“MƏhsul satişI ÜZRƏ ƏMƏLİyyatlarin uçotu

0 
* 100% 
M
i 
–
Müqavilə öhdəliklərinin icra əmsalı; N
0
– İcrası planlaşdırılmış müqavilə 
öhdəlilərinin həcmi; N
io
– İcra edilməmiş Müqavilə öhdəliklərinin həcmi. 
Müqavilə öhtəliklərinin təhlili zamanı təhlil müəyyən qrup müqavilələr, 
məhsul qrupları və eləcə də təchizat müddətləri uyğun ayrıca aparılmalıdır. Bu 
zaman müvafiq təhlil həm müvafiq aylar uyğun və həm cari ilin əvvəlindən 
aparılır.
Müqavilə öhdəliklərinin təhlili zamanı növbəti formada cədvəl məlumatları 
hazırlanılır. 
Məhsul təchizatı planı 
(mantda) 
Məhsul təchizatı kəsiri 
(manatda) 
Planın icrası (%) 
Ay 
ərzində 
İlin 
əvvəlindən 
Ay 
ərzində 
İlin 
əvvəlindən 
Ay 
ərzində 
İlin 
əvvəlindən 
Yanvar 
11 000 
11 000 
-300 
-300 
96,0 
96,0 
Fevral 
11 560 
22 560 
-50 
-350 
99,1 
98,4 
..... 
..... 
..... 
..... 
..... 
..... 
..... 
Dekabr 
12000 
135 400 
-
-3 500 
100 
97.4 
Müvafiq formada təhlil nəticəsində müqavilə öhtəliklərinin icrasındakı 
ləngimələrin müəssisədən asılı olan və asılı olmayan səbəbləri müəyyənləşdirilir.
 

---

64 
Satış xərcləri – məhsulların, işlərin və xidmətlərin satışı ilə əlaqədar olan 
kompleks xərclərdir. Sənaye və başqa istehsal fəaliyyəti həyata keçirən 
təşkilatlarda mühasibat uçotu hesabları Planına əsaslanaraq, onların tərkibində 
aşağıdakı xərclər əks etdirilir:

hazır məhsul anbarlarında məmulatların çəkilməsi və qablanması xərcləri;

məhsulun göndərilmə stansiyasına (gəmi körpüsünə) çatdırılması, 
nəqliyyat vasitələrinə yüklənməsi xərcləri;

satış və başqa vasitəçi təşkilatlara ödənilən komissiya rüsumları;

məhsulun satış yerlərində saхlanması üçün binalara (otaqlara) aid xərclər 
və kənd təsərrüfatı istehsalı ilə məşğul olan təşkilatlarda satıcıların əmək haqqı 
xərcləri;

reklam xərcləri;

nümayəndəlik xərcləri;

başqa təyinatı uyğun analoji xərclər. 
Göstərilmiş xərclərin böyük hissəsi dəyişən (şərti dəyişən) xərclərə aiddir, 
yəni onlar bu və ya başqa dərəcədə satışın həcmindən asılıdır. Belə xərclərə 
məhsulun tara, qablanma, çatdırılması xərcləri, reklam, nümayəndəlik xərcləri aid 
edilə bilər.
Təhlilə xərclərin maddələri uyğun bütövlükdə və ayrılıqda onların hər növü 
uyğun mütləq kənarlaşmaların, dəyişən xərclərə münasibətdə isə – həm də nisbi 
kənarlaşmaların hesablanmasından başlamaq lazımdır: 
;
0
1
RM
RM
RM



мцт