Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 356
Asqad Muxtor Boshida chust do‘ppi, ovozi ingichka. – Nariroqqa borib qo‘nadi. Ekinga, bog‘ga, yaylovga yopirilib, ko‘kargan nimaiki bo‘lsa tomirigacha kemiradi, keyin qora yerga tuхum qo‘yadi. O‘n besh kun dan keyin bundan yuz baravar katta galalar yer bag‘irlab... – Mamajon tishi tishiga tegmay qalti rar, uning gapini eshitish og‘ir, badanlar jimirlab ketar edi. – Yosh chigirtka uchmaydi, yer bag‘ir lab o‘rmalaydi, o‘n-yuz chaqirim joyni egallab, iflos suvday yelib, g‘imirlab kelaveradi, har biri- ning jag‘i tinmay ishlab turadi... – Bas! – deb baqirib yubordi Ochil. Haligi qo‘lansa hid yana dimog‘iga kelib urilgan edi. U buni entomologning hikoyasidan deb bildi. Ammo qarasa, hid borgan sari zo‘rayib, ko‘nglini aynit- yapti. Bir vaqt drezina ham siljimay qoldi. – Chigirtka! – deb qichqirdi kimdir. Yerga qa rashsa, butun atrof, sho‘r bosgan dala, yo‘l, temir izlar ham keta-ketguncha sap-sariq! Oyoq bosgudek yer yo‘q. G‘ildirak bosganda chigirtka qatlami sitilib relslar yam-yashil shilimshiq mod da bilan qoplanar, g‘ildiraklar girillab bir joyda aylanar, drezina oldinga siljiy olmas edi. Yerga tushib itarishga to‘g‘ri keldi. Pastga tushishlari bilan bu hisobsiz jirkanch hasha- rot oyoq ostidan sakrab, yuzlarga ura boshladi, yelkaga, qo‘yinga, etik qo‘njiga, sochlar orasiga to‘ldi. Lekin boshqa iloj yo‘q, bu doiradan chiqib olish kerak edi, ko‘zni shartta yumib drezinani itarib ketishdi. Toshda ham, o‘tda ham, tuproq da ham, temirda ham oyoqlar toyardi. Ochilning tabiati shu qadar kir bo‘ldiki, birdan ruhi tushib ketdi. Gurkiragan bahor qo‘ynidagi bu chirkin 357 Chinor lik uning tasavvuriga sig‘masdi. Tizzalari qaltirab yarim chaqirimcha yugurganlaridan keyin, yuz lariga sof havo tegdi, oyoqlari yerda tirak topib, qo‘yin-qo‘njilarini qoqdilar. Drezina tez yurib ket gach, salqin shamolda zo‘rg‘a o‘zlariga keldilar. Har birining ko‘nglida bu jirkanch ofatga qarshi kuchli nafrat, o‘ch alanga olgan edi. Tuman markazida ularni qishloqma-qishloq bo‘lib yuborishdi. Ochil aka bilan Mamajon bir joyga tushdi. Chuchuksoydan ularga yana bir odam – Matkarimov degan militsiya boshlig‘ini qo‘shib berishdi. Matkarimov baland bo‘yli, ke- lishgan, mo‘ylovini bo‘yab yuradigan chiroyli odam edi. Ochil akaning «Shopshalopni qoldi ring», degan iltimosidan keyin to‘pponcha-yu kamarlarini, qomatiga yopishib turgan xizmat kiyimini yechib, odmigina kiyinib chiqdi. Bunga biroz og‘ringanini Ochil aka ham sezdi-yu, lekin nima qilsin, ularga odamlar bilan ishlash, yotig‘i bilan tushuntirib, aholini ofatga qarshi safarbar qi lish vazifasi topshirilgan. Bu yerda ozgina bo‘lsa ham zo‘rlik, do‘q, po‘pisa ketmaydi. Mili tsiya ki- yimi, to‘pponcha bu yerda ziyon yetkazishi mum kin, хolos. Matkarimov ortiqcha qarshilik ko‘rsat masa ham, to‘ng‘illab qo‘ydi. – Mahalliy sharoitni bilmaysizlar... – Biz hukumat nomidan ketyapmiz, akasi, – dedi Ochil-firqa gapni qisqa qilib. Shom oldidan uch otliq notanish qishloqqa kirib bordi. Qishloqning o‘zi ko‘rimsizgina bo‘lsa ham, atrofdagi manzara, tog‘ etagidagi yam- yashil qirlar, uzoq-uzoqlarga cho‘zilib ketgan taх ta-taхta tekis dalalar, ikki yoni qator terak arava 358 Asqad Muxtor yo‘llar, bodroq-bodroq oqarib gullagan shaftolilar g‘ira-shirada sirli ko‘rinar edi. Ko‘chalar bo‘m- bo‘sh, hovlilar jimjit, bu yerdagilarning chigirtka tugul, olamdan ham хabari yo‘qqa o‘хshardi. Qishloq kengashi oldida otdan tushdilar. Yu gurib chiqib jilovni ushlagan odam yog‘och oyoq, yelkasida qo‘shotar miltiq, soqoli o‘sib ketgan bir chol edi. Dam «taqsir», dam «o‘rtoq» deb, meh monlarni ichkariga taklif qildi, stol tepasida osig‘liq qirqinchi lampani imillab yoqdi. – Siz kimsiz? – Men qorovulman, taqsir... o‘rtoq. – Bizga rais kerak. – Rais? E-ha... shundoq deng? Хo‘sh... rais yo‘q, o‘rtoq... taqsir. Bu g‘alati odamdan Ochil akaning ensasi qotdi. – Qo‘shotarni bundoq qo‘yib gapiring, birodar. Otingiz nimadi? Qurbonali? Gap munday, Qur bonali. Bizga qishloq raisini chaqirib bering. – Rais yo‘q. – Qayoqda? – Yo‘q, butunlay yo‘q. – Bu qanaqasi? Qorovul chaynalavergandan keyin mehmon lar kim ekanliklarini aytib, o‘zlarini tanitishdi. Shundan keyin Qurbonali miltiqni burchakka suyab qo‘yib, avval shoshmasdan nos otdi, ke yin, qishloqda ikki yildan beri birin-ketin to‘rtta raisni o‘ldirib ketishgandan beri bu lavozimga rozi bo‘ladigan odam topilmayotganini aytdi. «Ho zircha hamma ishlarga o‘zim qarashib turibman», dedi qorovul nosni burchakka tuflab. Mehmonlar bir-birlariga qarab olishdi. |