Nəsrin SÜleymanli
Yüklə 2,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
171 Məlumdur ki, erməni millətçiləri və İrəvan emissarları Dağlıq Qara- bağ ermənilərinin öz iradəsini ―azad şəkildə ifadə etməsi üçün‖ 1988-ci il fevralın 20-də Xankəndində DQMV Xalq Deputatları Sovetinin növbə- dənkənar sessiyasını təşkil etdilər. Həmin sessiyada Dağlıq Qarabağın Ermənistana verilməsi haqqında Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR Ali Sovetləri qarşısında vəsatət qaldırıldı. Erməni millətçiləri bu qərarı Dağlıq Qarabağın qanuni yolla Azərbaycandan qoparılmasının başlanğıcı sayırlar və əslində, bu qərarda formal qanunçuluğun bəzi elementlərini görmək mümkündür. Sessiya xüsusi şəraitdə, xüsusi təzyiqlər altında toplanmasına baxmayaraq, SSRİ Konstitusiyasına uyğun olaraq həm də Azərbaycan SSR Ali Sovetinə müraciət etdi. Çünki SSRİ Konstitusiyası- nın 78-ci maddəsinə uyğun olaraq müttəfiq respublikaların sərhədi onla- rın razılığı olmadan dəyişdirilə bilməzdi (134). DQMV Xalq Deputatları Sovetinin 20 fevral 1988-ci il tarixli qərarın- da deyilirdi ki, DQMV-nin Azərbaycan SSR-in tərkibindən çıxarılaraq Ermənistan SSR tərkibinə verilməsi haqqında Azərbaycan SSR və Ermə- nistan SSR Ali Sovetləri qarşısında vəsatət qaldırılması haqqında depu- tatların çıxışları eşidildi və müzakirə olundu. Sonra da Xalq Deputatları Soveti qərara aldı ki, DQMV zəhmətkeşlərinin arzularını nəzərə alaraq Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR Ali Sovetlərindən xahiş edilsin ki, Dağlıq Qarabağın erməni əhalisinin istəklərinə həssaslıqla yanaşsın və DQMV-nin Azərbaycan SSR tərkibindən çıxarılaraq Ermənistan SSR tərkibinə verilməsi məsələsini həll etsin. Həmin qərarda, eyni zamanda DQMV-nin Azərbaycan SSR-in tərkibindən çıxarılaraq Ermənistan SSR tərkibinə verilməsinin müsbət həll edilməsi üçün SSRİ Ali Soveti qarşı- sında da vəsatət qaldırılırdı (135). Yəni qərarda bu məqamlar təsbit olunmuşdu ki, DQMV-nin Azərbay- candan qoparılması üçün ilk növbədə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin, sonra da SSRİ Ali Sovetinin razılığı olmalıdır. Yalnız bu halda DQMV- nin Azərbaycandan qoparılması hüquqi şəkildə həll edilmiş olardı. Mə- lum idi ki, erməni millətçiləri daha çox mərkəzi orqanlardan öz iddiaları- na müsbət cavab alacaqlarına ümid bağlayırdılar və buna görə də SSRİ mərkəzi orqanlarına müəyyən təzyiqlər də göstərilirdi. Mərkəzə çoxsaylı imzalarla müşayiət olunan müraciətlər, nümayəndə heyətləri göndərildi, mərkəzi orqanlarda çalışan ermənilər də bu işə səfərbər olundular. Bu- nunla belə, tezliklə bu məsələ ilə bağlı mərkəzin rəsmi mövqeyi açıq- landı. SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti 1988-ci il mart ayının 23-də ―Dağlıq Qarabağdakı, Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR-dəki hadisə- 172 lərlə əlaqədar müttəfiq respublikaların müraciətləri ilə bağlı tədbirlər haqqında‖ qərar qəbul etdi. Qərarda bildirilirdi ki, mürəkkəb milli-ərazi məsələlərinin dövlət orqanlarına təzyiqlər edilməsi vasitəsi ilə, emosiya və ehtirasların qızışdırılması yolu ilə, SSRİ Konstitusiyasında təsbit olunmuş milli-dövlət və milli-adminstrativ sərhədlərin dəyişdirilməsini tələb edən özbaşına qurumların yaradılması yolu ilə həllinə cəhd göstə- rilməsi yolverilməzdir. Qərarda o da deyilirdi ki, bu, qarşısıalınmaz nəti- cələrə gətirib çıxara bilər (136). Bununla, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti konkret olmasa da milli sərhədlərin zor və təzyiqlər vasitəsi ilə dəyişdirilməsinin qeyri-mümkün- lüyünü erməni millətçilərinə də çatdırdı. Güman etmək olardı ki, Dağlıq Qarabağ məsələsini SSRİ qanunları və beynəlxalq hüquq normaları əsa- sında tam qanuni yolla həll olunduğunu iddia edən erməni ideoloqları tə- ləblərinin qanunsuzluğu və yolverilməzliyi haqqında mərkəzin mövqeyi- ni bilib öz əməllərindən əl çəkəcəklər. Əslində, erməni millətçiləri qeyri- qanuni tələblərindən əl çəkmədilər və Dağlıq Qarabağda bir xaos yaratdı- lar. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, erməni millətçilərinin iddialarının qeyri- qanuniliyinə işarə olunan rəsmi qərarlar onların Dağlıq Qarabağla bağlı çap etdirdikləri sənədlər toplusuna daxil edilməmişdir. Bu topluların ən böyüklərindən biri erməni hüquqşünasları tərəfindən Moskvada çap olunmuşdur (137). Sözsüz ki, bu kitab həm də informasiya-təbliğat xarak- teri daşıyır və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin erməni informasiya mode- linin yaradılması üçün informasiya məkanına çıxarılmış böyük topludur. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin erməni meyilli informasiya modelinin necə yaradılmasını bu kitabla ilkin tanışlıq da göstərə bilər. Obyektivliyə iddia edən kitab müəllifləri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə, erməni mil- lətçiliyinin mahiyyətinə obyektiv yanaşma nümayiş etdirən qərarları, sə- nədləri bu topluya daxil etməmişlər. O cümlədən, SSRİ Ali Soveti Rəya- sət Heyətinin Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı bir sıra qərarları, Er- mənistan Ali Sovetinin Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxiləsi ilə bağlı qərarları, Azərbaycan hakimiyyət orqanlarının qərarları bu topluda özünə yer tapmamışdır(138). 1988-ci il iyul ayının 13-də Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti DQMV Xalq Deputatları Sovetinin 20 fevral 1988-ci il tarixli qə- rarını müzakirə etdi və DQMV-nin Ermənistan SSR tərkibinə verilməsi- ni mümkünsüz hesab etdi. Qərarda deyilirdi ki, DQMV-nin hüquqi statu- su SSRİ və Azərbaycan SSR Konstitusiyasına uyğun olaraq DQMV Xalq Deputatları Soveti tərəfindən təqdim olunan və Azərbaycan SSR Ali So- Yüklə 2,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|