Nuklein turşularinin kimyəvi quruluşU
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təmiz xətlər nəzəriyyəsi.
~ 147 ~ xarici və daxili amillərin təsiri şəraitində baş verir. Belə məlum olmuşdur ki, hər bir orqanizmin müxtəlif əlamət və xassələrinin özünəməxsus reaksiya normaları vardır. Lakin onları tam ağ dovşanlardan – albinoslardan fərqləndirən bəzi əlamətləri vardır. Himalay dovşanlarında irsi xassə olaraq quyruq, ayaqlar, burun qara tüklə örtülü olur. Himalay adadovşanını albinos (yəni piqmentlərdən məhrum olan) tam ağ dovşanlarla çarpazlaşdırdıqda birinci nəsildə Himalay dovşanının əlamətləri dominant olur. Himalay adadovşanının belindən bir sahənin tüklərini çəkib, temperaturu aşağı olan bir mühitdə saxlasaq və ya o yerə buz bağlasaq bir müddətdən sonra həmin yerdən qara tüklər çıxacaqdır. Deməli, aşağı temperaturun təsirinə bu cür reaksiya göstərmiş olur. Belində təcrübə yolu ilə qara tük əmələ gəlmiş himalay dovşanından bala aldıqda həmin əlamətin irsən keçmədiyini görəcəyik. Deməli, himalay dovşanının tük örtüyü ancaq genotip daxilində dəyişkənliyə uğrayır, ondan kənara çıxmır. Bu cür reaksiya norması daxilində baş verən dəyişkənliklər orqanizmin təkamül prosesində qazandığı bir xassədirr. İnsanların qanında eritrositlərin miqdarı yaşadıqları yerin dəniz səthindən hündürlüyü ilə əlaqədar olaraq artır. Məlum olduğu üzrə eritrositlər bədənə oksigen daşıyır. Dəniz səviyyəsindən yuxarı qaltdıqca havada oksigen seyrəlir. Orqanizm bu dəyişilməyə eritrositlərini artırmaqla müəyyən norma daxilində reaksiya göstərir. İnsan dağlıq şəraitdən aşağıda yerləşən rayonlara köçdükdə proses əksinə gedir. Deməli, orqanizmlərin reaksiya normaları daxilində xarici mühit amillərinin dəyişkənliklərinə qarşı reaksiya göstərmələri təkamül prosesində qazandıqları uyğunlaşmadır. Modifikasiya orqanizmlərin genotipi dairəsində baş verən fenotipik dəyişkənlikdir. Bu dəyişkənliklər genotipə toxunmur, buna görə də irsən nəslə keçmir. Lakin xarici mühitin amillərinə qarşı bu cür dəyişilmələr genotiplə idarə olunur. İlk dəfə İohansen 1911-ci ildə genetikaya fenotip və genotip anlayışını daxil etmişdir. Fenotipik və genotipik dəyişkənliyi başa düşmək üçün İohansenin “təmiz xətlər” nəzəriyyəsi ilə tanış olaq. Təmiz xətlər nəzəriyyəsi. Orqanizm və mühit problemi İohansenə qədər dəqiqləşdirilməmişdir. İohansenin paxla bitkisi populyasiyası üzərində apardığı tədqiqatı genotiplə fenotipin qarşılıqlı əlaqə və münasibətlərini aydınlaşdırmağa imkan verdi. Onun öz tədqiqatından çıxardığı nəticələr digər tərəfdən də praktika və seleksiya işlərində böyük əhəmiyyət kəsb etdi. Paxla bitkisi populyasiyasından 6 il ərzində yaradılan iki xətt üzrə ~ 148 ~ aparılmış təcrübələrin nəticələri aşağıdakı cədvəldə göstərilir. Cədvəl 9 Təmiz xətlə üzrə aparılan seçmənin nəticələri toxumların çəkisi qramın yüzdə biri-sq ilə göstərilir. Seçmə aparılan illər Toxumları iri olan xətt Toxumları xırda olan xətt Xırda toxumlar İri toxumlar Xırda toxumlar İri toxumlar Ana xəttin toxumları əsil əsil Ana xəttin toxumları Ana xəttin toxumları nəsil nəsil Ana xəttin toxumları 1902 60 3,2 4,9 70 30 5,8 4,8 40 1905 55 75,2 70,9 80 25 40,2 41,0 42 1904 50 54,6 55,9 87 31 31,4 32,6 43 1905 43 63,6 63,6 73 27 38,3 39,2 39 1906 46 4,4 3,0 84 30 7,9 9,9 46 1907 45 9,1 7,7 81 24 7,4 7,0 47 1902-1907 51,7 6,7 6,2 79,2 27,8 6,8 7,4 42,8 Cədvəldə iki müxtəlif xətt üzrə aparılan seçmənin nəticələri göstərilir. Bunlardan orta çəkisi 0,66 qr olan iri toxumlu xətt, o biri isə orta çəkisi 0,37 qr olan xırda toxumlu xətdir. İohansen 6 il ərzində hər iki xətdən həm iri həm də xırda toxumları götürüb ayrılıqda əkmişdir. Hər iki xətdən alınan nəsillərin orta çəkiləri dəyişilməmişdir. 6 il aparılan seçmə nəticəsində iri toxumlu xəttin iri toxumlarının orta çəkisi 66,7 sq, xırda toxumların isə 66,2 sq olmuşdur. Xırda toxumlu xəttin də iri və xırda xətlərində beşillik seçmə eyni effekt vermişdir, yəni ardıcıllıqla 36,8 və 37,4 sq olmuşdur. Lakin populyasiyada seçmə nəticə verir, çünki ona daxil olan fərdlər genetik cəhətdən eyni olmur. Buna görə də populyasiyada baş verən homoziqot biotiplər üzrə seçmə apardıqda müəyyən vaxtdan sonra saf xətlər alınır, yəni seçmə öz həddinə çatmış olur. Kəmiyyət əlamətlərinin dəyişməsinin qanunauyğunluqları Fenotip dəyişkənliyinin hər hansı bir forması irsən keçməsə də, orqanizmin əlamətləri və xüsusiyyətlərinin müəyyən mühüt şəratində formalaşması genlərin ciddi nəzarətində olur. Belə dəyişkənliklər əlamətin reaksiya norması hüdudlarından kənara çıxmır. Hər hansı bir növ üçün əlamətin reaksiya norması filogenezdə, yəni növün əmələ gəlməsi prosesində formalaşmışdır və yaşayış şəraitinə tam uyğun gəldiyi üçün uyğunlaşdırıcı xassələrə malikdir. Orqanizm özünün ontogenezində ətraf mühüt amillərinin kompleks təsirinə məruz qalır və bu, onun dəyişilməsində öz əksini tapır. Modifikasiya dəyişkənliyi təbiətdə çox Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|