I bap. Berdaq hám qaraqalpaq jazba ádebiy tili a túrkiy tillerde kórkem shıǵarma tiliniń izertleniwi

Pronominalizatsiya
Basqa sóz shaqaplarınıń almasıqqa ótiw qubılısı shayırdıń dóretpelerinde siyrek ushırasadı:
A)«Bir», «birew» sanlıqları almasıq sóz shaqabına ótedi: Birewler bay, birew jarlı/210/, Birewler pás, birew zıyat/149/, Qızartpaǵay birew seniń júzińdi/75/.
B)«Bir» sanlıǵı tartım affiksin qabıllap substantivleskende ayırım jaǵdaylarda óziniń atlıqlıq mánisin joǵaltıp, belgisizlik almasıǵınıń mánisin ańlatadı: Sonda birewi sóyledi /196/.


FEYİL
Berdaqtıń shıǵarmaları tilinde feyildiń tómendegi grammatikalıq kategoriyaları ushırasadı: feyildiń aspektleri, feyildiń grammatikalıq funktsional formaları, dáreje, meyil, máhál, bet-san kategoriyaları.
Feyildiń aspektleri. Shayırdıń dóretpelerinde jumsalǵan feyiller bolımlı hám bolımsızlıq, múmkinlik hám múmkinsizlik aspektleriniń birinde jumsaladı:
1) Feyildiń bolımlı túri tiykarınan túbir feyillerge sáykes keledi, bolımlılıqtı kórsetiwshi arnawlı grammatikalıq kórsetkishleri joq: Bul dúnya tarıldı álamat boldı /60/, Belińdi buw, jeńińdi túr/108/, Jaqsı jamandı sınap kór /109/, ótti dúnyadan ómirim/149/, Ańla bul sózdi xalayıq/149/.
2) Feyildiń bolımsızlıq túri -ma//-me//-má, -be//-bá, -pa//-pe affiksleriniń tiykar feyillerge jalǵanıwı arqalı ańlatıladı: İlme ǵayıptan sózleme, Kisiniń yarını gózleme/86/, Birew urdı dep jılama/108/, Malım joq dep hesh muńayma/108/, Júrme aǵızıp dilbarıńnıń kóz jasın/83/, Qız kórmádi kúniw-aynı/144/, Shaban atma dep sózládi/145/, Qızartpaǵay birew seniń júzińdi/75/, Yar-dosların muńaytpaǵan /74/, On tórt uruw suw ótmádi/165/, On tórt uruw kóchbáy qalıb/169/, Sózini qabul etmádi/165/, Xalıq dónbese, sende dónbe, Zalımnıń gápine kirme/120/. Ayırım kelbetlik feyillerdiń bolımsızlıq túri «emes» hám «joq» sózleri menen ańlatıladı: Patsha ádil bolǵan emes/132/, Xatqa tuwrı salǵan emes/132/, Júz jıl qonıs basqan emes/132/, Hesh kim qádirim bilgen emes/135/, Olar hám shad bolǵan emes/135/.
3) Feyildiń múmkinlik aspekti is-hárekettiń bolıw múmkinshiligin ańlatıp analitikalıq usıl menen bildiriledi. Qaraqalpaq tilinde múmkinlik hal feyillerge «al», «bil» kómekshi feyilleriniń dizbeklesip keliwi nátiyjesinde jasaladı. Berdaqtıń jazba nusqaları hám awızeki túrde kelip jetken dóretpelerinde de feyildiń bunday túri ushırasadı.
4) Feyildiń múmkinsizlik aspekti «al», «bil» kómekshi feyillerine -ma//-me//-má bolımsız affiksleriniń biri jalǵanıwı arqalı jasaladı: Birew júr tamaq taba almay/121/, Xan bolub yurt tuta bilmes/149/, Qosıla almay bóten elge/185/, Jaynatıp kiyim kiye almay/187/, Bir keshe oynap kúle almay/187/.
Shayırdıń dóretpelerinde múmkinsizlik aspektinde kelgen hal feyil menen kómekshi feyildiń aralıǵındaǵı -a//-e sesleri eliziyaǵa ushıraǵan: Alalmadım eldi tawıp/118/, Taqat qılalmay ornında/145/, Eńbek haqısın alalmay/121/, Alalmadı turǵan sıyın /153/.