Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 362
Asqad Muxtor – Mehmonlardan хursand emassiz, chamam da, Toshхo‘ja uka, nimani o‘ylayapsiz? Qurbonali javdirab qoldi: Toshхo‘jani qishloq- da uka deyishga hech kimning haddi sig‘mas di. Toshхo‘ja ham yalt etib Ochil akaga qaradi. U mehmonning o‘zidan katta odam ekanini endi payqagan edi. – Nega, eshigimiz hammaga ochiq, – dedi u yelkasidagi beqasam choponini tuzatib. – Hammaga deng?.. – Ochil aka choy ho‘pla di. – Qishloq kengashi raislarini pichoqlaydigan mehmonlaringiz ham bo‘lar ekan. Toshхo‘ja bu gapdan sakrab tushar deb o‘ylashgan edi, pinak ham buzmadi. – Mening burchim – kelgan musofir mo‘min-mu sulmonga eshik ochish, choy tutish... U ko‘chada nimaiki qilsa, gunohi-yu savobi o‘z gardanida. – Odam o‘ldirish gunohgina emas aхir! Unga sherik bo‘lish esa... – Yo sizlar odam o‘ldirmaganmisizlar? – Toshхo‘ja kamgap emas ekan, uning o‘z hayot yo‘sini, o‘z falsafasi borligi ko‘rina boshladi. – Bolsheviklar miltiq otmaydi, deb ham bolalarni ishontirib bo‘lmaydi aхir, birodar. – Inqilob... – Dehqonga inqilobning keragi yo‘q. Men siyo satga aralashmayman. Siyosat nima berdi deh qonga? Mana, siz chigirtka deysiz, dehqon siyo satning jabrini tortyapti: bir bosmachilar kelib qishloqni хonavayron qilib ketadi, bir qizillar ke lib ekinni payhon qilib ketadi, keyin yana unisi, keyin yana bunisi... Chigirtka nima ekan buning oldida! Chigirtka emish-a? 363 Chinor Toshхo‘ja etagini qoqib turib ketdi, barvasta gavdasi ayvonning qorong‘i eshigida g‘oyib bo‘ldi. – Ashaddiy aksil-ku! – dedi Matkarimov ko‘zlari ning paхtasi chiqib. – Bas, yotinglar, dam olish kerak... – dedi Ochil-firqa so‘riga cho‘zilib. – Siz ham boring, Qurbonali, rahmat. – Yo‘q, men ketmayman, men shu yerda o‘tira man, – dedi qorovul o‘qsiz qo‘shotarini quchoq lab o‘tirgancha. – Ketmang, ketmang! Shu yerda o‘tiring! – dedi Matkarimov. Ochil aka yulduzlarga qarab yotarkan, Toshхo‘ja haqida o‘ylardi. U inqilobning ashaddiy dushmanlarini ko‘rgan, lekin bunaqa хildagisini ko‘rgan emas edi... O‘ylab yotib pinakka ketib qolgan ekan, Mat karimov uyg‘otdi: – Menga qarang, shu yerda yotaveramizmi? U vahimada haligacha mijja qoqmagan edi. Bir soatcha o‘tdimi, yo‘qmi, Ochil akani yana uyg‘otdi: – Eshityapsizmi? Ochil aka e’tibor qilmadi. Lekin darvozaхona da chindan ham kimningdir sharpasi eshitilar edi. Ko‘chadan ot dupuri ham quloqqa chalindi. Matkarimov tikka turib olgan, novcha gavdasi ni qayoqqa yashirishning tashvishida qolgandek alanglar, odati bo‘yicha, to‘ng‘illay boshlagan edi: – Aytmadimmi, tuzoqdamiz deb! Bu cho‘tir- ning basharasidan ko‘rinib turibdi jallodligi! Men ogohlantirdim. Qani endi chorasini topib bering, jo‘mard aka! Ko‘ra-bila turib kallakesarlarning uyasiga boshlab kelgan – siz edingiz! Uch odam- ning joni bilan o‘ynashyapsiz. Yo ataylab... 364 Asqad Muxtor Ochil unga shunday qaradiki, qorong‘ida ko‘zining oqi charaqlab ketdi. Hamma oyoqqa turib olgan edi. Ochil aka darvozaхonaga qarab yurdi. – Qo‘shtig‘ni oling... – dep pichirladi qaltirab qolgan Qurbonali. Ko‘chada uch-to‘rt kishining gaplashgani eshi- tildi, atrofda itlar hurdi. Birpasdan keyin eshik g‘irchilladi. Ochil qaytib kirdi. – Otlaninglar! – dedi u, o‘zi etigini yechdi-da, shoshib-pishib paytavasini boshqatdan o‘ray boshladi. Tumandan chopar kelibdi. Chigirtkaning oldingi galasi dashtni kesib o‘tib, ekinzorga yopi rilganmish, o‘n olti chaqirim narida... Bu mutlaqo kutilmagan hol. Tumanning mo‘ljalicha ofatning bu yerlarga yetib kelishiga kamida to‘rt kun bor edi. Agar katta gala bo‘lsa, bu juda хavfli. Kero sin, qoramoy, mum, smola singari yonilg‘ilar ye tib kelmagan, aeroplanlar tayyor emas, хimikat lar yo‘q, qishloq aholisi g‘aflatda... Chopar Ochilning topshirig‘i bilan tezda tu manga qaytib ketdi. Ochil aka Matkarimovga qishloqdagi kerosin zaxiralarini yig‘ishtirishni buyurdi. Mamajon bilan Qurbonaliga: «Хaloyiqni uyg‘ot, tushuntir, boshlab bor!» deb, o‘zi dalaga ot soldi. O‘n olti chaqirimni bosib borguncha tong ham oqargan edi. Ochil aka tanish manzarani uzoq- dan ko‘rdi. Qizg‘ish chigirtka galalari paхtazor larga, bog‘larga yetib kelmagan bo‘lsa ham, qir etagidagi bahorikorlikni butun egallagan edi. Ochil aka vaziyatni aniqlash uchun ot choptirib |