlər genə bu köhnə dəyirman, belə ğalmaz. Azər ğapanar məktəb nəsvan, belə ğalmaz. Bir gün var idi bizlərə sultan idin, ay bəy! Kənd əhlinə bir sahət fərman idin, ay bəy! Işrətdə idik öərm xəndan idin, ay bəy! Varya xanimə hər gecə mehman idin, ay bəy! Ğördin bizı hərçənd müsəlman idin, ay bəy! Yer tədk bizi hərçənd ki insan idin, ay bəy! Noldu gecə-gündüz yeyib asudə yatan gün , O Leylini görəndə ğudurub güllə atan gün, Meyxanədə milsəkin güllərin ğışdə satan gün, Hər ildə satıb mülküyi məğsudə çatan gün, Veyil-veyil dolanan bisər saman idin, ay bəy! Dada-dada aludə şampan idin, ay bəy! Imdisə sizə ğıldı cəfa çərxi stəmkar, Dövlət səni də bunlar ilən ğıldi bərabər, Yazdı kridit (nəyi ğami) meyxanəçi kesbər. Paslandi ğəlafində ğəzil dogməli xəncər, Əvvəl necə heybətli bir oğlan idin, ay bəy! Səflər dağıdan Rüstəm dəstan idin, ay bəy! Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|