Jismoniy tarbiya nazariyasi va

M untazamlik tam oyili
M u n taza m lik tam oyili asosida u c h ta talab bor, o 'q u v
jarayonini tashkil etishdagi kamchiliklarga, rejasiz ish, man- 
balarni tasodifiy tanlash kabi tartibsizliklarga qarshi kurashmoq 
kerak.
76

---

Sport pedagogi m untazam lik tam oyilini amalga oshirib 
horib, quyidagilarni hisobga olishi zarur:
1. O 'z la s h tirib olinishi zaru r b o 'lg a n m a teria ln i sistc- 
malashtirishda qator talablarni saqlashi kerak. O 'quv dastur- 
larida mavjud bo'lgan jismoniy mashqlar bo'lim larda tasniflar 
asosida belgilab berilgan. Masalan, yengil atletikada yugurish, 
sakrash mashqlari va uloqtirish alohida sanab o'tilgan. Shuning 
u c h u n h a r b ir sin fg a b u t u n m a s h q l a r n i r e ja la s h tir is h n i 
shunday tizimga olib kelish kerakki, jismoniy tarbiya jarayonini 
didaktik qoidalar asosida tashkil etish imkoni bo'lsin: 
aniqdan
noaniqqa, oddiydan murakkabga, yengildan og'irga. 
Boshqa 
so‘z bilan aytganda, o ‘quv materiallarining h ar bir bo'limi bu 
tizimda p o g'onani tashkil etadi, y a’ni a w a l o'tilganlar keyingi 
mashq uchun asos bo'ladi.
O 'quv materialini sistemalashtirish, imkoni boricha ijobiy 
natijalarga erishish u c h u n sharoit yaratish kerak.
2. O 'q u v j a r a y o n i n i ta sh k il e tis h , m a s h g 'u l o t l a r n i n g
doimiyligini t a ’minlash zarur. M a ’lumki, jismoniy mashqlarni 
bajarish orqali o d am vujudida funksional o'zgarishlar vujudga 
keladi. 5 —7 k u n d a n keyin o ‘tkazilgan m ash q lar natijasida 
olingan ijobiy natija y o ‘qotiladi. 
Buning uchun dars jadvaliga 
qo'yiladigan jism oniy tarbiya darsining bir-biridan oralig‘i 1 — 
2 kundan ortmasligi zarur. Bundan ikkita amaliy maslahat kelib 
chiqadi: b irin c h id a n , darslar hafta d av o m id a eng maqbul 
oraliqda q o ‘yilishi kerak. Darslarni ikki kun birin-ketin yoki bir 
kundan so'ng qo'yish maqsadga muvollq emas. Ikkinchidan, 
h a m m a g a jis m o n iy m a sh q larn i yetarli qilib berish u c h u n
o 'q u v chilarn in g m ustaqil ishlaridan keng foydalanish zarur. 
Buningsiz qoniqarli natijalarga erishib bo'lm aydi. Masalan, 
faqat jismoniy tarbiya darsida shug'iillanuvchilarning egiluv- 
chanligini rivojlantirishga intilish foydasiz.
3. M ashg'ulotni uslubiy jihatdan ta ’minlash: yuklama va 
dam ni ratsional navbatlashni ko'zda tutadi. Bu, ayniqsa, jis­
m oniy sifatlarni tarbiyalashda eng zanir. Bu jarayonda kuch 
yetganicha vazifa va m ash g 'u lo tlarn in g doimiyligini saqlash 
kerak. Mashg'ulotlarni noaniq, gohida izchillik bilan o'tkazish 
vazifani hal etishda, qoniqarsiz rivojlanish yo'nalishiga olib 
kelibgina q o lm asd an , sh u g 'u llan u v c h ila r organizm iga salbiy 
t a ’sir ko'rsatadi.
77

---