Kiş 2012 / sayi 60 01-18 bilig
Yüklə 3,67 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Emeğin Şiirselleştirilmesi
- Şiirin Kapılarını Geniş Halk Kitlelerine Açmak
• Demir, İlhan Berk’in Şiirlerinde Toplumcu Gerçekçiliğin İzdüşümü • 70 • bilig KIŞ 2012 / SAYI 60 Kadınlar birbirlerine tutunup yürüyorlar Ne kadar mümkünse o kadar mahzun insanlar .................................................... Aç İstanbul tok İstanbul’a doğru taşınıyor (Berk 1994b: 54-56) Emekçi sınıfın, geniş halk kitlelerinin karşısında onları yoksul ve aç bıra- kan “dükalar” vardır. Berk için İstanbul dükalık kentidir ve Berk, şiiriyle bu dükalık kentini yıkmak ister. Berk bu konuda şöyle der: “Bu dükalık kentini yıkmak istiyordum. Yani İstanbul’u yıkmak için şiir şartmış diye düşünüyordum. (…) Ben kente bakarken, kent düşmanın elindeymiş gibi bakıyordum. Halk sürünüyordu dükaların elinde. Sınıfsız bir toplum öz- lemi içindeydim. İstanbul’u ancak öyle sevebilirdim.” (Andaç 2004: 23- 25). Dolayısıyla dükaların, ezen, sömüren kapitalizmin ortadan kalktığı; yoksul bırakılan emekçilerin, işçilerin, geniş halk kitlelerinin dükaların elinden aldığı sınıfsız bir İstanbul, Berk’in ‘sosyalist ütopyası’dır. Berk, İstanbul’da/İstanbul Kitabı’nda geniş halk kitlelerini anlatırken yalnız İstanbul’u değil bütün bir Anadolu coğrafyasını sınıfsal boyutta değerlendirir ve toplumcu gerçekçi hassasiyetle, alnının teriyle kazanç sağlayan yoksul insan- ları, proletaryayı sosyo-ekonomik şartların belirlediği bir sınıf olarak dikkate sunar. Örneğin; Zonguldak’ta kömür madenlerinde çalışan işçilerden ilhamla yazdığı “Bu Şiir Kömür Kokar”da kömür işçilerinin sınıf olarak içinde bulun- dukları sosyo-ekonomik koşullar dramatik bir anlatımla dikkate sunulur: Bu şiir kömür kokar Kapkara buram buram kömürdür Dağlar nehirler göller tren yolları Bir yarım asrın ipe dönmüş insanları Kederleri ümitleri buruk boyunlarıyla Bu şiirden geçerler. ………………………….. Boyuna insanlar geçiyordu Sanki hiç bitmeyeceklermiş Sanki hiç tükenmeyeceklermiş gibi Kahrın ve zulmün önünde dimdiktiler Bu şiir kömür kokar Bu şiirde ölüm iki kaş arasıdır (Berk 1994b: 71-75). • Demir, İlhan Berk’in Şiirlerinde Toplumcu Gerçekçiliğin İzdüşümü • 71 • KIŞ 2012 / SAYI 60 bilig Dolayısıyla İstanbul’da/İstanbul Kitabı’nda kentlere (İstanbul ve Zonguldak), ekonomik ve toplumsal yapı bağlamında bakan, ekonominin belirlediği sınıf- ları gören Berk, toplumcu gerçekçi bir bakış açısıyla emekçilerin, işçi sınıfının, sömürülen işgücünün yaşamını şiirlerine taşır. Emekçilerden, işçi sınıfından, sömürülen işgücünden yana tavır alarak onların sözcülüğünü yapar. Emeğin Şiirselleştirilmesi Toplumcu gerçekçiliğin, bir yönüyle, Marksizmin ekonomi odaklı ilkele- rine dayandığını (Oktay 2003: 82) yukarıda izaha çalıştık. Bu bağlamda toplumcu gerçekçi yazın, felsefesi itibariyle emeği, en önemli unsur olarak ele alıp işler. Emeği yüceleştirir, emek bağlamında proletarya başta olmak üzere emekçi geniş halk kitlelerinin yaşamına yönelir; emekçi kesimin sözcülüğünü yapar. Gorki’nin şu ifadeleri toplumcu gerçekçi yazının emeğe verdiği önemi vurgulaması açısından önemlidir: Emeği, kitaplarımızın baş kişisi yapmalıyız. Yani emek süreçleri içinde örgütlenen insanı, ülkemizde çağdaş teknolojinin sağladığı olanaklarla donanmış ve emeği, daha kolay ve daha üretken yaparak, onu bir sanat düzeyine çıkarmakta olan örgütlü insanları anlatmalıyız kitaplarımızda. Emeği, bir yaratıcılık olarak görmeyi öğrenmeliyiz (1978: 81). İlhan Berk de toplumcu gerçekçiliği benimsediği dönemde, emeği, çalış- mayı, emekçileri, şiirlerinin baş tacı eder, emeği şiirselleştirir. Berk’in top- lumcu gerçekçi çizgideki şiirleri; alın terine, çalışmaya, ‘emek’e övgüdür. “İstanbul” şiirinde vurguladığı şekliyle Berk, çalışmanın, alın terinin, eme- ğin, emekçileri, işçileri, “küçük insanları”, “büyük ve ölümsüz” yaptığı inancındadır ve şiiriyle bu inancı dile getirir: Mercan yokuşu tıklım tıklım Sabahla işe giden o insanların hepsi ayakta Ben bu sokağın öğle paydosundaki halini bilirim Ellerinde ekmekleriyle işçiler Yan sokaklara çöküvermişlerdir ............................................................... Hiçbir zaman büyük ve ölmez olduklarını bilmezler Dünyaya sade çalışmaya ve cefa çekmeye geldiklerine inanmışlardır Bütün bu fukara sokaklarda kalabalık halk mahallelerinde Durgun ve düşünceli yüzleriyle onlar vardır • Demir, İlhan Berk’in Şiirlerinde Toplumcu Gerçekçiliğin İzdüşümü • 72 • bilig KIŞ 2012 / SAYI 60 ………………………………………… Ben arkamda bir gömlekle insanların arasındayım Bu saatte İstanbul küçük insanlarındır Hepsi işin ve çalışmanın o hür ve kardeş dünyasına doğru yola çık- mışlar (Berk 1994b: 39-40) “İstanbul”da çalışma tapıncının erkeklik ideolojisiyle bitiştiği dizelerde (Koçak 1992: 167) sonsuz çalışmanın o “erkek sesi” şaire büyük bir mut- luluk verir: Uzun fakat ölümsüz bir uykudan sonra Yeniden çalışan insanların sesleri Ovalar denizler üstünde Demir dövenin ray döşeyenin O erkek sesi sonsuz çalışmanın Yedi tepeden birden (Berk 1994b: 37) Berk için “ Dünyada işlerine giden insanları görmek kadar güzel bir şey yok- tur.” (Berk 1994b: 37). Berk’e göre emek, çalışmak toplumsal yapı içerisinde insanları birbirinden ayıran, sınıfsallaştıran başlıca öğedir ve çalışan sınıf’ın; çalışmayanlar, ya- tanlar üzerinde büyük hakkı vardır: Dünya dümdüzdü Kim çalışıyor kim çalışmıyor belliydi Bu defa daha açık görülüyordu Yatanın yürüyene borcu vardı (Berk 1982: 47) Şiirin Kapılarını Geniş Halk Kitlelerine Açmak Toplumcu gerçekçilik; geniş halk kitlelerine açılan, kitlelerin anlayacağı bir sanat yaratmanın zorunluluğunu öngörür (Suçkov 1992: 147). Toplumcu gerçekçilik, yalnızca geniş halk kitlelerinin rahatlıkla anlayabileceği bir edebiyat yaratmanın, onların sözcülüğünü yapmanın peşinde koşmamıştır, aynı zamanda kitle hareketlerini de yazının konusu haline getirmiştir. Brecht’in ifadeleriyle toplumcu gerçekçilik; işçi sınıfının, ezilen emekçilerin, geniş halk kitlelerinin yaşamını “gerçeğe sadık kalarak çizebilme” gereksinimin- den dolayı gerçekçiliği kendisine seçmiştir. Toplumcu gerçekçilikte, ‘gerçekçi- lik’ ile ‘halkçılık’ birbiriyle kaynaşır ve edebiyat, kapılarını geniş halk kitlelerine açar. Halka dönmek, emekçilerin yaşamını yansıtmak, çalışan, ezilen insanların diliyle konuşmak edebiyatın başlıca görevlerindendir (1980: 92). Yüklə 3,67 Kb. Dostları ilə paylaş:
|