Mühazirə müəllimi: Dos., İFD, Ceyhun Nəsib oğlu İsmayılov MÖvz bank sistemiNİn təŞKİLİ VƏ FƏALİYYƏTİNİN Əsaslari
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sənədli akkreditivlər
- «Akkreditivlər və qarantiyalar»m
- Faktorinq xidmətinin əsas məqsədi
- KitabYurdu.az 100
32 olur: D l - ödəyicinin kredit hesabı K l - HKM-də bank - emitentinin müxbir hesabı Tədarükçünün bankmda isə hesablar üzrə keçid dəyişilməz qalır. Bank təcrübəsində akkreditivin həm alıcınm, həm də bank kreditsının hesabma ödənilməsi mümkün deyil, yəni konkret akkreditiv üçün yalmz bir ödəniş mənbəyi ola bilər. Aşkar akkreditivdə tədarükçüyə ödəniş zəmanətini bank verir. Belə hallarda ödəyici zəmanətli akkreditiv almaq üçün öz bankma müraciət edir. Bank-emitent bank ilə müxbir münasibətlərində olan və akkreditivi yerinə yetirə bilən müştərilərin müraciətini yerinə yetirir. Akkreditiv forma - beynəlxalq hesablaşmalarda əsas formalardan biri hesab edilir. Ayrı-ayrı qiymətlərə əsasən idxalat üzrə əmtəə döv- riyyəsinin təxminən 10%-20 %- dən çoxu və ixracat üzrə əmtəə dövriyyə- sinin təqribən 40-50%-dən artıq hissəsi akkreditiv xidmətinə məruz qa- lır. Bu forma ölkənin daxili hesablaşmalarmda da müəyyən qədər yayılmışdır. 1930-1932 ci illərin kredit islahatlarmdan sonrakı ilk illərdə akkreditivin xüsusi çəkisi keçmiş SSRİ-də 25-30% çatırdı və bu da tə- sərrüffat əlaqələrinin yoxluğu və tədarükçülərin alıcınm tədiyyə qabi- liyyətinə inamsızlığı ilə izah olunurdu. Hesablaşmalarm akkreditivlər ilə təkamülünün gedişatmda onlarm müxtəlif tipləri işlənib hazırlamr və onlarm 90%-ni sənədli akkreditiv təşkil edir (müxtəlif forma və növlərdə). Bu zaman pul akkreditivi - bank tərəfmdən şəxsə verilən sənəddə istifadə olunur. Həmin şəxs müəyyən məbləği hesaba yerləşdirir və onu ölkənin bir başqa şəhərində və ya xarici ölkədə almağı arzulayır. Məhz bu cür akkreditivlər inqilaba qədərki Rusiyada və həmçinin bizim ölkə- mizdə, özü də müxtəlif növlərdə mövcud olmuşdur: sadə, sirkulyar, kol- lektiv, bir neçə şəxslərin adma verilən və onlardan hər biri akkreditivin bütün məbləğini tam və ya qismən ala bilərdi. Bəzən bank hətta müştə- riyə kapitalın istifadə olunmayan qalığma görə müəyyən faizlər ödə- məyə də razılıq verirdi. Sənədli akkreditivlər üçün vahid şəklə salman qaydalar və adətlər Beynəlxalq ticarət palatası (BTP) tərəfindən işlənib hazırlanaraq Vyana konqresində 1933-cü ildə qəbul olunmuşdur. Bu gün bank əməliyyatlarmm artması, ölkəmizdə bank sisteminin inkişaf ənənələri özünü bu sahədə də yəni, nağdsız hesablaşmalarm formalarmdan olan akkreditivin banklar tərəfindən daha geniş vüsət almasmda və daha çox istifadə olunmasmda göstərir. Hazırda ölkəmizin bank sistemində akkreditiv əməliyyatları «Azərbaycan Respublikasmm bank sistemi üçün hesablar planı»na əsasən «Akkreditivlər və qarantiyalar»m uçot hesabı 9914 qrup üzrə aşağıdakı hesab nömrələrinə müvafiq qaydada aparılır. 99141 Ġdxal akkreditivləri Təyinatı: bu hesab idxal akkreditivinin uçotunu aparmaq üçün istifadə olunur. KitabYurdu.az 99 33 Akkreditiv müqavilə imzalayarkən münavilədə göstərilən məbləğə aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir: Dt - passivlər üçün balansdankənar Kontr-hesab Kt - idxal akkreditivləri Vəsaitlər faktiki köçürülərkən aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir: Dt - idxal akkreditivləri Kt - passivlər üçün balansdankənar kontr-hesab 99142 ixrac akkreditivləri Təyinatı: bu hesab ixrac akkreditivlərinin uçotunun aparıl- ması üçün istifadə olunur. Akkreditiv müqavilə imzalayarkən münavilədə göstərilən məbləğə aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir: Dt ixrac akkreditivləri Kt - aktivlər üçün balansdankənar kontr-hesab Vəsaitlər faktiki almarkən aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir: Dt - aktivlər üçün balansdankənar kontr-hesab Kt ixrac akkreditivləri 5.FAKTORĠNQ Faktorinq ən riskli bank fəaliyyət növüdür. O, iqtisadiyyatın inki- şafınm müasir proseslərinə uyğunlaşan inteqrasiya forması kimi fəa- liyyət göstərir. «Faktorinq» termini ingilis dilindən götürülmüş, «vasitə- çi, agent» deməkdir. Faktorinq əməliyyatlarında 3 əsas tərəf iĢtirak edir. vasitəli amil kimi kommersiya bankı və ya ixtisaslaşdırılmış faktorinq çıxış edə bilər. tədarükçü. alıcı Dünya praktikasmda faktorinq dedikdə, əmtəə xidmətlərə görə aparılan sonuncu hesablaşmalar və bu hesablaşmalarm dövriyyədə olan maliyyə kapitalmm kreditləşdirilməsi ilə uyğunlaşdıraraq müştəriyə tə- qdim olunan bir sıra komission - vasitəçi xidmətlər şəbəkəsi nəzərdə tu- tulur. Faktorinq xidmətinin əsas məqsədi debitor borclarm əmanətçilərin hesabma köçürməklə almmasmm inkassasiyalaşdırılmasıdır. Bu cür xidmət çox və ya az kapitalı olmasmdan asılı olmayaraq, bütün əmanət- çilərə göstərilir. Birinci halda faktorinq kompaniyasmm müştərisi istehsal etdiyi məhsulu alıcınm ünvanma çatdıraraq, kompaniyanm vasitəçiliyi ilə he- sab vərəqəsini ona təqdim edir. Maliyyələşdirilmiş hesablarm inkassasiyası zamanı faktorinq kompaniyaları müştəridən istehsal olunmuş məhsul dəyərinin 80-90%- ni əks etdirən hesabat siyahısmı alır. İstehsal olunmuş məhsulun yüklənməsinə görə ehtiyatda saxlanılan malın dəyərinin 10-20%-i müştəriyə ödənilir və bu pul vəsaiti məhsulun keyfiyyəti və qiyməti ilə bağlı alıcmm etirazı zamanı ayrıca hesabda yerləşdirilir. Bu növ xidmət- lərin göstərilməsi müəssisələrin tələbatma bütünlüklə cavab verir. Çünki bu cür KitabYurdu.az 100 Yüklə 7,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|