136
16
Azərtürkbank
20, 49
13, 3
0, 91
17
Access Bank
20, 385
2, 3
0, 9
18
Atrabank
20, 019
50, 3
0, 89
19
Əmrahbank
19, 358
12, 2
0, 86
20
Günaybank
19, 155
28, 1
0, 85
21
SİBbank
18, 741
38, 1
0, 83
22
Xalqbank
17, 369
0, 77
23
Zaminbank
15, 953
32, 6
0, 71
24
Debut bank
12, 491
4, 1
0, 55
25
Qafqaz İnkişaf Bankı
12, 282
77, 1
0, 54
26
Melli İran Bank
11, 926
14, 3
0, 53
27
Dekabank
11, 65
63
0, 52
28
Azərnəqliyyatbank
11, 071
31, 7
0, 49
29
Royal Bank of Banu
10, 229
2, 6
0, 45
30
United Kredit Bank
9, 665
60, 1
0, 43
31
Kövsərbank
9, 603
10, 4
0, 43
32
Birlikbank
9, 381
0, 42
33
AFBank
8, 934
33, 5
0, 4
34
Kredobank
8, 89
47, 7
0, 39
35
Gəncəbank
7, 905
65
0, 35
36
NBCbank
5, 701
19, 9
0, 25
37
Atlantbank
5, 679
40, 3
0, 25
Cədvəl 1. Mənbə: Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı.
Digər tərəfdən əhalidə baklara qarşı etimadsızlığın mövcud
olması əmanətlərin cəlb edilməsi sahəsində müəyyən çətinliklər
yaratmışdır. Buna səbəb kommersiya banklarının əhalinin
əmanətlərinin
cəlb
edilməsində
müvafiq
çətinliklərlə
qarşılaşmasıdır. Həmçinin, onu da qeyd etmək lazımdır ki,
kommersiya banklarının cəlb etdikləri vəsaitlərin müəyyən hissəsi
(faizi) Mərkəzi Bankda məcburi ehtiyat yaratmaq üçün istifadə
olunur. Məcburi ehtiyat normalarının yüksək olması bu sahədə
çətinliklər yaradır .
Bazar münasibətlərinə keçid bankları və digər maliyyə-
kredit institutlarını öz fəaliyyətlərini yeni iqtisadi sistemin tələb-
lərinə uyğun qurmağı tələb edir, çünki artıq banklar və kredit
təşkilatları bilavasitə müştərilərdən asılı vəziyyətə düşmüşdür.
137
Əlbəttə, sağlam rəqabət və yüksək xidmət səviyyəsi bank-
ların uğur qazanmasının əsas amili kimi çıxış edir.
Banklar əhalinin etimadını qazanmaq üçün bu sahədə
xüsusi səy göstərməlidir. Əmanətlərin indeksləşdirilməsi məsə-
ləsinin həlli bu sahədə əsaslı dönüş yarada bilər. Bu əmanət
hesablarıdır. Bu hesabların əsas prinsipi likvidlik göstəricisi ilə
yanaşı faiz ödənişləri formasında gəlirin əldə olunmasıdır. Pay
hesablar üçüncü şəxslərin xeyrinə ödənişlərdə istifadə edilə
biləcək vəsaitlərin götürülməsi haqqında əmr və yaxud
hesablaşma trattasıdır.
Pay hesabların əsas xüsusiyyətləri:
-
Hesab üzrə faizlər ödənilir;
-
Hesabın sahibinin müddətli təqdim olunma trattaları
yazmaq hüququ vardır ki, bunlar da çeklərə oxşar ödəniş üçün
gəlir qəbul edir;
-
Hesablar ancaq xüsusi şəxslərə və mənfəətsiz təşkilatlara
açılır;
-
Hesabın sahibindən minimal qalığın saxlanması tələb
olunmur.
Müddətli və əmanət hesablarında sahibinə faiz şəklində gəlir
gətirən və üçüncü şəxslərə hesablaşmalar üçün nəzərdə
tutulmayan vəsaitlər saxlanılır. Əmanət hesablarının xüsusiyyəti
ondan ibarətdir ki, bu hesablar möhkəm müddətə malik olub,
sahibinə vəsaitin götürülməsi haqqında əvvəlcədən xəbərdarlıq
olunmur.
Göstərilən əmanətlərin xüsusiyyətlərinə aid edilir:
-
Hesablar ödənişlər üçün nəzərdə tutulmur və bunlara
çeklər yazılmır;
-
Vəsaitlər hesablarda tədricən dövr edir;
-
Əmanətçinin əmanətinin götürülməməsindən 7gün, bəzi
hallarda isə 30 gün əvvəl banka xəbərdarlıq etməsi kimi formal
tələb mövcuddur;
138
-
Hesab üzrə faiz ödənilir və faiz dərəcəsının maksimal
səviyyəsi ayrı-ayrı vaxtlarda Mərkəzi Bank tərəfindən tənzim
edilə bilər;
-
Bu əmanətlər üzrə qaydaya əsasən tələb edilənədək de-
pozitlərdən fərqli, məcburi ehtiyatların aşağı norması təyin
edilməlidir.
Fərdi depozit hesablarının geniş yayılmış növlərindən biri
kitabçalı əmanət depozitidir. Bu əmanət:
-
Sabit müddətə malik deyildir;
-
Əmanətin götürülməsi zamanı xəbərdarlıq tələb edilmir;
-
Əmanətin yuxarı həddi məhdud deyil;
-
Vəsaitin qoyulması və götürülməsi zamanı əmanət
kitabçasını təqdim etmək zəruridir.
Müasir bank təcrübəsində geniş tətbiq edilən depozit
sertifikatları mövcuddur. Burada sertifikatda depozitin müddəti və
faizi göstərilir.
Əmanətlər üçün kəskin rəqabət mübarizəsi son vaxtlar
banklar müştərilərə yeni, əlverişli depozit formaları tətbiq etməyə
vadar etmişdir. Nümunə üçün ŞATS hesablarını göstərə bilərik.
Bu əmanətlər hesabı olub bank tərəfindən müştərinin cari
hesabına avtomatik olaraq vəsaitin köçürülməsi deməkdir, bu o
zaman baş verir ki, hesab üzrə overdraft, yəni qalığın
razılaşdırılmış səviyyədə aşağı düşməsi yaranır. Xidmətin bu
forması ABŞ-da rəsmi olaraq 1978-ci ildən mövcuddur. Əmanət
hesabının digər analoji növündən biri də müştərinin telefon zəngi
əsasında onun vəsaitinin çek hesabına köçürlməsidir.
Həmçinin, əvvəlcədən xəbərdardlıq etmə ödənişləri adlanan
əmanət hesabları da mövcuddur:
-
Müştəri banka onun hesabından müntəzəm olaraq müəy-
yən edilmiş vaxtlarda sığorta haqlarının;
-
Mənzil icarəsinin, istehlak krediti haqqının və s.
ödənilməsini həvalə edə bilər
Amerika banklarının təcrübəsində son illərdəki ən mühüm
yeniliklərdən birinə pul bazarının depozit hesablarına aid
Dostları ilə paylaş: |