www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Faiq Ələkbərov
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü
112
112
yaxşılaşdırmaq üçün tətil edib, sair tələbləri ilə bərabər bunu
da tələb etdilər ki, fabrikaya hər bir millətdən, xüsusən erməni
millətindən də fəhlələr qəbul olunsun. Həmin bu tələb bir
böyük mətləbə sərçeşmə olub, həqiqətgüstər bir vaqiə oldu.
Həmin bu tələb fəhlə sinfi üçün milliyyət, qövmiyyət mövcud
olmadığını açıqca bildirib, fəhlə sinfinin sülhpərvər olduğunu
faş etdi. Həmin bu tələb bildirdi ki, gələcək sülh və səlahın
rəhni,
girovu
həmana
fəhlə
sinfinin
üzviyyəti-
orqanizasiyasıdır. Həmin bu tələb göstərdi ki, sülhün qərarını
verən, onu payəndə edən bir qüvvə varsa, o da fəhlə
ictimaiyyun dəstəsidir.
Həmin bu tələb hər bir cəhətcə geriyə qalmış bir millət
fəhlələrinin ki, adları bu vaxtadək "tətilçilər ziddi", "qara
qüvvə" ilə yad edilirdi. İbraz etdikləri bu ali fikir, bu
müqəddəs tələb mədəni insaniyyətli adlanan bir millətin
fəhlələrini və ya doğrusu bir üzviyyətini yada saldı. Əcaba bu
fəhlələr hansıdır? Bu üzviyyət nərədədir? Bu fəhlələr
qonşumuz erməni millətinin bir qism fəhlələridir ki, tətil edib
öz sahibkarlarına təklif etdilər ki, müsəlman fəhlələri
fabrikadan çıxsınlar" (49, s.50).
Rəsulzadə ermənilərin bu hərəkətindən dəhşətə gəlir və yazır
ki, bu cür milliyyətçilik heç bir əqidəyə sığışmır.
Müsəlmanların erməni fəhlələrini işə düzəltmək üçün çalışdığı
bir zaman, erməni fəhlələrinin açıq-aşkar vəhşlik nümayiş
etdirməsinə dözə bilməyən Rəsulzadə yazır: "Öz mənafeyini
layiqincə fəhm edən, marksizm fikrilə tərbiyələnmiş bir
fəhlədən böylə bir hərəkət hərgiz görükməz. Erməni
fəhlələrini bu işə vadar edən haman erməni ictimaiyyun-
ammiyyun
qəzetəsi
«Kayts»ın
yazdığı
«Sosialist-
Daşnaksutyun firqəsidir». Haman Daşnaksutyun firqəsidir ki,
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Faiq Ələkbərov
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü
113
«sağ olsun sosializm, yaşasın fəhlə sinfinin mühafizi
Daşnaksutyun!» qışqırdığı bir halda erməni firmalarından
müsəlman fəhlələrinin qovulmasına fərman veriyor!!» (57).
M.Ə.Rəsulzadə bu çıxışı ilə marksizm adı altında pərdələnmiş
sosial-demokrat daşnakçıları tənqid edirdi ki, bu da onu
panislamist kimi tanıtdırırdı. Halbuki Rəsulzadə həmin
məqaləsində müsəlmanları müdafiə etməkdən daha çox,
onların sadəliyi, dünyagörüşünün az olması səbəbindən
ermənilər tərəfindən aldadıldığını göstərmək istəyirdi. Eyni
zamanda o, bu məqaləsində ermənilərin fitnəkarlığını, onların
yalançı sosial-demokrat olmalarını qeyd edir: «Müsəlman və
erməni fəhlələrinin iki müxalif olan ibrətnüma əsərləri
həmana iki fikrin, iki üzviyyətin nəşəsidir. Yəni erməni
fəhlələrinin etdikləri bu dəni iqdam, sosializm maskası ilə
üzünü örtmüş, millətçi bir ədna firqənin təbliğati-şeytani-
yyəsinin meyvəsidir. Amma müsəlman fəhlələrinin hərəkətləri
pak, müqəddəs, dövriyyəlik və vəvasdan bəri olan (azad
olmaq) fəhlə sinfinin müvizi (kasıb)-mütəəssiranəsindən nəşət
edən insaniyyətgəranə bir təşəbbüsüdür» (49, s.51).
Rəsulzadə açıq şəkildə yazır ki, müsəlman fəhlələri sosializm,
sinfi mübarizə uğrunda çalışdığı halda, erməni daşnakları
fəhlə hərəkatına zərbə vururlar. Buna dözməyən erməni
daşnakları da öz qəzetlərində ("Kayts", "Hnçak" və s.)
Rəsulzadəni panislamist kimi qələmə verir və onu sosial-
demokrat əqidəsinə xəyanətdə ittiham edirdilər. Yenə də
erməni məkrliyi özünü büruzə verirdi. Onu panislamist hesab
edən erməni daşnakları M.Ə.Rəsulzadənin azadfikirli
məqalələrinə cavab olaraq yazırdılar ki, müsəlman
«inteligentlər»in
məqsədi
bütün
erməniləri
qırmaq,
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Faiq Ələkbərov
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü
114
114
"Daşnaksutyunu" məhv etməkdir. Guya, Rəsulzadə yazdığı
məqalələrində panislamist kimi çıxış edib.
Rəsulzadə isə «Daşnaksutyunçuya rəddiyyə» məqaləsində,
onu tənqid edən erməni «Alik»ə belə cavab yazır: «Əcəba,
«Alik»in utanmazlığı gör nə yerə çatıbdır ki, erməni milləti ilə
Daşnaksutyun firqəsini bir hesab ediyor. Bu firqəni də puç
etmək fikrinə düşüb onun əleyhinə fikir sürənlər yalnız
«irşad»çılardır demək istiyor. Nə qədər cəsarət, nə əndazədə
həyasızlıq! Cənab daşnaksutyunçu, rus hökuməti ilə rus
millətini bir hesab etmək olursa, Daşnaksutyun ilə də
erməniləri bir hesab etmək olur...
Qəddar daşnaksutyunçu öz cahil mütərciminin səhvinə düçar
olub, müqəddəs ləfzini ki, ictimaiyyun-ammiyyun əqidəsinə
təbir edilmişdir ki, müsəlman fəhlələrinə məxsus edib,
həyasızlığından,
cəmi
ictimaiyyun-ammiyyunları
gop
vurmaqda müttəhim ediyor. Müttəhim etmək istədiyi yerdə
biçarə hiyləgərin hiyləsi öz ayağına düçar olub, köhnə
böhtançılıq və iftiraguluğunu indi də büruzə verir. Ey həqiqəti
görmək istəməyən qəddar! Biz adını və müqəddəs ibarələri
eşitmişiz, fəqət fəhlələrə deyil, əqidələrə təbir etmişiz, biz
Daşnaksutyun millətçiliyinin adını deyib, ictimaiyyun-
ammiyyun insaniyyətpərvərliyini müqəddəs bəyan etmişiz.
Sözün məzmununu dəyişib, sonra məzəmmət etməyi ancaq
daşnaksutyunçu "Alik" kimi həyasızlar bacararlar. Lap axırda
«Alik» bizim cümlə fəhlə sinfi tərəfdaranasinə olan
müraciətimizi dərc edib, Daşnaksutyunun maskası götürülmək
təklifinə xeyli acığı tutub diyor ki:
«...Hərgah məqalə yazan sosial-demokrat cənabın maskasını
götürsək, görərsən atltından nə çıxar?! Kramolni (hökumət
əleyhdarı) panislamisti, yainki, müsəlman feodalizminin bir
Dostları ilə paylaş: |