ƏLİ İldirimoğlu daş yağan gün Redaktor: Nadir Məmmədli
Yüklə 10,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
129 Daş y ağan gün onabuna sırımaq üçün dəridənqabıqdan çıxan sırtıq satıcılarla alıcıların səsküyü uzaq səfərə çıxan yor ğun yolçuları bezdirib onların yuxusuna haram qatır dı. Bütün bunlar sakitsakit xoruldayan Andranikin əsla vecinə deyildi. Onun yanında top da atılsaydı, halına təfavüt eləməzdi. Hava işıqlananda təzə sərnişin yerindən qalxıb ku penin havasını dəyişmək üçün ağ pərdələri yana çəkib pəncərəni açdı. Gün çıxmışdı. İçərisində yüzlərlə sə rnişin olan qatar da sanki sübhün şəfəqlərindən vəcdə gəlib, sürətini getdikcə artırırdı. Bələdçi qadın kupe nin qapısını aralayıb başını içəri saldı, məzəmmətedici baxışları ilə kupeyə göz gəzdirdi və: – Nə çox yatırsınız? – dedi. – Sizə nə lazımdır, çay gətirim? – soruşdu. Andranik qurcalanıb, yorğanı üstündən atdı və kupe yoldaşına diqqətlə nəzər salıb, kal səslə: – Barus, ara, hayes, turkes? – soruşdu. Onun kupe yoldaşı gülümsəyib: – Mən nə hayam, nə də ki, türk. Gürcüyəm. Edu ard Çeburdanidze, – laqeyd cavab verdi. Çalğıbığ sərnişin də özünü ona təqdim etdi: – Andranik Poqosyan, – dedi. – Bilmək istəyirəm ki, bizlərdənsiniz, yoxsa türksünüz? – Bəlkə, siz azərbaycanlı demək istəyirsiniz. Çünki buralarda türk yaşamır. Olsa da təsadüfən... – Ay astos, türk, Azərbaycan, fərqi nədir? Hamısı bir toxumdur. Onların kökü kəsilsin. – Məndən yaşlı olsanız da, söhbətimizin əvvəlində birdənbirə mənimlə bu tonda danışmağınız xoşuma gəlmədi. – Ara, Eduard, axı, biz din qardaşıyıq. Bilirsən ki, onlar ermənilərin qatı düşmənidir. Bizi genosid eləyib pərənpərən salıblar. 130 Ə li İld ırı m oğ lu Eduard Çeburdanidze: – Mənim tarixdən azçox xəbərim var. Neçə illərdir ki, arxivdə işləyirəm. Acığınıza gəlsə də, düzünü deməliyəm. Biz dünyaya insan kimi gəlmişik. Şüurlu məxluq kimi özünə hörmət edən hər bir kəs kiminsə xoşuna gəlibgəlməməyindən asılı olmayaraq, gərək həqiqəti danışsın. Yalançı Allahın düşmənidir, yalan ayaq tutar, amma yeriyə bilməz, – deyiblər. Yalanın başqa bir adı da əxlaqsızlıqdır. Bu, uydurma genosid məsələsi köhnə söhbətdir. Əsl həqiqətə gəlincə, o vaxt erməniləri qırmayıblar. Ermənilər özlərini qırdırıblar. Daha doğrusu, nə qədər qırıblarsa, bir o qədər də qırı lıblar. Bir də ki, atalar demişkən, həmişə günah öləndə olar. Həmin qanın tökülməsinin birinci səbəbkarı da elə ermənilərin özləri olub. İydə varsa, tağalaqda da var. Sizin kimi yaşlılar ürəyində bu cür kinküdurət saxlayandan sonra, gənclərə nə deyəsən?.. Ədavət heç kimə xeyir gətirməyib. Sizə nəsihət verib, ağıl öyrət mək fikrində deyiləm. Bu cür olubkeçmiş, köhnə əhvalatları başınızdan çıxardın getsin... Eduard Çeburdanidzenin bu cür sərt cavabları An dra niki açmadı. Andranik də daxili etirazını büruzə verməmək üçün zarafat edirmiş kimi irişib ayağa qalx dı və əlüz dəsmalını götürüb, yuyunmağa getdi. Ku peyə qayıdanda diqqəti bayaqkı söhbətdən yayındır maq üçün özünü şən göstərməyə çalışaraq əllərini bir birinə sürtdü: – Bəlkə səhərsəhər boğazımızı yaşlayaq, – Eduar da müraciət etdi. Eduard razılıq mənasında tərəddüdlə çiyinlərini qaldırdı və: – Etiraz etmirəm. Ancaq elə burada nahar eləyək, – dedi. – Səhərsəhər restoran tünlük olur. Çamada nımda ev çörəyi, soyutma toyuq, pendir, kolbasa, 131 Daş y ağan gün konyak var, – əlavə etdi. – Çatmayanı da restorandan gətirdərik. Andranik Poqosyanın kefi duruldu. Onlar kupe nin qapısını örtüb, özlərinə xudmani səhər süfrəsi düzəlt dilər. Andranik konyak şüşəsini görəndə göz ləri işıqlandı. – Ara, Eduard, görürəm, kefi kök adama oxşayır san, gərək yaxşıyaxşı vuraq, – deyib yol bələd çi lə rin dən aldıqları qədəhlərinə konyak süzdü. Andranik konyak dolu stəkanı öpüb gözünün üstünə qoydu və: – Birinci qədəhimizi tanışlığımızın şərəfinə! – dedi. Eduard müsahibinin təklifi ilə razılaşdı... Qədəhlər birbirinə toxunub cingildədi... Eduard cib dəsmalını çıxarıb dodaqlarını sildi. Andranik əlin dəki çörəyi əvvəlcə burnuna tutub dərindən qoxuladı və sonra yeməyə başladı. Növbəti qədəhlər qaldırılanda Andranik Poqos yan: – Mənim xüsusi bir sağlığım var, – dedi. – Etiraz etməsəydiniz, bunu da erməni xalqının milli qəhrə manı, fəxrimiz, başımızın tacı Andranik Torosoviç Ozan yanın sağlığına içək. Qoy onun ruhu şad olsun. Andranik Torosoviçin müqəddəs ruhu agah olsun ki, o dünyada olsa da bu dünyada onun xidmətlərini unutmuruq. Yeganə şəxsiyyətdir ki, tarixi düşmənimiz olan türklərin burnunu ən çox o ovub. Yüzlərlə Azər baycan kəndini yandırıb, adamlarını uşaqlıböyüklü qılıncdan keçirib. Bu gün fəxr edirəm ki, elə bir föv qəladə qəhrəmanın mənsub olduğu millətdənəm. Eduard Çeburdanidze nə demək istəyirdisə, And ranik ona imkan vermədi və nitqinə fəxrlə davam etdi: 132 Əli İldırımoğlu 133 Daş y ağan gün – Qoy bir sirri də açım, atam onun adını mənə qo yub, – dedi. – Atam Vazgen onun sağ əli olub, ordu sunda namusla xidmət eləyib. Mənim əsl adım Xaça turdur. Atam sonradan adımı dəyişib Andranik qo yub. Cahıl oğlan olanda Andranikin çağırışı ilə onun ordusuna yazılmışam. Bu şərəfli adı daşıdığıma görə özümü dünyanın ən xoşbəxt adamı hesab edirəm. Əgər Andranik olmasaydı, türklər çoxdan ermənilərin axırına çıxmışdı. Eduard Çeburdanidze onun sözünü kəsmək istədi. Andranik isə içkinin təsirindən danışdıqca qızışırdı. O, cavanlığından içkiyə aludə olduğundan, indi də bir qədər yaşlandığından, son vaxtlar dilinə bir damcı dəyən kimi ipinin ucunu itirib, özünüsözünü bilmir di. Ona görə müsahibini eşitmirmiş kimi: – Ara, Eduard, onun əlinə dönüm. 1918ci ildə An dra nikin başçılığı ilə Zəngəzurda və ona yaxın olan rayonlarda yüzlərlə Azərbaycan kəndini yandırıb, külə döndərdik. Uşaq, böyük, cavan, qoca – hamısını milçək kimi qırdıq. Eduard əsəbiləşərək müsahibinin ətəyindən tutub yerində oturtdu və təkidlə onun sözünü kəsdi: – Qoca, sizin dediklərinizdən xəbərdaram. Bu ha di səyə arxiv sənədlərində təsadüf etmişəm, – Eduard Çeburdanidze Andranikin sözünü təsdiq etdi. – Dedi yiniz faktlar tarixinə qədər dəqiq yadımdadır. Zən gə zu run qəza rəisinin 1918ci il 11 dekabr tarixli, 185 nömrəli teleqramını diqqətlə oxumuşam. Orada rəs mən qeyd olunur ki, ingilisfransız nümayən də li yinin tələbi ilə müsəlman qoşunlarının geri çəkilmə sin dən istifadə edən Andranik, qonşu Azərbaycan kəndlərinə divan tutur. Onlar qadına, kişiyə, qocaya, cavana bax madan, hamısını vəhşicəsinə qətlə yetirir, meyitlərini Yüklə 10,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|