Jismoniy tarbiya nazariyasi va

Puxtalik va yuksaltirish tamoyili 
1
04|iivclii mashqni qayta bajarishida, yaxshi natija k o ‘r- 
satish qobiliyatini m ustahkam o ‘zlashtirib olingan m ashqlar 
d eb tu s h u n m o q z a r u r . O d d iy va m u r a k k a b m a s h q l a r n i 
bajarishda shunga erishmoq kerak. Masalan, oldinga engashishni 
bajarganda har safar chuqurroq engashish zarur, bu vaqtda 
ko'krakni tizzaga tekkizishga intilib, ham miqdoriy, h am sifatiy 
to m o n larg a e ’tib o r berish kerak: o y o q la rn i tizzad a n b uk- 
masdan, qom atni to ‘g ‘ri saqlash. M ustahkam o ‘zlashtirib olin­
gan b alandga sakrashni bajarishda, b a la n d ro q q a sakrashga 
intilish zarur.
J is m o n iy m a s h q la r n i m u s ta h k a m r o q o ‘zlash tirib olish 
uchun mashqlar miqdorini yetarli darajada qaytarishni t a ’min- 
lash zarur.
Puxtalik va yuksaltirish prinsipini amalga oshirish, shug‘ul- 
lanuvchilarga nisbatan talabni oshirishni ham k o ‘zda tutadi. 
Talabchanlikni oshirish ular oldiga yangidan yangi vazifalarni 
q o ‘yish bilan amalga oshiriladi. Bu, ayniqsa, yaxshi o ‘zlash- 
tiruvchi o'quvchilar u ch u n taalluqlidir. A m m o bu darajadagi 
shug‘ullanuvchilar u c h u n ham katta sondagi mashqlarni qayta 
bajarish m ajburiydir. Aks h o ld a o ‘rganiladigan m a teria ln i 
m ustahkam lash m um kin emas.
Amaliyotda talabchanlikni oshirishning ikkita usulidan foy- 
dalaniladi: t o ‘g ‘ri chiziqli va pog‘onasim on. Birinchisi, har bir 
m a sh g ‘ulo td a yangi vazifalarning q o ‘yilishini k o ‘zda tutadi. 
B undan o ‘rgatishning b oshlang‘ich davrida yoki kasallik va 
boshqa sabablardan so‘ng foydalaniladi. Bir qancha muddat 
d avom ida talabni oshiruvchi p o g ‘o n a s im o n usuldan foyda­
lan ilad i. U n in g m o h iy a ti s h u g ‘u lla n u v c h ila r g a bir n e c h a
m ashg‘ulotlar davomida aniq talablar q o ‘yilishidan iborat.
Yangi vazifalar, shug‘ullanuvchilarda avvalgi q o ‘yiladigan 
vazifalar b o ‘yicha ko‘nikm a hosil b o ‘lgandagina q o ‘yiladi.
78

---