Irodani tarbiyalash. Irodani mustaqil tarbiyalash usullari juda
ham har xil bo'lishi mumkin. Ularning hammasi quyidagi shartga amal
qiladi:
1. Irodani tarbiyalani nisbatan arzimas qiyinchiliklarni bartaraf
qilishdan boshlash kerak. Oldiniga unchalik katta bo'lmagan
qiyinchilikni, vaqt o'tishi bilan esa ancha katta qiyinchiliklarni
muntazam ravishda yenga bori, kishi o'z irodasini mashq qildiradi va
chiniqtiradi. Har bir qarshilkni «bo'ysindirilmagan qal'a» sifatida
baholash lozim va bu qal'ani «olish uchun» barcha imkoniyatni ishga
solish kerak.
2. Qiyinchiliklarni, to'siqlarni bartaraf etish ma'lum maqsadlarga
erishish uchun amalga oshirish. Maqsad qanchalik ahamiyatli bo'lsa,
irodaviy motivlar darajasi yuqori bo'lsa, kishi shunchalik katta
qiyinchliklarni bartaraf etishga qodirdir.
3. Qabul qilingan qaror bajarilishi kerak. Har gal, qachonki, qaror
qabul qilinib, uning bajarilishi yana va yana kechiktirilsa kishining
irodasi izdan chiqadi.
4. Agar kishi uzoqqa mo'ljallangan maqsadni oldiga qo'ygan
taqdirda uzoq istiqbolni nazarda tutishi kerak. Bu maqsadga erishish
bosqichlarini ko'rishi, ya'ni kelajakka mo'ljallangan istiqboolni ko'ra
olish juda muhim.
Irodali kishi-o'z vaqtining xo'jayini. O'z faoliyatini oqilona tashkil
etar ekan, bu bilan u belgilangan narsani shoshilmasdan amalga
oshiradi. O'z irodasini chiniqtirish uchun ishda va turmushda
tarqoqlik va pala-partishlikka qarshi kun sayin kurash olib borishi
kerak.
Sport bilan muntazam shug'ullanishi kishi irodasini chiniqtiradi.
Jismoniy mashq bilan shug'ullanishda qiyinchiliklarni bartaraf etish
kishining faqat mushaklari emas, balki uning irodasini chinakam
mashq qildirish hisoblanadi.
239
Irodaviy akt (irodaviy harakat) da uni motivlashtirishning
barcha uchto tomoni faollik manbai, uning yo'nalganligi va o'z-o'zini
boshqarish vositalari namoyish qilingandir.
