36
3.5. Texnik tayyorgarlik
Xohlagan sport turida muvaffaqqiyatga
erishish maxsus ishlab
chiqilgan texnika usullarini egallash bilan aniqlanadi. Katta
muvaffaqiyatga erishish uchun texnikani mukammal egallab olish
darkor.
Basketbol bilan ilk shug’ullanayotganlardan tortib sport ustasi
bo’lgungacha texnika o’rgatish jarayonida bevosita bo’ladi.
Odatda bu jarayon ikki - o’rgatish va
takomillashtirish boqichiga
bo’linadi.
Bunday bo’linish o’rgatish jarayonini rejalashtirishni yaxshilab,
sportchilar oldiga aniq vazifa qilib qo’yadi.
O’rgatish bosqichida, asosan texnikani to’g’ri egallash (harakatni
to’g’ri tuzilishi, ortiqcha harakatlarning yo’qligi,
etarlicha kuch ishlata
bilish, koordinatsiyaga oid jarayonni avtomatlashtirish) vazifalari hal
etiladi.
Takomillashtirish bosqichida texnikani ba’zi bir qismlarini
yaxshilash, ba’zi harakatlarni qayta-qayta mohirlik bilan bajarish,
jismoniy va irodaviy sifatlarni yanada rivojlantirish
vazifalari echilib,
shu asosda texnik takomillashtirish amalga oshiriladi. Texnikani
egallashning birinchi bosqichini yaxshi jismoniy tayyorgarlik ko’rganlar
o’rta hisobda uch yilda egallaydilar. Bu muddat ichiga qator maxsus
mashqlarni va yordamchi sport turlarini egallash ham kiradi.
Ikkinchi bosqichni davom etish muddati belgilanmaydi,
negaki
sportchi qolgan butun yillar mashg’ulotlar mobaynida o’z texnikasini
takomillashtira boraveradi. Texnikani o’rgatish va takomillashtirish
o’quv-mashg’ulotlarida asosan amalga oshiriladi. Texnik tayyorgarlik
jarayonida,
texnikani
o’rgatish
va
takomillashtirish
uchun
mashg’ulotning bir qismi yoki hammasi ajratilgan bo’lishi mumkin.
Ko’p hollarda buning uchun mashg’ulotlarning bir qismi ajratiladi.
O’rganishning boshlang’ich qismida u uchun ko’p vaqt talab qilinadi.
Ilk shug’ullanayotganlar bilan birinchi mashg’ulotlar
paytida asosan
o’rgatishga bag’ishlangan bo’ladi. O’rganilayotgan texnik malakaga
aylanmaguncha mashg’ulotni ko’p qismini o’rgatish egallaydi.
Texnikani o’rganishni shug’ullanuvchilar bo’sh vaqtda o’zlari ham
o’zlaricha bajarishlari mumkin. Buning uchun murabbiy uyga vazifa
beradi. Sport texnikasini asta-sekin egallash uchun shug’ullanuvchilar
avval u haqida tushunchani egallaydilar, so’ngra
uni malakaga
aylantiradilar, bu o’rgatishning asosiy yunalishidir.
37
Texnikani yanada yaxshi egallab olishga kuch, tezkorlik,
chidamlilik etarli darajada rivojlanmaganligi hamda bu qismlarning kam
harakatchanliligi halaqit beradi.
Ma’lum malakani egallash va mustahkamlash o’rniga uni
etishmayotgan sifatlarini rivojlantirish bilan almashtirish mumkin. Shu
bilan birga bu vazifalarni mashg’ulot boshida
texnikaga rivojlantirish
bilan parallel echish mumkin. Buni har xil darslarda amalga oshirish
mumkin. Mashqlarni shunday tiklash lozimki, shug’ullanayotgan
sportchi shu harakatlar yordamida ham jismoniy, ham ruhiy rivojlantira
olsin.
Texnikani o’yin sharoitiga juda yaqin keltirilgan sharoitaarda
taatika biaan aog’lagan holda o’rganilsa, u yaxshi samara beradi.
Basketbolchini texnik tayyorgarligi
jaryonida quyidagi metodlar
qo’llaniladi: materialni so’z metodi bilan bayon qilish, o’rganilayotgan
harakatni - usulni namunali bajarish metodi yo’li, harakatni qismlarga
bo’lib o’rganish metodi, mashq metodi va h.k.
Dostları ilə paylaş: