N ə s I m I a d ı n a d I l ç İ L i k I n s t I t u t u
Yüklə 7,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Açar sözlər
- Ünvan
- Məqalənin redaksiyaya daxil olma tarixi 10.VI.2015 Təkrar işlənməyə göndərilmə tarixi
- T Ü R K O L O G İ Y A № 3 2015
THE MODERN PROBLEMS OF TURKOLOGY 95 Açar sözlər: türkologiya, türklərin yaranma problemi, türklərin təşəkkül problemi, türklərin fərqlənmə problemi, müasir türk dünyası НИЗАМИ ДЖАФАРОВ СОВРЕМЕННЫЕ ПРОБЛЕМЫ ТЮРКОЛОГИИ Р е з ю м е Тюркологическая наука, сформировавшаяся в конце ХIХ – нач. ХХ в., всегда была богата как методологическими, так и политико-идеологическими проблемами. Неслучайно тюркологов образно называют «врачами всякого рода заболеваний». Современные проблемы тюркологии можно сгруппировать следующим образом: I. Происхождение тюркского этноса. II. Формирование тюркских народов. III. Современный тюркский мир: дифференциация и интеграция. Когда специалист-тюрколог делает попытку решить на том или ином уровне любую из этих проблем, он обязан: а) глубоко изучить историю проблемы (теории и суждения, выдвинутые в различные периоды); б) найти и систематизировать соответствующую литературу и другие источники по лингвистике, этнографии, мифологии, фольклору, письменной литературе, исторической географии, общественно-политической истории (известные и неизвестные тюркологии ма- териалы, а также те, что выявлены исследователями); в) использовать современные научные методы исследования, опирающиеся на един- ство мировой истории. В статье рассматривается история каждой из трёх проблем и обобщается отношение к ним самого автора. Ключевые слова: тюркология, проблема происхождения тюрков, проблема становления тюрков, проблема дифференциации тюрков, современный тюркский мир Ünvan: AZ1001. Baku-1, Tarlan Aliyarbeyov, 5 – corresponding member’s – dr. filol. sci. e-mail: m123t@mail.ru Çapa təqdim edən Tofiq Hacıyev – «Türkologiya» jurnalının baş redaktoru NIZAMI JAFAROV 96 Məqalənin redaksiyaya daxil olma tarixi 10.VI.2015 Təkrar işlənməyə göndərilmə tarixi 25.VI.2015 Çapa göndərilmə tarixi 19.X.2015 ________ T Ü R K O L O G İ Y A № 3 2015 VAHİD ZAHİDOĞLU KİTAB-I DEDE KORKUT’TA BİR KELİMENİN OKUNUŞ HATASI Ö z e t. Arap harfleri ile yazılmış klasik metinlerde bir harfin veya kelimenin okunuş hatası metnin tahrifine yol açabildiği gibi metin üzerine inceleme yapan araştırmacıları dahi yanlış istikametlere yönlendirebilir. Bu türlü hatalar Dede Korkut Kitabı’nın yayınlarından da yan geçmemiştir. Destanın mevcut yayınlarında oñ kelimesinin öñ gibi okunmasıyla ortaya çıkan anlaşılmazlık da bunu açık göstermektedir. Bu kelimeye destanın 11. boyunda Kazan Han΄ın soylamasında rastlanır: Oŋın koyup tersin okur [kafirin] kızı gelini... Bu dizenin mazmunu araştırmacılar tarafından epeyce tartışılmış, bugüne kadar tatmin edici bir sonuca varılmamıştır. Buradaki oŋın ﻦﮐوا ‘düzgününü, doğrusunu’ kelimesi Dede Korkut Kitabı’nın bütün yayınlarında öñin ‘ön tarafını’ gibi okunmuş ve çoğunlukla kafir kız gelinlerinin kitabı, yazıyı ve s. ters okumaları şeklinde izah olunmuştur. O.Ş.Gökyay ve S.Tezcan ifadenin Arap ve Latin alfabelerine göre okunuş tarzı ile bağlanmasına karşı çıkarak burada kadınla sapık cinsel ilişkiden söz edildiğini gösterirler. Bu izahlar kabul edilemez. Fikrimizce, yayınlarda öŋin ‘ön tarafını’ gibi okunmuş kelime oŋın ‘düzgününü’ şeklinde düzeltilmeli ve oku- fiili ‘çağırmak, seslemek’ anlamında değerlendirilmelidir. Bu durumda dize şöyle açıklanabilir: ‘Düzgününü koyup tersini çağırır kafirin kızı gelini’. Burada kafir kız geliniyle bağlı etnografik nitelikli bir olaydan, yalnızca kadınlara özgü kelime kadrosundan ve çağırış biçiminden söz edilmektedir. Anahtar kelimeler: Kitab-ı Dede Korkut, oñ kelimesi, okunuş, yanlışlık, düzeltme M.Fuzuli Türkçe dîvânı’nın dîbâcesinde yazıyordu: Kalem olsun eli ol kâtib-i bed-tahrirüñ Ki fesad-ı rakamı sözümüzi şûr eyler. Gâh bir harf sukûtiyle kılur nâdiri nâr Gâh bir nokta kusûriyle gözi kûr eyler [ 1. S.46–47]. Büyük Fuzuli kötü istinsah alışkanlığı olan kâtiplerin (müstensihlerin) çekimleme zamanı bir harfi düşürmekle nâdir’i (az bulu- nanı) nâr (ateş), bir nokta eksik koymakla göz’ü kör kılmaklarından yakınıyordu. Orta Çağ΄da müstensihler yazarla okuyucu arasında önemli bir vasıta-köprü rolünü oynuyordu. İs- tinsah ettikleri metnin orijinale uygun şekilde okuyucuya aktarılmasında onların müstesna hizmetleri vardı. Bugün artık müstensihler de- ğil de yayıncılar aynı yükümlülüğü taşıyorlar. Zaman ve mekan şartları değişilse de klasik 7 «Türkologiya», № 3 Yüklə 7,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|