H akġMLƏRĠn d avraniġI ÜZRƏ b anqalor p rġNSĠPLƏRĠ
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.10. Hakimə qulluq mövqeyi ilə əlaqədar məlum olan məxfi məlumat hakim tərəfindən onun
- Məxfi məlumat Ģəxsi mənfəət üçün istifadə oluna və ya baĢqalarına açıqlana bilməz.
- 4.11.3. Əgər belə üzvlük hakimin öz qərəzsizliyini və siyasi bitərəf mövqeyini saxlamasına imkan
4.10. Hakimə qulluq mövqeyi ilə əlaqədar məlum olan məxfi məlumat hakim tərəfindən onun vəzifələrinin icrası ilə bağlı olmayan hər hansı digər məqsədlər üçün istifadə edilə və ya kiməsə açıqlana bilməz. ġərh Məxfi məlumat Ģəxsi mənfəət üçün istifadə oluna və ya baĢqalarına açıqlana bilməz. 154. Öz xidməti vəzifələrini icra edərkən, hakimə ictimaiyyətə əlçatmaz olan kommersiya və ya baĢqa dəyərə malik məlumat məlum ola bilər. Hakim belə məlumatdan Ģəxsi mənfəət və ya vəzifələrinin icrası ilə bağlı olmayan hər hansı digər məqsədlər üçün istifadə etməməli və ya onu açıqlamamalıdır. Qadağanın mahiyyəti 155. Bu qadağa əsas etibarilə Ģahid ifadələri, məsələn, irimiqyaslı kommersiya mübahisəsi üzrə Ģahid ifadələri ilə əldə edilən və açıqlanmasına qadağa qoyulan məlumatdan lazım olmayan Ģəkildə istifadə edilməsinə aiddir. 4.11. Öz vəzifələrini lazımi qaydada icra etmək Ģərtilə hakim aĢağıdakı hüquqlara malikdir: 4.11.1. Ədəbi və pedaqoji fəaliyyətlə məĢğul olmaq, mühazirə demək və hüquq, qanunvericilik, ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi və digər oxĢar məsələlərlə bağlı fəaliyyətdə iĢtirak etmək; ġərh Maarifləndirici fəaliyyətdə iĢtirak etmək 156. Hakim xüsusi mövqeyi ilə əlaqədar həm öz yurisdiksiyasında, həm də ondan kənarda hüquq və qanunvericiliyin təkmilləĢdirilməsinə, ədalət mühakiməsinin səmərəli həyata keçirilməsinin təmin edilməsinə xeyli töhfə verə bilər. Bunun üçün o, auditoriya qarĢısında çıxıĢ edə, ədəbi və pedaqoji fəaliyyətlə məĢğul ola və ya müxtəlif məhkəmədənkənar tədbirlərdə iĢtirak edə bilər. Hakimlərin belə fəaliyyətini o Ģərtlə dəstəkləmək və həvəsləndirmək lazımdır ki, bu, onların öz xidməti vəzifələrini lazımınca icra etmələrinə mane olmasın. Hüquqi tərbiyələndirmədə və hüquq təhsilində iĢtirak etmək 157. Hakim mühazirələr demək, konfrans və seminarlarda iĢtirak etmək, tələbələrin iĢtirakı ilə təlim- tədris xarakterli məhkəmə dinləmələri aparmaq və imtahan götürən qismində çıxıĢ etməklə, hüquqi tərbiyələndirmə və hüquqi təhsilə öz töhfəsini verə bilər. Hakim, həmçinin hüquq ədəbiyyatının müəllifi və ya redaktoru kimi də çıxıĢ edə bilər. Hakimlərin bu cür peĢəkar fəaliyyətlə məĢğul olması cəmiyyətin marağındadır və bu səbəbdən, həmin fəaliyyət həvəsləndirilməli və dəstəklənməlidir. Lakin hakim zərurət olduqda açıqlama verməlidir ki, təhsillə bağlı tədbirlərdə dediyi fikirlər məsləhətçi rəy xarakteri daĢımır və ya onun məhkəmə prosesindəki hər hansı konkret hüquqi mövqeyini ifadə etmir, xüsusən ona görə ki, hakimlər məhkəmə tərəfindən lazımi qaydada baxılmamıĢ hüquqi məsələlərlə bağlı fikir bildirmir və məsləhət vermirlər. Hələ sübutlar təqdim edilmədən, dəlillər dinlənilmədən və zərurət olarsa araĢdırma qurtarmadan, hakim rəqabətdə olan sübutları və dəlilləri qərəzsiz Ģəkildə qiymətləndirə və həmin məsələ barədə qəti məhkəmə rəyi və ya qərarı qəbul edə bilməz. Pedaqoji iĢə görə muzd almamıĢdan öncə hakim əmin olmalıdır ki, həmin muzdun məbləği hakim olmayan digər müəllimin oxĢar pedaqoji yük müqabilində alacağı məbləğdən artıq deyil və o, əməyin əlavə ödənilməsi ilə bağlı konstitusion və hüquqi normalara uyğundur. 4.11.2. Hüquq, qanunvericilik, ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi və digər oxĢar məsələlərlə bağlı rəsmi orqanlar qarĢısında iĢlərin ictimai dinləmələrində çıxıĢ etmək; ġərh Rəsmi orqan qarĢısında hakim kimi çıxıĢ etmək 158. Hakim rəsmi orqan qarĢısında malik olduğu hakimlik təcrübəsinin baxılan məsələ ilə bağlı onun xüsusi səriĢtəliliyini təmin etdiyi həddə çıxıĢ və Ģahidlik edə bilər. Rəsmi orqan qarĢısında fərdi Ģəxs kimi çıxıĢ etmək 159. Hakim bilavasitə ona aid olan məsələlərlə bağlı, məsələn, hakimin daĢınmaz əmlakına təsir edəcək ərazi bölgüsünə və ya yerli səhiyyə sisteminin mümkünlüyünə dair təkliflər barədə dövlət orqanlarının qarĢısında çıxıĢ və Ģahidlik edə, yaxud öz dəlil və sübutlarını təqdim edə bilər. Lakin bu zaman hakimə onun peĢəkar səriĢtəyə malik olmadığı məsələlər üzrə rəsmi araĢdırmalarda öz qulluq mövqeyinin nüfuzundan istifadə etməməsi üçün ehtiyatlılıq nümayiĢ etdirmək zəruridir. 4.11.3. Əgər belə üzvlük hakimin öz qərəzsizliyini və siyasi bitərəf mövqeyini saxlamasına imkan verirsə, hər hansı rəsmi orqanın, hökumət komissiyasının, komitəsinin, məĢvərətçi orqanın üzvü olmaq; ġərh AraĢdırma komissiyasında üzvlük 160. Məhkəmə orqanlarına əhali arasında olan inamı, həmçinin halların araĢdırılması və faktların müəyyən edilməsi fəaliyyətində hakimlərin nüfuzunu nəzərə alaraq, onlara tez-tez ictimai əhəmiyyətli olan və ya belə hesab edilən, lakin məhkəmə orqanlarının funksiyaları çərçivəsindən kənara çıxan məsələlərlə bağlı araĢdırma aparmaq və hesabat təqdim etmək xahiĢi ilə müraciət olunur. Belə xahiĢə baxarkən, hakim həmin fəaliyyətin onun müstəqilliyinə təsir edib-etmədiyi barədə hərtərəfli fikirləĢməlidir. Hakimlərin tərkibində iĢlədikləri komissiyaların hazırladıqları hesabatların nəĢrindən sonra ictimai mübahisə və müzakirələrə cəlb olunması, tənqid obyektinə çevrilməsi və əlveriĢsiz vəziyyətə düĢməsi halları olmuĢdur. Komissiyanın tərkibindəki iĢin məhkəmə funksiyaları ilə nə dərəcədə uzlaĢıb-uzlaĢmadığını qiymətləndirmək üçün onun apardığı iĢlərin dairəsini, həmçinin komissiyaya iĢlə bağlı verilən vaxt və resurslar kimi digər Ģərtləri də diqqətlə araĢdırmaq zəruridir. Adətən, hakimlər araĢdırma komissiyasının iĢində iĢtirak etməyi qəbul etmək öhdəliyi daĢımırlar, lakin söhbətin ölkədə fövqəladə vəziyyət Ģəraitində meydana çıxan dövlət əhəmiyyətli məsələdən getdiyi və hakimin belə komissiyaların iĢinə qoĢulmağa razı olduğu hallar istisna təĢkil edə bilər. Bəzi ölkələrdə konstitusion müddəalardan irəli gələrək, hakimlərə icra hakimiyyətinin fəaliyyəti ilə bağlı araĢdırma aparmaq qadağandır 68 və hətta icazə verilsə belə, bu cür araĢdırmalarda hakimlərin iĢtirakı araĢdırmanın predmetindən və komissiya üzvlərinin seçilməsi prosedurundan asılı olaraq, xüsusi Ģəkildə həvəsləndirilmir. 161. Doğrudur, dövlət və ya milli maraqların cəmiyyət üçün həyati əhəmiyyətli məsələlərin tam, hərtərəfli və diqqətlə araĢdırılmasını tələb etməsi və belə bir tapĢırığı uzun illər hakim və ya praktik hüquqĢünas kimi iĢləməklə sübutların hərtərəfli təhlili və Ģahidlərin etibarlılığının qiymətləndirilməsi üçün zəruri olan təcrübə və bacarığa malik hakimin hamıdan yaxĢı yerinə yetirə biləcəyi barədə əsaslı dəlillər gətirilə bilər. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki: (a) Hakimin qanuni funksiyası mühakimə etməkdən ibarətdir. Bu funksiyanı cəmiyyətdə yalnız az sayda Ģəxslər həyata keçirmək iqtidarındadır və artıq hakim vəzifəsinə təyin olunanları nəzərə almasaq, müəyyən vaxt kəsiyi ərzində müvafiq ixtisasa malik və bu funksiyanı həyata keçirmək imkanı olan Ģəxslərin sayı məhduddur. Digər tərəfdən, hakimləri bu iĢə cəlb etməmək üçün komissiyada əla səviyyədə iĢləyə bilmək üçün lazımi qabiliyyətə və təcrübəyə malik insanlar - həm kiĢilər, həm də qadınlar - kifayət qədərdir; 69 və (b) AraĢdırma komissiyasının funksiyaları, bir qayda olaraq, məhkəmə hakimiyyətinin yox, icra hakimiyyətinin sferasına aiddir. Bu funksiya icra hakimiyyətinin fəaliyyəti sferasına aid olan faktlara dair məlumatın araĢdırılmasından və mötəbərliyinin müəyyən edilməsindən ibarətdir ki, bununla bağlı müəyyən tədbirlər görülə bilər. Belə tədbirlər hərəkətləri komissiya tərəfindən araĢdırılan Ģəxslərə qarĢı həm mülki, həm də cinayət xarakterli məhkəmə prosedurunun həyata keçirilməsini nəzərdə tuta bilər. AraĢdırma, həmçinin müxtəlif müzakirələrə səbəb olan təkliflərlə, məsələn, aeroport və ya avtomagistral tikintisi; və ya aviaqəza halları, konkret qanunvericilik islahatları və yaxud əhalinin müəyyən qrupunun hüquqları və xüsusi tələbatları sferasına aid siyasətin istiqaməti ilə bağlı ola bilər. Ġcra hakimiyyətinin istənilən digər aktları kimi araĢdırma komissiyasının iĢi və əldə etdiyi məlumatlar da əsaslı olaraq cəmiyyətdə mübahisə və müzakirə predmeti ola bilər və çox vaxt elə belə də olur. 68 Wilson v Minister for Aboriginal Affairs, High Court of Australia, (1997) 189 CLR 1. 69 Sir Murray McInerney, “The Appointment of Judges to Commissions of Inquiry and Other Extra-Judicial Activities”, (1978) The Australian Law Journal, vol. 52, pp. 540-553. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|