1
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏDƏNİYYƏT VƏ TURİZM NAZİRLİYİ
F.KÖÇƏRLİ adına RESPUBLİKA UŞAQ KİTABXANASI
Gələcəyə baxış: Uşaq dünyasında
kitabxananın rolu
(elmi metodik vəsait)
BAKI- 2015
2
ÖN SÖZ
“Uşaqlar bizim gələcəyimizdir, gələcəyimizi nə cür
tərbiyə edəcəyiksə, ölkəmizin, millətimizin,
dövlətimizin sabahı bundan asılı olacaqdır”.
Ulu öndərimiz Heydər Əliyev
Gənc nəslin ağıllı, milli-mənəvi dəyərlərə bağlı olaraq formalaşmasında uşaq
ədəbiyyatı sahəsində çalışan ədiblərimizin böyük rolu vardır. Uşaqların mütaliə
potensialının artırılmasında maraqlı kitabların yazılmasına daim ehtiyac vardır.
Çünki uşaqların şəxsiyyət kimi formalaşması uşaq ədəbiyyatının səviyyəsindən
asılıdır. Uşaqların cəmiyyəti anlama, təbiəti tanıma, özünü dərk etmə qabilliyətini
məhz kitablar təmin edir. Bu mənada oxucuların müasir tipli uşaq kitabxanalarına
gələrək mütaliə etməsi, asudə vaxtlarını orada keçirməklə, lazımı informasiya
tələbatına malik olması ən vacib, aktual məsələdir. Əlbəttə ki, burada
rəngarənglik, müxtəlif mövzularda uşaq ədəbiyyatının olması, kitabxanada uşaqlar
üçün hər bir şəraitin yaranması əsas şərt olduğu kimi, kitabxanaçının da bu işləri
necə məharətlə həyata keçirməyi əsas məsələlərdəndir.
Informasiyalaşdırılmış cəmiyyətə keçidlə əlaqədar olaraq kitabxanaların
əhaliyə xidmət formaları zamanın tələbinə uyğun dəyişdirilməlidir. Xüsusilə də bu
məsələyə uşaq və məktəb kitabxanalarında böyük diqqət yetirilməlidir. Belə ki,
uşaqlarda təfəkkürün və digər şəxsi keyfiyyətlərin formalaşması məhz mütaliə
prosesi zamanı baş verir. Yəni uşaq kitabxanalarında mütaliə sistemli və ardıcıl
təşkil edilməlidir. Bu da onların təfəkkür tərzinin formalaşmasına müsbət təsir
göstərir. Uşaq təfəkkürü hələ tam formalaşmamış olduğundan onların mütaliəsinə
nəzarət, rəhbərlik etmək, istiqamətləndirmək zəruridir. Uşaqlıq dövründən
yeniyetməlik dövrünə və digər yaş dövrünə keçiddə uşaqlar qarşılarına çıxan
müxtəlif problemləri həll etmək üçün tələb olunan vərdiş və təcrübəni
kitabxananın bilavasitə iştirakı ilə təşkil edilən mütaliənin köməyi ilə qazanırlar.
Buna görə də uşaqlarda mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması ilə həm ailədə,
həm də pedoqoji qaydada məktəblərdə və kitabxanalarda məşğul olunmalıdır.
3
Çünki bu günün uşağı gələcəkdə bu resursların istifadəçisidir və uşağın gələcəkdə
bu resurslardan necə istifadə etməsi kitabxanaçıdan bilavasitə asılıdır.
Uşaqlarda mütaliə vərdişlərinin erkən yaşlarda aşılanması olduqca vacib
amillərdən biridir. Çünki çox mütaliə edən uşaqların intellekti daha sürətlə inkişaf
edir. Elə bu vəsaiti tərtib etməkdə məqsədimiz digər ölkələrin iş təcrübəsinə
əsaslanaraq, eləcə də öz kitabxanamızın keçirdiyi tədbirlər əsasında müasir
dövrümüzdə uşaqlarımızın xoşbəxt, firavan həyatına yeni dəyərlər gətirmək, tez-
tez dəyişən, inkişaf edən rəngarəng dünyamızda uşaqlarımızın mütaliə aləmini
zənginləşdirmək, dünya görüşünü artırmaqla hər cür yeniliklərə qarşı onların daha
savadlı, zəkalı böyüməsinə təkan verməkdir.
Bu məqsədlə də uşaqlara mütaliə etmək vərdişlərini aşılamaq üçün
hazırladığımız vəsaiti sizə təqdim edirik. Vəsait 3 hissədən ibarətdir. I hissə
Kitabxanada dərslərin təşkili adlanır və 3 bölmədən ibarətdir: Dərnəklərin
təşkili; Viktorinaların və oyunların təşkili; Nağıl otağı
II hissə Uşaqlarda mütaliə mədəniyyətinin aşılanması adlanır, 3 bölmədən
ibarətdir: Oxucuların informasiya mədəniyyəti; Litva Milli Uşaq Ədəbiyyatı
Mərkəzinə səyahət; Kompüter və uşaq yaradıcılığı.
III hissə Valideynlər və uşaq mütaliəsinə rəhbərlik edənlərlə iş adlanır.
Burada “ Kitabları uzun ömürlü edək “ ( kitabsevərlərin devizi ) başlıqlı
material yerləşdirilmişdir.
Təqdim etdiyimiz bu vəsaitlə uşaqların intellektual səviyyələrinin
artmasında böyük rol oynayan kitabxanaçıları oxucu cəlbində yeni forma və
metodlardan istifadə etməklə maarifləndirmək istəyirik.
Vəsaitdən uşaq, məktəb, kollec kitabxanaçıları, həmçinin uşaqların
mütaliəsinə rəhbərlik edənlər istifadə edə bilərlər. İnanırıq ki, bu vəsait təlimi-
didaktik baxımdan bütün uşaq şöbələrində, məktəb və liseylərdə çalışan
kitabxanaçıların stolüstü kitabına çevriləcək, bundan istifadə etməklə öz işlərini
düzgün qurmaqla yararlanacaqlar.
4
GİRİŞ
Kitabxanalar ölkənin mədəni və ictimai həyatında əsas yerlərdən birini
tutur. Kitabxanaların əsas məqsədi cəmiyyətin intelektual-mədəni inkişafına
kömək etmək, onu insanların vasitəsilə təkmilləşdirməkdən ibarətdir.
Kitabxana dünyası möhtəşəmdir. Avropa birliyi ərazisində 90000 kitabxana,
ümumilikdə isə YUNESKO-nun məlumatına görə dünyada yarım milyon
kitabxana fəaliyyət göstərir. Məhz həmin yarım milyonluq kitabxanalardan
biri də – ölkəmizdə uşaqların üz tutduqları, sevdikləri məkan- Firidun bəy
Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasıdır.
Uşaqlardan söz düşəndə, adətən, “onlar bizim gələcəyimizdir“ deyirik.
Bu aksiomdur. Çünki hər bir ölkənin gələcəyi böyüməkdə olan nəslin
çiyinləri üzərinə düşür. Buna görə də uşaqlara qayğı, eyni zamanda
gələcəyimizə qayğı deməkdir. Bu işin maddi tərəfi - yəni uşaqların
lazımınca qidalandırılması, sağlamlığı və sair məsələlər çox önəmlidir.
Lakin balalarımızın milli ruhda, mənəvi cəhətdən sağlam, geniş
dünyagörüşə malik insan kimi yetişməsində uşaq tərbiyə müəssisələri və
məktəblə yanaşı, uşaq kitabxanalarının üzərinə də böyük vəzifələr düşür.
Bəs, bu gün ölkəmizdə həmin sahədə vəziyyət necədir?
Məlum olduğu kimi, uşaqlar üçün yazılan bədii və elmi-kütləvi əsərlər
məcmusu “uşaq ədəbiyyatı” adlanır. Bədii ədəbiyyatın tərkib hissəsi olan
uşaq ədəbiyyatı nümunələrində xalqların və uşaqların həyatına dair, onların
yaş xüsusiyyətlərinə, qavrama qabiliyyətlərinə uyğun janr, forma və
üslubda müxtəlif problemlər qaldırılır, gənc nəsildə yüksək əxlaqi
keyfiyyətlər, vətənpərvərlik, sədaqət, dostluq, doğruluq, əməksevərlik,
insanpərvərlik və humanizm kimi yüksək insani keyfiyyətlər tərbiyə edilir.
Uşaqlar üçün yazılan əsərlər xeyirxah, mərd və cəsur qəhrəmanları,
maraqlı süjet və kompozisiyası, sadə və aydın bədii ifadə vasitələri, səlis
Dostları ilə paylaş: |