Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rusiya Pribaltikanı çıxmaq şərtilə keçmiş SSRİ məkanını ilk olaraq iqtisadi baxımdan özünə yaxınlaşdıracaq.
- Россия и Белоруссия подписали пакет документов по поставкам
- Dördüncüsü
- Beşinci addım
150
Rusiya Pribaltikanı çıxmaq şərtilə keçmiş SSRİ məkanını ilk olaraq iqtisadi baxımdan özünə yaxınlaşdıracaq. Belarusla imzalanan sazişlər paketi də bu siyasətin tərkib hissəsidir
Dünya maliyyə təşkilatlarının hesabatlarına əsasən Rusiya da dünya iqtisadi böhranından ən çox zərər çəkən dövlətlərdən biridir. Ukrayna isə ümumilikdə Avropanın ən çox zərər çəkən dövlətləri arasında yer alıb. Ukraynanın keçirdiyi iqtisadi böhran dövlətin Qərb siyasətini zəiflədib. Digər tərəfdən də Rusiya Yuşenko hakimiyyətinə son qoymaq üçün və əsasən Ukraynanın NATO ilə əməkdaşlığını əngəlləmək məqsədilə Yanukoviçi dəstəkləməkdə davam edir. Bu baxımdan Ukraynada yaşayan ruslardan da istifadə etməkdə davam edir. Nəticədə 2010-cu ilin yanvar ayında keçirilən prezident seçkilərində Yanukoviç toplanmış səslərin faizinə görə birinci yerə çıxıb. Dünya iqtisadi böhranından ən çox əziyyət çəkən dövlətlərdən biri Rusiya olsa da, siyasi baxımdan ən çox üstünlük qazanan dövlətlərdən biri də məhz bu dövlətdir. Belə ki, iqtisadi böhrandan əziyyət çəkən keçmiş SSRİ respublikaları Rusiya ilə yaxınlıq etmək məcburiyyətində qalıblar. Rusiyanın təbii sərvətlər baxı- mından zəngin dövlət olması isə ətraf keçmiş SSRİ respub- likalarını öz tərəfinə çəkməsinə səbəb olubdur. Dünya iqtisadi böhranı zamanı Rusiyanın “Şimal” və “Cənub” enerji layihələrindəki uğurlarını da buna misal çəkmək olar. “NABUCCO” layihəsinin reallaşması da şübhə altına alınıb, Avropa ölkələri bu layihənin həyata keçirilməsində tərəddüd edirlər. Rusiya keçmiş SSRİ respublikalarını özünə tərəf çəkmək üçün müəyyən güzəştli siyasətdən istifadə etməyə başlayıb. Hətta bu respublikalarda strateji maraqları formalaşmış digər böyük dövlətlərlə də mülayim siyasət həyata keçirməyə başlayıb. Rusiya demək olar ki, öz strateji məqsədinə çatmaq üçün həm güc tətbiqetmə, həm də yardımetmə, kömək göstərmə siyasətindən istifadə edir. Belorusla Rusiya arasında 2010-cu ilin yanvar ayının
151
27-də enerji sahəsində imzalanan paket sənədlərini də buna misal çəkmək olar. Həmin sənədlərə əsasən, Belorusun 2010-cu il üçün daxili tələbatını ödəmək məqsədilə Rusiya neftinin imtiyazlı həcmdə bu ölkəyə ixracı nəzərdə tutulur. Sənədlərdə həmçinin enerji ixracında maneəsiz şəraitin yaradılması da öz əksini tapıb. Eyni zamanda iki ölkə arasında qaz və atom energetikası sahəsində də əməkdaşlığa dair protokollar imzalanıbdır. 1 Rusiya Belorusla sazişin əldə olunması üçün həm güc tətbiqetmə, həm də köməketmə metodundan istifadə edib. Rusiya özünün analoji siyasətini Ukrayna ilə də həyata keçirir. Enerji sahəsindəki siyasətində birinci olaraq güc tətbiq edir, təzyiq göstərir, sonra isə kompromis variantına üstünlük verir. Ümumiyyətlə, -siyasi hadisələrin gedişatı gələcəkdə necə ola bilər- sualına aşağıdakı şəkildə cavab vermək olar:
böhranından dəyən zərərləri aradan qaldırmaq üçün Rusiya keçmiş SSRİ respublikalarına öz ticarət məhsullarının bazarı kimi baxmağa davam edəcəkdir. Rusiya iqtisadi bağlılıq şəbəkəsinin, iqtisadi bağlılıq sisteminin yaradılmasına çalışacaq. İ kincisi, Ukraynada Rusiya Yanukoviçin prezident seçilməsinə çalışacaq. Yuşenko prezident seçilərsə, Rusiya Ukrayna ilə siyasi ittifaqın yaradılmasına nail ola biləcək. Belorusla Rusiya arasında mövcud olan ittifaq dövlətləri formatına oxşar olan digər bir formatın da Ukrayna ilə öz arasında yaradılmasına çalışacaq. Rusiya bu məsələyə Belorusla mövcud olan siyasətinə nisbətən daha həssas yanaşacaq. Çünki Ukraynada siyasi vəziyyət, siyasi mühit, siyasi sistem Belorusa nisbətən daha kövrək, qütblü və çoxçalarlıdır və çox tərəfin diqqətini çəkəndir. Ukraynada qərbpərəst qüvvələr də çoxluq təşkil edir. Bu qüvvələr Ukrayna-Rusiya ittifaq dövlətləri birliyinə mane olmağa çalışacaqlar. Rusiya ilk addım olaraq Ukraynaya enerji güzəştləri edəcək. Rusiya ərazisində Ukrayna şirkətlərinin fəaliyyətlərini
1 Россия и Белоруссия подписали пакет документов по поставкам нефти . http://www.vesti.ru/doc.html?id=338198 27.01.2010. 152
genişləndirmək siyasətini həyata keçirəcəkdir. Həmçinin mədəni əlaqələrin, dini amillərin, slavyançılıq amilinin, tarixi bağlılığın da mövcudluğu məsələləri təbliğat vasitəsinə çevriləcəkdir.
“NABUCCO” layihəsinin reallaşmasına mane olmağa çalışa- caqdır ki, Xəzərin enerji resursları bu layihə ilə Qərbə ixrac edilməsin və region dövlətlərinin iqtisadi baxımdan Qərbə inteqrasiyasının qarşısı alınsın. Bu baxımdan Avropa ilə müəyyən qədər mülayimləşmə siyasətini həyata keçirəcəkdir ki, özünün “Şimal axın” və “Cənub axın” layihələrini tam reallaşdırsın ki, Avropa üçün “NABUCCO” ya ehtiyac yaranmasın. Nəzərə almaq lazımdır ki, Türkmənistan qazını Rusiya təkrar olaraq almağa başlayıb və 2010-cu ilin yanvar ayından etibarən isə Azərbaycan da Rusiyaya qaz satır. 2010-cu ilin yanvar ayında başlayan Davos iqtisadi forumunun iclasında iştirak edən Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bildirmişdir ki, “NABUCCO” layihəsinin reallaşması məsələsi uzandıqca Azərbaycan Rusiyaya satdığı qazın həcmini artırmaq məcburiyyətində qalacaqdır.
yaxınlıq əldə etdikdən sonra Qazaxıstan da bu iqtisadi ittifaqa qoşulacaq. Bunun ardınca Mərkəzi Asiyada Özbəkistan, Türkmənistan, Qırğızıstan və Tacikistan da həmin iqtisadi quruma qoşulacaqlar. Cənubi Qafqazda Ermənistan ilk olaraq həmin qurumun üzvü olacaq. Rusiya hətta Gürcüstanı da maddi kömək yolu ilə bu iqtisadi quruma cəlb edə biləcəkdir.
iqtisadi bağlılıq sistemindən istifadə edərək siyasi qurumun yaradılmasına çalışacaq. Bu siyasi qurumun yaradılması proseslərini də Ukrayna və Belorusla birlikdə həyata keçirəcək. Tarixdən də məlumdur ki, SSRİ-nin yaradılmasını 1922-ci ilin dekabr ayının 30-da Rusiya (RSFSR), Ukrayna (USSR), Belorusiya (BSSR) və Zaqafqaziya (ZSFSR) respublikaları həyata keçiriblər. 1922-ci ildə Rusiya, Ukrayna və Belorusiya İttifaq Müqaviləsini imzalayıblar. 1991-ci il dekabrın 8-də Belovejsk sazişi ilə SSRİ-ni yaradan üç ittifaq respublikası SSRİ-nin Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|