Azərbaycan Milli Kitabxanası
Yüklə 2,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
____________________Azərbaycan Milli Kitabxanası___________________ 277 Azərbaycan Opera Teatrı Təbrizdə qastrolda olanda Bülbül "'Koroğlu" tamaşasında həmin atı minərdi. Bir gün dostum Bülbül ilə balaca küsüşmüşdük. Atlara baxan əsgərə tapşırdim ki, mənim atımı daha teatra verməsinlər. Bir axşam "Koroğlu" tamaşasında Bülbül səhnəyə arıq görkəmsiz faytonçu atı ilə çıxdı. Tamaşadan sonra Bülbüllə görüşdük. İkimiz də sözsüz gülməyə başladıq. Nəhayət, Bülbül diliəndi. "Şair, axırda qəhrəman Koroğlunu fayton atına da mindirdin". Bundan sonra Bülbiil yenə həmin "Artist ləqəbli atla çıxış etdi. Ata "Artist" ləqəbi təsadüfi qoyulmamışdı. At doğrudan da çox qəşəng və çox oynaq idi. * * * Təbriz indi də gözlərimin önündədir. Onun bir böyük küçəsi vardır. Biz orada olanda əhali həmin küçəyu Səttarxan-Bağırxan xiyabanı adını verdi. Həmin küçədə mehmanxana (Firdos mehmanxanası), mağazalar, restoranlar yerləşir. Təbrizdə əhalini siyahıyaalma o qədər də inandırıcı deyil. Əhalinin müəyyən qismi müəyyən səbəblərə görə siyahıyaalınmadan boyun qaçirırdı. Verilən rəsmi məlumata görə o zaman Təbrizin əhalisi 300 minə qədərdi. Təbrizdə 12 min erməni yaşayırdı. Demək olar ki, şəhərin mərkəzindəki mağazaların səhmanlısı onların idi. Təbrizdə vur-tut bir zavod vardı. Bu pivə zavodu Budaqyansm idi. Şohərdə bir kinoteatr binası vardı. Bakıdan Təbrizə bizim "Azərfilm" in çəkdiyi əsərtar gətirildi. Bu işlərə də mən nəzarət edirdim. Biz çox ucuz qiymətə bu filmləri bina sahiblərinə xalqa göstərmək üçün verirdik. Bir gün şəhər bağında "Kəndlilər" filmini əhaliyə göstərirdik. Açıq havada soyuğa baxmayaraq, tamaşaya hamı böyük maraqla baxırdı. Az keçmədi quşbaşı qar yağmağa başladı. Lakin kimsə yerindən tərpənmədi. Təbrizdə sanki hamı alverlə məşğuldur. Məsələn, bir küçədən keçirsən, orada qəribə munzərəyə rast gəlirsən. Sanki alçaq mərtəbəli evlər mağazadır. Hər evin küçəyə açılan pəncərələrində hər şey satılır. ____________________Azərbaycan Milli Kitabxanası___________________ 278 Məsələn, bir pəncərədə üzüm, yemiş, digərində quru meyvə nəzərə çarpır. Pəncərənin bir gözü bir qardaşa, digər gözü digər qardaşa məxsusdur. Təbrizdə istədiyin şeyi adama zorla da sata bilirlər. Bir gün Bülbüllə birlikdə küçə ilə gedirdim. Bir cavan adam qabağımızı kəsib Bülbülə müraciətlə "Ağa, mən bu qəlyanaltını satıyam". Bülbül: - Canım, get sat. Cavan oğlan; - Ağa, bu qəlyanaltını vallah satıyam. Bülbül: - Gülüm, dedim ki, get sat!.. Mən çəkən deyiləm. Mənim qəlyanım yoxdur, altını neyləyirəm. Cavan oğlan bizdən ayrıldı. Bir az sonra başqa bir yerdə yenə qabağımızı kəsdi. Cavan oğlan: - Ağa, man bu qəlyanaltını satıyam... Bülbül: - Canım, get sat da... nə istəyirsən məndən... Cavan oğlan getdi. Üçüncü dəfə yenə qabağımıza çıxdı. Cavan oğlan: - Ağa, mən bu qəlyanaltını satıyam. Bülbül: - Bala, qiyməti neçədir? Cavanoğlan: - Birtümənə... Bülbül: - Al bala, bü sənin bir tümənin, xoş getdin. Qəlyanaltın mənə gərək deyil. Cavan oğlan alverindən xeyli razı bizdən uzaqlaşdı. Doğrudan da heç nəyə gərək olmayan köhnə qalyanaltını da Təbrizdə yaxşi qiymətə satmaq olarmış. Bülbül dedi: "Süleyman, bu Təbrizlilər qəribə adamlardır. Bir də gördün ki, həmin bu cavan adam sabah qabağımıza çıxıb deyəcək, ağalar, mən qarpız qabıqlarını satıyam. Sənə satacaq, hünərin var alma, alacaqsan". * * * Dedim ki, Təbriz qəşəng şəhərdir. Baharı çox gözəldir. Dar küçələrdən keçəndə uca banlardan başqa bir tikintini görmürsən. Lakin hər qapıdan içəri girəndə gözəlliyə heyran olursan. Bunların içərisində nəzərə çarpmayan evlər, meyvə ağacları, üzümlər, güllər, çiçəklər, gözləri oxşayır. Şəhərin ətrafındakı yoxsul evlərinin qabağında üzümlük və çiçəklik vardır. ____________________Azərbaycan Milli Kitabxanası___________________ 279 Təbrizin qışı sərt olur. Bozən şaxta adamı qılınc kimi kəsir. Belə qış aylarında yoxsulların halı çox ağır olur. Qışda yanacaq üçün odun çox baha satılır. Bir az komür tapıb kürsü quran daxmalarda ailə güclə qızına bilir. Bir dəfə şəhərkınarı məhəllələrinin birində çox acınacaqlı bir mənzərənin şahidi oldum. Bir döngədə xörək içində kişə bükülmüş bir meyit gördüm. Meyitin dövrəsində buz üstündə titrəyə-titrəyə ağlayan bir ncçə oğlan və qız uşağı vardı. Yaxınlaşıb məsələylə aşina oldum. Meyit qoca bir bənnanın idi. Yoxsullar yayda birtəhər dolana bilərdilər. Qış ayları onlar üçün çox ağır olurdu. Evlərdə yanacaq yox idi, bazarda odunun qiyməti çox baha idi. Hətta elə evlər vardı ki, orda ailələr üstlərinə salmağa qalın yorğan belə tapa bilmirdilər. Küçələrdə buzlar üstə ayaqyalın, başıaçıq gəzən uşaqların vəziyyəti adamı sarsıdırdı. Axşamlar dadlı yeməklərin qoxusunu ətrafa yayan restoranların qapısında dilənən oğlan, qız uşaqları adamın ürəyini yandırırdı. Biz cibimizdə nə artıq pul vardısa, bu məsum balalara verirdik. Bəzi dilənçi uşaqlar bizi öz aralarında bölüşdürmüşdülər. Məsələn, biri məni, digər dilənən uşaqlara göstərib deyirdi ki: "Siz bu ağaya yaxınlaşmayın, bu mənim ağamdır. Siz də özünüzə başqa ağa tapın". Bu körpələr haqqında düşünən, onları bu vəziyyətdən xilas üçün çarə axtaran hanı? Şair, gəl döz bu dərdlərə görüm necə dözürsən! Ailənin imkanı olmadığından meyiti döngədə qoyub dəfn üçün yol keçənlərdən kömək istəyirdilər. Cibimdə olan bir neçə tüməni onlara verib ürəyi yaralı düşüncələr içərisində oradan ayrıldım. "Memarın faciəsi" poemam həmin hadisənin məhsuludur. Sovet qoşunları İran torpağına daxil olmamışdan əvvəl kürdlərin dağlardan aşağı, şəhərlərə gəlməsi qadağan idi. Bizim İranda olmağımız bu xalqların dostluğunun möhkəmlənmasinə səbəb oldu. Doğrudur, kürdlər ilk dəfə dəstə-dəst;» Təbrizə gələndə yuxarı təbəqədən olanların kürkünə birə düşdü. Dükan-bazar bağlandı. Şəhərdə gediş-gəliş azaldı - adamlar evlərdə oturub nəyinsə baş verəcəyini gözləyirdi. Lakin heç bir hadisə baş vermədi. Yüklə 2,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|