G abduraxmanova

Moniezia expansa, M. benedeni
va 
M. autum-
nalis
turlari asosan qo‘y, echki va qoramollarda parazitlik qiladi.
Monieziyalaming uzunligi 1—5 m atrofida boMib, tanasi skoleks, 
bo‘yin va proglottidalardan iborat. Skoleksida 4 ta so'rgMchlari 
joylashgan, lekin ilmoqchalari boMmaydi. Proglottidalari qisqa va keng, 
har bir proglottidalarida 2 juftdan jinsiy organlar sistemasi mavjud. Ular 
bo‘gMmlarining yon tomonidan tashqariga ochiladi. Yetilgan proglot- 
tidalar tuxumlar bilan toMib turadi. Monieziyalar ham biogelmint boMib, 
rivojlanish jarayonida 2 ta xo‘jayin ishtirok etadi. Yuqorida ta’kid- 
Ianganidek, qo‘y, echki, qoramollar bu chuvalchanglaming asosiy 
xo‘jayinlari hisoblanadi. Sovutli, ya’ni qalqonli mayda tuproq kanalari 
esa ulaming oraliq xo'jayini sifatida ishtirok etadi.
Monieziyaning yetilgan bo'gMmlari asosiy xo‘jayini tezagi bilan 
tashqi muhitga chiqadi, sovutli tuproq kanalari parazitning onkosferali 
tuxumlarini yutib yuboradi va kanalar tanasida chuvalchanglar embrioni 
rivojlanib, sistiserkoid degan lichinkaga aylanadi. Kana tanasidagi 
sistiserkoid 2 yilgacha asosiy xo'jayinini monieziya bilan zararlash 
qobiliyatiga ega.
176

---

Chorva mollari sistiserkoid bilan zararlangan sovutli kanalami o‘t 
va suv bilan yutib yuboradi. Oradan 40-50 kun o ‘tgach, asosiy xo‘jayini 
ichagidagi monieziyalar jinsiy voyaga yetadi. Bir kecha-kunduzda 
monieziyalar 8 sm uzunlikda o‘sishi mumkin (47-rasm).
47-rasm . M onieziyalar 
(Moniezia sp
.)n in g rivojlanish sikli sxemasi.
Moniyeziyalar moniyezioz kasalligini keltirib chiqaradi. Ular 
ayniqsa, yosh mollarni, ya’ni 1,5-8 oylik qo‘zi, uloq va buzoqlami ko‘p 
/ararluydi. Masalan, bir yoshli qo‘ylar bu kasallik bilan 59 % gacha, 
blrdnn ikki yosligachasi 31 
%
gacha va katta yoshdagilari 15 
%
gacha 
kasallangan.
Kosallangun hayvonlarda holsizlanish, ich ketish, axlatida shilliq 
va parazitning yetilgan bo(g ‘imlari ko‘zga tashlanadi. Kasallangan 
qo‘zilar oriqlaydi, rivojlanishdan orqada qoladi, ba’zan o'lim ga ham olib 
keladi. Bu kasallikka qarshi kurash - degelmintizasiya va profilaktika 
chora-tadbirlaridan iborat. Moniyeziozga qarshi chorva mollarda fena- 
sal, fenadek, panakur, filiksan, bitionol, dixlorofen va boshqa preparatlar 
qoMlaniladi.
Tasmasimon chuvalchanglardan tizaniyeziya 
(Thysaniezia giardi)
va avitellinalar 
(Avitellina centripunctata)
ham asosan qo‘y va echkilar 
hamda ularning yow oyi vakillari ingichka ichagida parazitlik qiladi. 
Anoplosefalidalardan - Anoplocephala magna, Anoplocephala perfoliata 
va Paranoplocephala mamillana kabi turlari esa ot, eshak, qulon va 
zebralarda parazitlik qiladi.
177

---

Yuqorida keltirilgan tasmasimon chuvalchanglaming ham rivojla­
nish jarayoni xuddi monieziyalamikiga o ‘xshash, y a’ni ularning ham 
oraliq xo‘jayinlari sovutli tuproq kanalari hisoblanadi.
Bu tasmasimon chuvalchanglarga ham qarshi kurashda fenasal, 
filiksan, arekolin, bitionol, kamala va boshqa preparatlami qo'llash 
mumkin.
O tlarn in g anoplotsefalidozlari. Otlaming anoplotsefalidozlari 
surunkali gelmintoz kasallik bo‘lib, uni 
Anoplocephalidae
oilasining 
ikkita avlodiga kiruvchi 3 ta sestoda 
Xmlwcx-Anoplocephala magna,
Anoplocephala perfoliata
va 
Paranoplocephala mamillana
qo‘zgaydi. 
Bu parazitlar otlardan tashqari eshak, qulon va zebralarda ham parazitlik 
qiladi.
Qo‘zg‘atuvchilardan 
Anoplocephala