42
Mavzu. VII. KORXONALARDA ASOSIY
VOSITALAR STATISTIKASI
REJA:
1. Asosiy vositalar mohiyati va statistika vazifalari.
2. Asosiy vositalarni tavsiflovchi ko‘rsatkichlar
3. Asosiy vositalar holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar statistikasi
4. Korxonalarning asosiy vositalar bilan ta’minlanganligi statistikasi
5. Korxonalarning asosiy vositalardan foydalanish samaradorligining statistikasi.
1. Asosiy vositalar mohiyati va statistika vazifalari
Korxonalar faoliyat yuritishlari uchun ma’lum miqdorda
asosiy vositalarga ega
bo‘ladilar. Asosiy vositalar deb korxonada ko‘p yil foydalanadigan mehnat qurollari:
ya’ni binolar,
inshootlar,
asbob-uskunalar, mashinalar kabilarga aytiladi.
Ular milliy
boylikning asosiy qismini tashkil etadi. Asosiy vositalar
foydalanish jarayonida
eskiradi va o‘z qiymatini asta-sekinlik bilan ishlab chiqarilayotgan mahsulot (ish,
xizmat) tannarxiga o‘tkazadi. Shuning uchun ham asosiy vositalar dastlabki (qayta
tiklash) va qoldiq qiymatlarda baholanadi.
Bozor munosabatlari sharoitida har bir korxona
mavjud asosiy vositalardan
samarali foydalanishi lozim. Shuning uchun ham korxonalar
asosiy vositalarning
holatini va foydalanish samaradorligini tahlil qilishlari zarur.
Korxonalarda asosiy vositalarni tahlil qilishning asosiy vazifalari quyidagilar.
1. Korxonaning asosiy vositalarining umumiy hajmini aniqlash va unga
baho berish.
2. Asosiy vositalar tarkibini o‘rganish. Bunda asosiy vositalar aktiv
qismining ko‘payishi ta’minlanishi ijobiy baholanadi.
3. Asosiy vositalar holati va harakatini statistik o‘rganish.
4. Asosiy vositalarning foydalanish samaradorligini o‘rganish.
Korxona asosiy vositalarini tahlil qilishda barcha ko‘rsatkichlarini o‘rganib, ularga
ta’sir qiluvchi omillarni aniqlab, umumiy xulosalar qilish mumkin.
Dostları ilə paylaş: 
