___________________________________________________431
41. Neft
Daşları - Abşeron yarımadasından 42 km cənub-şərqdə, açıq dənizdə,
polad dirəklər üzərində salınmış «neft» şəhəri. Bu ərazi oradakı daşların (təqribən 20
ədəd) bəzilərində neft-qaz nişanələrinin olması ilə əlaqədar Neft Daşları
adlandırılmışdır. Neft Daşları rayonunda geoloji kəşfiyyat işlərinə 1946-cı ildən
başlanmışdır. Çıxarılan neft həm tankerlər, həm də boru kəmərləri vasitəsilə sahib
nəql edilir. – 44 - 45, 225.
42. Fələstin dövləti - BMT Baş Məclisinin 1947-ci il 29 noyabr tarixli qərarına
əsasən B.Britaniya mandatlığı ləğv edilərək Fələstin ərazisində müstəqil ərəb və
yəhudi dövlətləri yaradılmalı idi. Fələstin ərəb dövləti üçün ayrılmış ərazinin böyük
hissəsini 1948-49-ci illərdə, 1967-ci ildə İsrail tərəfindən zəbt edilmişdir. 1988-ci ildə
Fələstin Azadlıq Təşkilatı müstəqil Fələstin dövlətinin yaranmasını elan etdi. 1994-cü
ildə isə Müvəqqəti Fələstin muxtariyyəti yaradıldı. - 46.
43. Yasir Ərəfat (1929-2003) - 1969-cu ildən Fələstin Azadlıq Təşkılatı
İcraiyyə Komitəsinin sədri, 1996-cı ildən Fələstin milli administrasiyasının rəhbəri və
Fələstin hərbi qüvvələrinin Baş komandanı olmuşdur.Nobel mükafatı laureatıdır. - 46.
44. İmaməli Rəhmanov, İmaməli Şərif oğlu (d.l 952) - Tacikistanın siyasi və
dövlət xadimi. 1992-ci ildə Tacikistan Ali Sovetinin sədri olmuşdur.1992-ci ilin
noyabrından Tacikistan Respublikasının prezidentidir. - 49.
45. Transxəzər qaz kəməri - Xəzər dənizi vasitəsilə Azərbaycandan
Gürcüstana və Türkiyəyə Orta Asiya qazının nəqli barədə saziş. Bu lahiyəyə görə qaz
Türkiyədən isə Avropa bazarlarına çatdırılacaqdır. -51, 52, 82, 159, 161, 162, 210,
213, 228, 237, 300, 306, 307.
46. Alyaska - ABŞ-da ştat. Sahəsi 1523 mın km
2
, əhalisi 607 min nəfərdir.
XVII-XVIII əsrlərdə rus səyyahları tərəfindən kəşf edilmişdir. Burada bir sıra yaşayış
məskənləri salınmış, Alyaskada Rusiya-Amerika şirkəti təsis edilmişdi. 1867-ci ildə
Rusiya Alyaskanı ABŞ-a satmışdır. -52,53.
47. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) - Respublikada
neft və qazın kəşfiyyatına, çıxarılmasına və emal edilməsinə rəhbərlik edən qurum.
1991-ci ildə təşkil edilmişdir. Şirkət neft və qaz
___________________________________________________432
quyularının qazılması və istifadəyə verilməsi, nəql edilməsi və s. məqsədilə dünyanın
bir sıra ölkələrinin iri neft şirkətləri ilə sazişlər, müqavilələr bağlamışdır. -52, 67, 213,
226, 419.
48. Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkəti (ABƏŞ) -1994-cü ilin
axırlarında yaradılmışdır. «Xəzərin Azərbaycan sektorunda neft yataqlarının müştərək
işlədilməsi və istifadəyə verilməsi» haqqında Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft
Şirkətinin və dünyanın bir neçə böyük neft şirkətləri ilə imzalanmış müqavilənin
payçıları adından onun şərtlərini həyata keçirmək məqsədilə yaradılmış əməliyyat
şirkətidir. Buraya 7 ölkəni (B.Britaniya, Yaponiya, Norveç, Rusiya, Türkiyə və
Səudiyyə Ərəbistanı) təmsil edən 11 iri neft şirkəti daxildir. - 52, 223, 226.
49. ATƏT-in Minsk qrupu - 1992-ci il martın 24-də yaradılmışdı.1997-ci ildə
Minsk qrupunun tərkibinə aşağıdakı dövlətlər daxil olmuşdur: Azərbaycan,
Ermənistan, Belarus, Almaniya, İtaliya, Rusiya, ABŞ, Fransa, Türkiyə, Danimarka və
İsveç. 1994-cü ilin dekabrından Minsk qrupuna iki sədr - Rusiya və İtaliya rəhbərlik
edirdi. 1996-cı ilin dekabrından onun üç - Rusiya, ABŞ və Fransa həmsədrləri var.
Qrupun əsas vəzifəsi Ermənistan- Azərbaycan münaqişəsinin sülh yolu ilə aradan
qaldırılmasına və Dağlıq Qarabağ probleminin dinc vasitələrlə həll edilməsinə
bilavasitə kömək etməkdir. - 56-62, 72, 75, 79, 144, 145,154, 156 -158, 166, 168,
169, 171, 181, 189, 199, 230, 252, 263, 324, 338, 339, 355, 356, 386, 387, 416.
50. ATƏT-in Lissabon sammiti - 1996-cı il dekabrın 2-4-də Portuqaliyanın
paytaxtı Lissabon şəhərində ATƏT-in 54 üzvünün dövlət və hökumət başçılarının
iştirakı ilə növbəti Zirvə toplantısı keçirildi. Lissabon Zirvə toplantısında müzakirə
olunan məsələlər arasında Azərbaycan Respublikası nümayəndə heyətinin təkidi ilə
Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi geniş diskussiyaya səbəb oldu. Azərbaycan
Respublikası nümayəndə heyətinin başçısı Heydər Əliyevin qəti, prinsipial mövqeyi
və gərgin səyi nəticəsində yekun sənədə əlavə kimi qəbul edibn ATƏT sədrinin
bəyanatında ilk dəfə olaraq ən yüksək səviyyədə münaqişənin həllinin əsası kimi
Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü 53 dövlət tərəfindən qətiyyətlə
dəstəkləndi və Dağlıq Qarabağın statusunun yalnız Azərbaycan Respublikasının
tərkibində müəyyən olunması öz əksini tapdı. - 57, 73, 75, 82, 135, 144, 162, 176,
177, 188, 189, 205, 212, 231, 244.
51. ATƏT-in Budapeşt Zirvə sammiti - 1994-cü il dekabrın 3-7-də
Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə keçirilmişdir. Görüşdə ATƏT-in üzvü olan
___________________________________________________433
ölkələrin dövlət və hökumət başçıları, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan nümayəndə heyəti iştirak
etmişdir. Heydər Əliyev Budapeşt sammitində regionlarda və bütünlükdə qitədə sülh
konsepsiyasının həyata keçirilməsi üçün çox əhəmiyyətli fəaliyyət göstərdi. Budapeşt
zirvə görüşündə ilk dəfə olaraq Dağlıq Qarabağ problemi xüsusi məsələ kimi
müzakirə olundu və «Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar ATƏT-in fəaliyyətinin
intensivləşdirilməsi» haqqında qətnamə qəbul olundu. - 57, 72, 135, 176, 205, 212,
231, 244.
52. «Ümumi
dövlət» - ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin (ABŞ, Fransa,
Rusiya) Azərbaycana etdiyi təklif; yəni Azərbaycan ərazisində yeni bir erməni
dövlətinin yaradılması. Beynəlxalq hüquqda isə «ümumi dövlət»adında anlayış
yoxdur. Azərbaycan Dağlıq Qarabağa ancaq öz daxilində yüksək özünüidarəetmə
statusu verə bilər. - 58, 78.
53. Jak
Şirak (d.1932) - Fransanın görkəmli siyasi və dövlət xadimi.1974-76
və 1986-88-ci illərdə Fransanın Baş naziri, 1977-95-ci illərdə fasilələrlə Paris
şəhərinin meri, 1995-2007-ci illərdə Fransa Respublikasının prezidenti. «Heydər
Əliyev» ordeni ilə təltif olunmuşdur. - 60, 76, 77, 171, 180, 196, 197, 198, 230, 338,
339, 356.
54. Anar, Rzayev Anar Rəsul oğlu (d.1938) - görkəmli yazıçı, publisist,
dramaturq, ictimai xadim, Azərbaycanın xalq yazıçısı. Azərbaycan və SSRİ Dövlət
mükafatları laureatı. Azərbaycan və SSRİ Ali sovetlərinin deputatı olmuşdur. 1995-
2005-ci illərdə Milli Məclisin deputatı və mədəniyyət məsələləri komissiyasının sədri,
1987-ci ildən Azərbaycan Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədridir. Əsərləri
dünyanın bir çox ölkələrində nəşr olunmuşdur. Azərbaycan Respublikasının
«İstiqlal» ordeni ilə təltif edilmişdir. - 63-108.
55. Bəxtiyar Vahabzadə, Bəxtiyar Mahmud oğlu (d. 1925) - Azərbaycanın
xalq şairi, dramaturq, ədəbiyyatşünas. Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatı, 1991-
2005-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, Azərbaycan Milli
EA-nın həqiqi üzvüdür. Azərbaycan Respublikasının «İstiqlal» ordeni ilə təltif
olunmuşdur. - 63-108.
56. Hüseyn
Abbaszadə, Abbaszadə Hüseyn Abbas oğ1u (1922 - 2007) -
Azərbaycanın xalq yazıçısı. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi. Azərbaycan
Dövlət mükafatı laureatı. Azərbaycan Respublikasının «Şöhrət» ordeni ilə təltif
olunmuşdur. - 63-108.
Dostları ilə paylaş: |