müəyyənləşdirmiş və bu da yeni mədəniyyət
tipinə uyğun müasir
əlifbaya olan ehtiyacı aktuallaşdırmışdı. XX əsrin əvvəllərində
cərəyan edən ictimai-siyasi və mədəni proseslərin gedişatı
möycud əlifbanı daha münasibi ilə əvəz etmək ideyasını meydana
atmışdı.
1922-ci
ildə Azərbaycan hökumətinin qərarı əsasında yeni
Əlifba Komitəsinin yaradılması, həmin komitəyə Azərbaycan dili
üçün latın qrafikalı əlifba tərtibinin tapşırılması yeni qrafıkaya
keçilməsi yolunda atılmış ilk ciddi addım oldu. 1923-cü ildən
etibarən latın əsaslı əlifbaya keçmə prosesi sürətləndirildi.
1926-cı ildə keçirilmiş Birinci Ümumittifaq Türkoloji qurultayın
tövsiyələrinə
cavab olaraq 1929-cu il yanvarın 1-dən etibarən Azərbaycanda
kütləvi şəkildə latın qrafıkalı əlifba tətbiq edildi.
Qısa bir müddət ərzində latın qrafıkasının işlədilməsi
Azşrbaycanda geniş kütlələr arasında savadsızlığın
ləğvi üçün
olduqca əlverişli zəmin yaratdı. Bütün bu nailiyyətlərə
baxmayaraq, həmin əlifba 1940-cı il yanvarın 1-dən kiril yazısı
əsasında tərtib edilmiş yeni qrafikalı əlifba ilə əvəz olundu. Yarım
əsrdən çox bir müddət ərzində kiril qrafikası ilə Azərbaycan elmi
və mədəniyyətinin qiymətli nümunələri yaradıldı. Lakin kiril
qrafikasının dilimizin səs quruluşuna uyğun gəlməməsi
Azərbaycan ziyalılarını bu əlifbanın təkmilləşdirilməsi yolunda
mütəmadi iş aparmağa sövq etdi.
Təcrübə göstərdi ki, kiril
qrafikasının dilimizin səs quruluşuna uyğunlaşdırılması yolunda
nə qədər cəhd göstərilsə də, optimal variantın əldə edilməsi
mümkün deyildir, bu da onun nə vaxtsa dəyişdiriləcəyi ehtimalını
gücləndirirdi.
Müstəqilliyimizin qazanılmasından sonra yaranmış tarixi
şərait xalqımızın dünya xalqlarının ümumi yazı sisteminə
qoşulması üçün yeni perspektivlər açdı və latın qrafikalı
Azərbaycan əlifbasının bərpasını zəruri etdi. Bu isə müvafiq
qanunun qəbul olunması ilə nəticələndi.
On
ilə yaxın bir müddətdə latın qrafikalı Azərbaycan
əlifbasına keçidin ölkəmizdə 2001-ci ilin avqust ayında
bütövlükdə təmin edildiyini və yeni əlifbadan istifadənin müstəqil
Azərbaycan Respublikasının ictimai-siyasi həyatında, yazı
mədəniyyətimizin tarixində mühüm
hadisə olduğunu nəzərə
alaraq qərara alıram:
Hər il avqust ayının 1-i Azərbaycan Respublikasında
Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günü kimi qeyd edilsin.
Bu
Fərman dərc edildiyi gündən qüvvəyə minir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
HEYDƏR ƏLİYEV
Bakı şəhəri, 9 avqust 2001-ci il
№ 552
V.Y. Nərimanbəyovun "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi
haqqında
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN
FƏRMANI
Azərbaycan təsviri sənətinin inkişafındakı xidmətlərinə
görə Vidadi Yaqub oğlu Nərimanbəyov "Şöhrət" ordeni ilə təltif
edilsin.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
HEYDƏR ƏLİYEV
Bakı şəhəri, 10 avqust 2001-ci il
№ 553
A. A. Xələfova "Əməkdar elm xadimi" fəxri adının
verilməsi haqqında
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN
FƏRMANI
Azərbaycanda kitabxanaşünaslıq
elminin inkişaf
etdirilməsindəki xidmətlərinə görə Abuzər Alı oğlu Xələfova
"Əməkdar elm xadimi" fəxri adı verilsin.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
HEYDƏR ƏLİYEV
Bakı şəhəri, 24 dekabr 2001-ci il
№ 610
Şuşinskinin 100 illik yubiieyinin keçirilməsi haqqında
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN
SƏRƏNCAMI
2001-ci ildə Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin görkəmli
nümayəndəsi, məşhur xanəndə, xalq artisti İsfəndiyar
Aslan oğlu
Cavanşirovun (Xan Şuşinskinin) anadan olmasının 100 ili tamam
olur.
Azərbaycan klassik xanəndəlik
ənənələrinin layiqli
davamçılarından biri olan Xan Şuşinski müstəsna fitri istedadı,
geniş diapazonlu gur və məlahətli səsi, yüksək ifaçılıq
mədəniyyəti sayəsində Azərbaycan muğam sənətini
zənginləşdirmiş,
bir neçə muğama yeni xallar, guşə və şöbələr
əlavə etmişdir. Onun ifasmda səslənmiş muğam və xalq mahnıları
əsl sənət inciləri kimi milli musiqi mədəniyyəti xəzinəmizə
həmişəlik daxil olmuşdur. Öz 60 illik yaradıcılığı ilə Azərbaycan
xanəndəlik sənəti tarixində özünəməxsus məktəb yaratmış Xan
Şuşinski ölkəmizdə istedadlı ifaçılar nəslinin yetişdirilməsinə də
böyük əmək sərf etmişdir.
XX əsrdə Azərbaycan milli musiqi sənətinin inkişafında
mühüm rol oynamış Xan Şuşinskinin 100 illik yubileyinin
ölkəmizdə layiqincə keçirilməsini təmin etmək məqsədi ilə qərara
alıram:
1. Azərbaycan Respublikasının
Mədəniyyət Nazirliyinə,
Təhsil Nazirliyinə və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına
tapşırılsın ki, Xan Şuşinskinin anadan olmasının 100 illiyinə həsr
olunmuş yubiley tədbirləri hazırlayıb həyata keçirsinlər.
2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti bu
Sərəncamdan irəli gələn məsələləri həll etsin.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
HEYDƏR ƏLİYEV
Bakı şəhəri, 20 iyul 2001-ci il
2002
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "İncəsənət xadimləri
üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatlarınm
təsis edilməsi haqqında" 2002-ci il 28 may tarixli, 707 nömrəli
Fərmanına dəyişiklik edilməsi haqqında
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN
FƏRMANI
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "İncəsənət xadimləri
üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatlarının təsis
edilməsi haqqında" 2002-ci il 28 may tarixli, 707 nömrəli
Fərmanının birinci bəndindəki "Hər
biri ayda iki milyon manat
olmaqla on beş mükafat" sözləri "Hər biri ayda iki milyon manat
olmaqla on doqquz mükafat" sözləri ilə əvəz edilsin.
Heydər ƏLİYEV,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı şəhəri, 26 iyul 2002-ci il
№ 736