NəSĠman yaqublu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan legionerlərinin Berlində nəşr edilən “Azərbaycan” qəzetinin 1943-cü ilin avqust (32(60) sayındakı materiallar, məlumatlar, yazılar olduqca maraqlıdır. Bu yazılar legionerlərin həyatını, fəaliyyətini öyrənməkdə ilkin mənbədir. Qəzetin həmin sayındakı yazılarda göstərilirdi: “Nöqsanlarımız haqqında”kı məqalədə yazılırdı: “Etiraf etməliyik ki, Azərbaycan legionerləri arasında milli şərqilər oxumaq işi o qədər də qabaqda deyildir. Son zamanlarda bəzi legionerlərimiz tərəfindən yazılan bir neçə əcaib mahnılar oxunurdusa, indi bəzi alaylarımızda legionerlərimiz “Qarabağ şikəstəsi” və ya “Kəsmə şikəstə” ilə addımlayırlar. Bəzən də vaxtı ilə Sarı Aşığın “Yaxşı” adlı sevgilisi üçün yazdığı sözləri də oxuyurlar. Əcəba, tara və ya kamançaya layiq olan həzin can yandırıcı bir musiqi ilə addımlamaq olarmı? Əlbəttə yox! Legionerlərimizin oxuduğu ağı və şikəstələrin toylarda, məclislərdə oxunanlardan fərqi orasındadır ki, legionerlərimiz mahnının əvvəlində gələn “əziziyəm”, axırında isə “ay anam qurbanı, gəl qadan alım” sözlərini demirlər. “N” legionunun legionerləri belə bir mahnı ilə fərqlənirlər: ... Aşağıdan gəlir bir cüt erməni, Bir cüt yaxası var, üstü düyməli. (Yaxa da cüt olarmı?) Qaçma ingilisim, tutaram səni, Şəkər loxması tək udaram səni... Ümumiyyətlə, belə mahnını “inşa” edən “şairin” ehtimal ki, türkcə qrammatikadan heç xəbəri yoxdur. “Avtor” şəkilçinin (suffiksin) nə olduğunu bilmir. Yenə belə bir şərqiyə də rast gəlirik: ... Ay domenrota, Davay pulemyota... ... Bu yaxınlarda “N” legionunda mollalardan biri belə bir marş “icad” etmişdir: ... Əmri bizə hauptman verir, Komandanı bizə feldfebel verir... Biz gözəlcə bilirik ki, legionerlərimiz arasında qüvvətli talanta (istedada- N. Y.) sahib olanlar vardır. Onları bu işə cəlb etməklə belə nöqsanları aradan qaldırmaq olar. Nöqsanlarımızı aradan qaldıralım və legionerlərimiz üçün elə mahnılar yazalım ki, o, apardığımız milli azadlıq mübarizəmizdə bizə ilham və ruh versin. Bu çağırış birinci növbədə Ucadağlıya, Dənizə, Daşqına, Əzimliyə, Divaniyə, Zahidliyə və sair bunlar kimi gənc qüvvələrimizə daha çox aiddir. (Leg. Qürbətzadə)”. (7) “Hissəmiz ilk vuruşda qalib çıxdı” məqaləsində isə yazılmışdı: “Bizim taburda legionerlərə böyük qayğı göstərilir. Cənab oberleytenant Lövven tabur nəfərləri ilə hər gün görüşür, ayrı-ayrılıqda onlarla söhbətlər aparır və legionerlərin vəziyyətini hər cəhətdən daha da yaxşılaşdırmaq üçün əlindən gələni əsirgəmir. O, xəstələri də unutmur. Hər gün onların yanma gedir və qiymətli hədiyyələr aparır. Taburumuzda olan almanlar və azərbaycanlılar bir-birləri ilə mehribancasına yoldaşlıq və dostluq edirlər. Hətta hər bir alman növbəti məzuniyyətə gedərkən özləri ilə bir azərbaycanlı da aparır. Bunun üçün taburumuzda imkan vardır. Budur, yefreytor Şefler məzuniyyətə getdiyi zaman legioner Məhəmmədi və ştabsfeldfebel Şonner isə legioner Əzizovu özü ilə birlikdə aparmışdır. Belələri taburumuzda az deyildir. Bunlarla yanaşı olaraq taburumuz öz hərbi və taktiki təlim işlərini müvəffəqiyyətlə davam etdirir. Legionerlər müasir alman hərbi texnikasına məharətlə yiyələnmişlər və döyüş bacarıqlarını qat-qat artırırlar”. (7) Legioner Mirzənin “Uzun və xoşbəxt həyat arzu edirlər” başlıqlı yazısında isə bildirilirdi: “İstirahət günü idi. Bütün legionerlər gəzməyə getmək üçün hazırlaşırdılar. Bu arada incəsənət dərnəyinin konsert vermək üçün legionumuza gəlməsi düzəldi. Tabur komandanı cənab oberleytenant Lövven də burada idi. Onun anadan olmasının 55 illiyi bu gün tamam olurdu. Konsert olduqca təntənəli keçdi. Hər kəsdə böyük sevinc və ruh yüksəkliyi hiss olunurdu. Konsertdən sonra cənab oberleytenant Lövven çıxışında bildirdi: “Vətənini bolşevik əsarətindən xilas etmək uğrunda qəhrəmancasına vuruşan azərbaycanlı legionerlərin göstərdiyi mərdlik məni hədsiz dərəcədə ruhlandırır. Öz vətəniniz Azərbaycanda azad olaraq belə şənlikləri keçirməyi arzu edirəm”. Onun bu çıxışından sonra legionerlər arasında böyük canlanma başlandı. Sonra yemək məclisi düzəldi. Ober-leytenant legionerləri sevdiyi kimi, legionerlər də onu hədsiz dərəcədə sevir, ona uzun illər xoşbəxt yaşamağı arzu edirlər”. (7) Qəzetdə şer və hekayələrə, şairlərimizin, yazıçılarımızın əsərlərindən nümunələrə və əsərlərinin təhlilinə də yer verilirdi. “Böyük milli və lirik şairimiz Hüseyn Cavid” məqaləsində yazılmışdı: “Azəri türk ədəbiyyatının milli və lirik şairi, mənzum və mənsur dram əsərlərinin yaradıcısı, müasir ədəbi varlığımızın parlaq tacı olan Hüseyn Cavidi tanımayan bir azəri türkü və onun inci kimi qiymətli şerlərini sevə-sevə oxumayan bir çox qabaqcıl türk ziyalısı belə yoxdur. Cavid təkcə Azərbaycan, Qafqaz deyil, eyni zamanda, bütün Orta Asiya millətləri, Kazan, Krım, İdil-Ural tatarları, Türkiyə və İran xalqları arasında belə özünü yaxşıca tanıtmış və müasir şərqin diqqətəşayan şairləri sırasına daxil olmuşdur”. Sonra Hüseyn Cavidin “Uçurum” əsərindən Əkrəm ilə İldırımın mükaliməsindən parçalar verilmiş, “Şeyx Sənan”dakı Şeyx Hadi və Şeyx Kəbirin dialoqu təsvir olunmuş, maraqlı təhlil aparılmışdır. Məqalənin sonu bu sözlərlə yekunlaşır: “Bədii drama əsərində mövcud quruluşun iç üzünü tərənnüm edən elə bir məfkurə heç bir zaman dinsizlər, allahsızlar və vicdansızlar hakimiyyətinin müti və kor “nəzəriyyəçi” və “alimləri”nin hər cür humanistlik və insani duyğulardan kənar olan bu cəllad bolşevik “tənqidçiləri”nın xoşuna gələ bilməzdi. Bunun üçün də sovet bolşevik üsul-idarəsi və bu idarəni başlıca olaraq kəndilərinə (özlərinə) xas bilən rus-bolşevik-yəhudilər və onların Azərbaycan xalqı içərisindəki satqınçı və alçaq agentləri olan bir sıra vətən xainləri daima Hüseyn Cavidə hücum edərək, Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|