Azərbaycan tarġXĠ ÜZRƏ qaynaqlar
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Babəklə AfĢin arasındakı bu toqquĢ manın s əbə bi
78 Deyirlər ki, Babəkin [ilk] ç ıxıĢı 201 [816/7-c i ildə] oldu, onun vilayəti və Ģəhəri Bə zz o lmuĢdur. [Hə min va xtadək] o, bir neçə sultan 1 ordusunu qaçmağa məcbur et miĢ, xə lifənin ço xlu sərkərdələ rin i ö ldürmüĢdü. Xilafət Mö`təsimin əlinə keçərkən o, Əbu Sə`id Məhəmməd ibn Yusifi Zəncar və Ərdəbil arasında, Babək tərə fidən dağıdılmıĢ istehkam məntəqlərini bərpa et mə k və Ərdəbilin təhcizatın ı heç kəs təhlükə altına almasın deyə, yollara qarnizon düzmək barədə sərəncamla Ərdəbilə göndərdi. Əbu Səid bu məqsədlə yola düĢdü və Babəkin dağıtdığı istehkamları bərpa etdirdi. Sonra Babək öz həmlələrin in birində Müaviyə adlı sərkərdəsini baĢçılığ ı altında ona qarĢı qoĢun dəstəsi gondərdi; o ətraf əyalətlərə yürüĢ etdikdən sonra öz iqamətgahına yönəldi. Bu barədə Əbu Səid ibn Məhə mmədə xəbər çatdıqda, o ada mlarını toplayıb ona qarĢı hücuma baĢladı. Yo lların birində onu saxlayıb, silahdaĢların ın bir qismin i q ılıncdan keçirdi, az bir hiss əsini əsir etdi, hə mç inin yürüĢ za manı Müaviyyənin [ö zünün] əsir ald ığı adamları azad etdi. Bu, Babək tərəfdarların ın ilk məğlubiyyəti id i və Əbu Səid ö ldürülənlərin baĢlarını və əsirlərin i Mö`təsimə göndərdi. Babəkə sonrakı zərbəni Məhəmməd ibn ə l-Bə is vurdu. Məhəmməd ibn əl-Bəis Azə rbaycan əyalətində, özünün ġahi 2 adlanan əlçatmaq qalasında olurdu. O, həmin qalanı Vacnə ibn ər-Rəvvadın əlindən almıĢdı. O, iki fərsəxlikdən görünürdü. Onun Azərbaycanda Tibriz 3 adlı baĢqa bir qalası da var id i, lakin ġahi daha yaxĢı müdaifə o lunurdu. Ġbn əl-Bəis babəklə müttəfiq idi və Babəkin dəstələri buradan keçərkən qəbul olunmuĢ adət üzrə burada qalırd ılar. ĠĢ elə gətirdi ki, Babək özünün ispahbedlərindən 4 Ġsmət adlı birin i göndərdi, o, dəstənin müĢayiəti ilə ibn ə l- Bə isin yanına düĢdü. Müəyyən edilmiĢ adətə görə, əl-Bəis ona qoyun, yemək-içmək və baĢqa azuqə göndərdi və buyurdu ki, ö z məiyyəti və dəstə baĢçıları ilə b irlikdə onu yanına qalxmasın ı ona desinlər. Buna görə də Ġsmət yuxarı qalxdı və o, (Ġbn əl-Bəis) onları kellənincəyə qədər yedirdib -içirtdi. Bundan sonra o, Ġs mətin üstünə atılaraq onu əsir etdi və yanındakı adamları öldürdü. Sonra o, ona (Ġsmətə) əmr etdi ki, ö z silahdaĢların ı adı ilə bir-b iri yu xarı ard ınca çağırsın. Adı çəkilən Ģəxs yuxarı (qalaya) qalxd ıqca Məhəmməd ibn əl – Bəisin əmri ilə boynu vuruldu. Yerdə qa lanlar budan xəbər tutub qaçanadək belə davam etdi. Bundan sonra 1 Sultan, yəni xəlifə. 2 Urmiya gölündə ada. Bu adadakı dağda böyük qala vardı. 3 T ibriz (Təbriz)-Urmiya sahilindən 10 fərsəx Ģərqdə qala; sonralar görkəmli Ģəhər, bir sira Aazərbyacan feodal dövlətlərinin paytaxtı. Ġbn əl-Fəqif əl-Həmədani 902-903-cü illərdə yazırdı: ―Təbriz (Burada əvvəlcə) -Ər Rəvad əl-Əzadi, sonra isə Vacnə`u ibn ər-Rəvvad məskən salmıĢ, (evlər) tikdirmiĢ, (qala) divarları möhkəmlətmiĢ, burada əhali yerləĢdirmiĢdir.(bax: Vəlixanlı N.M.IX-XII əsr ərəb coğrafiyaĢünasi-səyyaları haqqında. B., 1974, s. 37).‖ 4 Ġspahbed-pəhləvi sözüdür. Spahpat –―sərkərdə‖, ―qoĢun baĢçısı‖, ―komandan ‖ çalarındandır. 79 Məhəmməd ibn ə l-Bə is Ġs məti Mö`təsitmə göndərdi. Mö`təsim Ġs mətdən Babəkin ö lkəsi barədə sorğu-sual etdi və o, xə lifəyə onun yolla rı və hə min yollarda müharibə etmək üsulları haqqında danıĢdı. Ġsmət Vasiqin 1 [xəlifə liyi] zaman ınadək əsirlikdə qald ı. AfĢin Bərzəndə gələrək orada düĢ ərgə saldı və Bərzəndlə Ərdəbil arasındakı qalaları bərpa etdird i. O, Məhəmməd ibn Yusifi XuĢĢ 2 adlanan yerə göndərib orada səngər qazd ırdı. O, əl-Cəzirədən 3 olan sərkərdəsi Heysəm ə l- Qənəvini ƏrĢak 4 adlanan kəndə göndərib oradakı qalan ı pərba etdirdi və ətrafına səngər qazdırdı. O, hə mç inin Əbna 5 baĢçılarından biri o lan Əlviyyə ə l-Əvəri Ərdəbil yaxınlığ ındakı Hisn ən-Nəhr ad lı qalaya göndərdi. Bu ildə ƏrĢakda Babəklə AfĢin arasında baĢ verən toqquĢma za man ı AfĢin Babək tərəfdarların ın b ir ço xunu, deyirlər ki, mindən artığ ını qılıcdan keçirdi. Babək Muğana qaçdı, o radan is ə özünün Bəzz adlanan Ģəhərinə yollandı. Babəklə AfĢin arasındakı bu toqquĢ manın s əbə bi Deyirlər ki, bunun səbəbi Mö`təsimin Buğa ə l-Kəbir vasitəsilə AfĢinin ordusuna xə rclə mək üçün pul göndərməsi o lmuĢdur. Hə min pulla Buğa Ərdəbilə yola düĢmüĢ, lakin Babək və onu silahdaĢlar bundan xəbər tutub AfĢinin yanına çatıncayadək yolda ona pusqu qurublar. AfĢin in yanına Salih adlı casus g əlmiĢ, Buğa əl-Kəb irinin pul gətird iyin i, Babək və onun adamları tərəfindən bura çatıncayadək yolda ona pusqu qurduğunu xəbər vərmiĢdi. Babək mü xtə lif yerlərdə pusqu qurdu. Bununla belə AfĢin Əbu Səidə mə ktub yazaraq Babək haqqında [vərilən] mə lu matların yo xlanıb təsdiq olunması üçün fənd iĢlətməsin i əmr etdi. Əbu Səid özünün bir dəstə adamı ilə geyimlərini dəyiĢib yola düĢdü və Salihin təsvir etdiyi yerlərdə ki tonqal iĢıqlarına kimi getdi. Eyn i zamanda AfĢin Buğaya məktub yazıb, növbəti göstəriĢlər alanadək Ərdəbildə qalmasını ona tapĢırdı. Əbu Səid Salin in verd iyi mə lu matın doğru olmasını yazıb b ildird i ki, AfĢin v ə`d etdiklərini verdi və onu öz səxavətinə qərq etdi. Sonra, o Buğaya yazıb b ild ird i ki, yük d əvələri əldə edərək pul tayalarını onla ra yükləyib çatdıqdan sonra karvana qoĢsun və guya 1 Əbu-Cəfər Harun əl-Vasiq-xəlifə Mö`təsimin oğlu, vəlihəd, xəlifə [842-847] 2 XuĢĢ-Ərdəbildən 8 fərsəx Ģimalda yerləĢirdi. 3 Əl-Cəzirə-Mesopatomiyanın Dəclə və Fərat çayları arasındakı Ģmail hissə. 4 ƏrĢak –Qarasu çayının qolu, Güdül çayının aĢağı axınında,‖Babək əl-Xürrəminin Ģəhəri Bəzzin yaxınlığında dağ [və kənd]‖ (bax:Йакум ал-Хамави. Муджам ад-булдан (сведения об Азербаиджане), Б., 1983, с. 12 5 Əbna-Abbasilər sülaləsinin hakimiyyəti dövründə taxt-tac varislərinni övladları. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|