G abduraxmanova

magna
otlar 
ingichka 
ichagining keyingi qismida, 
Pranolocephala mamillana
boshlanish 
qismida, 
Anoplocehala perfolita
esa ko‘richakda parazitlik qiladi. 
Odatda anoplotsefalidoz bilan toychatar kasallanadi.
Qo‘zg‘atuvchilari 
Anoplocephala magna
otlarda parazitlik qiladigan 
sestodalaming eng yirigi hisoblanadi (48-rasm).
48- rasm . A noplotsefalidozlar qo‘zg‘atuvchilarining rivojlanish sikli
sxemasi.
178

---

Anoplotsefaiidozning hamma qo4zgcatuvchilari oraliq xo4jayin 
ishtirokida rivojlanadi. Oraliq xo‘jayinlari oribatida guruhiga kiruvchi 
sovutli tuproq kanalari hisoblanadi va monieziyalar kabi rivojlanadi.
Anoplotsefalidozlar juda keng tarqalgan gelmintoz kasalliklardan 
bo‘Iib, MDH ning hamma mintaqalarida uchraydi. Anoplotsefalidozlar 
bilan asosan bir yoshgacha bo‘lgan toylar kasallanadi, otlarda kam 
uchraydi.
Anoplotsefalidlar hayvon organizmini zaharlaydi va mexanik 
qitiqlaydi. Sestodalardagi modda almashinuvidan hosil bo4lgan keraksiz 
metabolit chiqitlar ta’sirida hayvon organizmi zaharlanib, ahvoli 
og‘irlashadi, bezovtalanadi, hushidan ketadi hamda 5-10 minut 
davomida allergik xarakterdagi epilepsiya kabi hodisalar ro‘y berib 
turadi.
Sestodalaming ko4plab to4planishi, ayniqsa 
A. magna
ichak 
devorining bir-biriga kiyilishi (invaginatsiya), ayrim vaqtlarda ichak 
bo4shlig4ini to‘liq bekitib qo‘yishi mumkin. Sestoadlar ichak devoriga 
yopishib qkitiqlab, yara paydo bo4lishiga, ayrim vaqtlarda ichakning 
teshilishi, peretonit kasalini paydo bo4lishiga sabab bo‘ladi.
Kasallik belgisi sestodaning ichakdagi soniga bogMiq. Boshqa 
kasallar bilan kasallangan hayvonlarda anoplotsefalidoz juda og4ir 
o4tadi. Otlar yengil kasallanganda o4sishi va rivojlanishi sekinlashadn, 
ishtahasi pasayadi, qorni kattalashib, junlari hurpayadi, hayvonning ichi 
ketadi.
Kasallik og4ir kechganda otning ahvoli birdaniga og4irlashadi, 
ishtahasi yo4qoladi, ko4p yotadi, ayrim vaqtlarda boshini orqaga 
tashlaydi, yurak urishi va nafas olishi tezlashadi. Tez-tez o czidan ketadi, 
o4zini tashlab yuboradi, sanchiqlar paydo bo4ladi. Toychalar tez-tez 
yotadi. Kasallik taxminan bir yarim oygacha davom etib hayvon 
kundan-kunga ozadi, qoni kamayadi. 1 mm3 qizil qon tanachalari 3-2 
mln gacha kamayadi.
G (oz v a o‘rd a k la r drepanidotcniyasi 
(Drepanidotaenia lanceo
- 
lata).
G 4oz va o4rdaklarda uchraydigan 12 tur sestodalar ichida 
drepanidoteniya juda ko4n tarqalgan. Gelmint g 4oz va o4rdaklaming 
ingichka ichaklarida parazitlik qiladi. 0 4rdak na g 4oz jo ‘jaIari bu 
kasallikdan ko4pincha nobud bo4ladi.
Drcpanidoteniyalaming uzunligi 115-230 mm, eni esa 11,5 mm 
bo4lib, rangi oq va sarg4ish. Uning uncha katta bo4lmagan nok shak- 
lidagi skoleksi (boshchasi) to4rtta so4rg4ichli, xartumi esa 0,30-0,35 mm 
uzunlikdagi ilmoqchalar bilan qurollangan, bo4yni kaltagina. Bo4gim-
179

---

larining eni uzupligige nisbatan bir necha marta katta. Jinsiy teshigi 
bo‘g ‘imining bir tomonidan ochiladi. Ikki boclakdan iborat tuxumdoni 
va uning pastki tomonidagi oval shaklidagi sariqlik moddalari 
bo‘gimining o ‘ng yoki chap tomonida joylashgan.
Parazitning urug‘doni uchta boMib, hammasi bir qatorda, bo‘gim- 
ning o ‘ng tomonida joylashadi. Oval shaklidagi tuxumlarining uzunligi 
0,046-0,106 mm va eni 0,016-0,021 mm. Onkosferasi ham oval 
shaklida, uzunligi 0,020-0,030 mm, uning uch ju ft embrional ilmoqlari 
bo‘ladi (49-rasm).
49-rasm. G ‘oz va o‘rd a k Ia r drepanidoteniyasi