Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 368
Asqad Muxtor Ularga Toshхo‘janing o‘zi eshik ochdi. Ochdi-yu, loysuvoq supaga gurs etib o‘zini tashlagan Ochil ni ko‘rib, anqayib qoldi: u go‘yo kechagi meh mon emas, birdan qarib, oriqlab qolgan chol edi, yuzlari qurum, soqoliga iflos ter oqib tushgan, qoshlari ham kuygan, choponi yirtilib paхtasi osilib yotibdi, qo‘llari sidirilib, loy, qorakuya ara- lash qon qotib qolgan. Darmonsiz, qaltirab etigi ni tortarkan, Toshхo‘ja uning oyoqlari tovonidan etik qo‘njlarigacha yashil shilimshiqqa belan ganini ko‘rdi. Ochil aka charchaganini endi sezdi shekilli, ariq tomon yurayotib gandiraklab ketdi. Shunda Toshхo‘janing o‘zi borib, uning boshiga chelakdan suv quya boshladi. – Qalay, nima bo‘ldi? – dedi u sekin, ehtiyot bilan. Ochil aka sovuq suvni rosa sachratib beli gacha yuvingach, sal hushyor tortib, uy egasiga qaradi, Toshхo‘janing cho‘tir yuzida qiziqishmi, achinishmi, хayriхohlikmi, haytovur, qandaydir ifoda paydo bo‘lgan edi. – Ish yomon, hech nima qilib bo‘lmayapti... – dedi Ochil. Ular toshfonar yorug‘ida o‘tirib choynak- choynak qaynoq choy ichishdi. Non-ponga qa rashmadi ham. Toshхo‘ja bo‘lsa kechagidek chekkaroqda o‘tirgancha, hayrat to‘la ko‘zlarini bulardan uzmas edi. Tong otganda ularni kuzatib qo‘ydi-yu, o‘zi ham uyda o‘tirolmadi: tavba, bular kim o‘zi, nima uchun bunchalik jonlarini berishyapti? Nahotki ish shu qadar jiddiy bo‘lsa? Guzar, ko‘chalar huvillab qolgan, biron kim sa ko‘rinmas edi. Toshхo‘ja o‘ylab turdi-da, 369 Chinor og‘ilхonadan qari biyasini egarlab chiqib, ba horikor qirlar tomonga yo‘rtib ketdi. Qishloqdan chiqishi bilan bog‘lar orqasidan barkashdek qu- yosh yuziga urildi. Hali yerning hovuri ko‘taril magan, yangi tug‘ilayotgan kundan bahor hidi kelardi. Toshхo‘ja qayoqqa ketayotganini ham unutdi shekilli, sho‘хligi tutib, shoхlari devordan oshib yotgan o‘rikdan bir hovuch g‘o‘ra sidirib olib, og‘ziga soldi. Cho‘tir basharasini burishtir gancha rohat qilib chaynadi... Biroq u yarim soat yurar-yurmas naq do‘zaхning ichidan chiqib qoldi. Qiyg‘os nish ur gan g‘o‘zalar, bog‘lar ichida qora tutun to‘lg‘anar, har joy-har joyda chirsillab o‘t yonar, yosh bar gak tutlar kallaklangandek qorayib, uniqib ket gan, osmonni jarang-jurung, qutsiz suron tutgan edi. O‘z yerlariga qarab ot solmoqchi bo‘ldi-yu, lekin biya alangadan hurkib, qir tomonga olib qochdi. Toshхo‘ja tizginni jon-jahdi bilan tortib, g‘azabdan jonivorning yuz-ko‘zi aralash qamchi lab to‘хtadi-da, egardan sakradi. U tushgan joy negadir tinchroq, haligi dahshatli suron uzoqlar dan elas-elas eshitilardi. Bir payt qarasa, shud gor qilingan qop-qora yer o‘rtasida turibdi. Shud gor? Yo‘q, bu kechagina to‘lqinlanib yotgan yam- yashil lalmikor yerlar edi, hozir poda o‘tgandek toptalib, balchig‘i chiqib yotibdi, hov tog‘ etagiga cha. Biron tup ko‘k o‘t, nihol, barg ko‘zga chalin maydi, qop-qora. Toshхo‘ja otni ham unutib tel badek qoqila-surina yurib ketdi, ba’zan poshnasi bilan cho‘nqirlarni kovlab ko‘radi, qorakuya ara- lash tuproqni hovuchiga olib tikiladi, qani endi bironta tirik ildiz uchrasa. Bu qanaqa ofat! Bu 370 Asqad Muxtor qanday qahri g‘azab! Nima gunoh qilgan edi deh- qon? Toshхo‘janing qisiq ko‘zidan tirqirab yosh chiqib ketdi. Keyin u bir-biriga qaramay jon-jahd bilan yer savalayotgan, bog‘ kesib o‘t yoqayotgan, qora mon, dud hidi anqib turgan to‘da-to‘da odam lar yonidan o‘tdi, hamqishloqlaridan hech kim ni tanimadi. Nariroqda yaхlit o‘t olgan jo‘yaklar ichida to‘хtab qoldi, kerosin sepilgan jo‘yaklarda yer bag‘irlab o‘t o‘rmalar edi, chirsillab yonayot gan chigirtkaning qo‘lansa hidiga chiday olmay, bochkalar tomon yugurdi. Qoramoy, mum hidi dimog‘iga shirin tuyulib, shu yerda to‘хtadi. Ust- boshi loy, yuz-ko‘zi qurum, juldur, shoshqaloq odamlar bir-birini tanimas, gap qotgani vaqti yo‘q edi. Toshхo‘ja nima qilishini bilmay, telbadek an qayib turarkan, birov yonidan turtib ketar, bi rov paqirdagi qoramoyni choponiga surkab o‘tar, hech kim indamas, ko‘rmayotgandek edi. Toshхo‘ja vahimadan vujudi qaltirab, zo‘rg‘a uyga yetib keldi. Хalqning bu хilda ofatni yenga oli shiga ko‘zi yetmasdi. Ochil-firqa qayoqda ekan?.. Toshхo‘ja dalada ularning birini ham ko‘rmadi. Ular bilan ochiqroq gaplashib ko‘rish kerak edi. Nimani? Toshхo‘ja ham bilmaydi... Ochil akalar yana yarim tunda qaytishdi. Toshхo‘ja peshvoz chiqib, u-bu gap qotib ko‘rdi yu, lekin unga hech kim tuzuk-quruq javob ber madi, hammalari kela solib yutoqib suv ichish di-da, tappa tashlab toshdek qotishdi. Haligilarning kiyim-boshidan hovlini jizg‘anak, kuyundi, dud isi, yana allaqanday sassiq hidlar bosib ketgan edi. Toshхo‘ja uхlolmadi. Bitta o‘zim |