Quran elmleri dersliyi indd
Yüklə 2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birinci irad
- İkinci irad
- Üçüncü irad
- Dördüncü irad
- Fəslin əsas mətləbləri: 1.
276 Beşinci fəsil Azad mütaliə “Nəsx”i inkar edənlərin iradları Bu fəsildə “nəsx”i inkar edənlərin və ya şəriətdə “nəsx”in baş verdiyinə irad tutanların başlıca iradlarını nəzərinizə çatdıracağıq. Birinci irad: Şəri qanunlarda “nəsx”, əvvəlcədən məlum olmayan bir məslə- hətin, xeyirin məlum olması və yeni qərarın, rəyin ortaya çıxmasıdır ki, bu da Mütəal Allah barəsində təsəvvürolunmazdır. Çünki Allahın elmi əzəlidir, Onun elmində dəyişilmə və yeni qərarın, rəyin ortaya çıxması qəbulolunmazdır. Cavab: Onlar elə güman etmişlər ki, şəri qanunlarda “nəsx”, nəsxin həqiqi mənasındadır. Halbuki, bir qədər əvvəldə izah etdik ki, şəri qanunlarda “nəsx”, məcazi və zahiri mənadadır. İkinci irad: Qurani-Kərimdə mənsux ayələrin olması mükəlləfləri (yəni üzərinə şəri vəzifələr düşən fərdlər) səhvə sala bilər. Çünki onlar bu ayələri “möhkəm ayələr” hesab edib ona əməl edə və ya onun mənasını qəbul edə bilərlər. Bu məsələ səhvə, yanlışlığa salmaqdır və Mütəal Allah barədə təsəvvürolunmazdır. Cavab: Qeyd etdik ki, əvvəlki şəri hökmün sonrakı şəri hökm vasitəsilə “nəsx” olunması, hansısa bir məsləhət əsasındadır. Mükəlləflər bilirlər ki, Qurani- Kərimdə “nasix və mənsux”, “ümum və xas”, “mütləq və müqəyyəd”, “möhkəm və mütəşabih” ayələr vardır. Ona görə də, bir ayəni götürüb, onun hansı ayələr qismindən olduğunu araşdırmamış ona əməl etməkdə tələsməməlidirlər. Elə bu səbəbdəndir ki, Həzrət Əli (ə) qazidən soruşur: “İndi ki sən fətva verirsən, Quranın nasix və mənsuxunu tanıyırsanmı?” Üçüncü irad: Qurani-Kərimdə “nasix və mənsux” ayələrin olduğunu qəbul etmək Quran ayələri arasında ziddiyyəti qəbul etməyi tələb edir. Bu isə Allahın aşağıdakı kəlamına ziddir: .ﺍًﺮﻴِﺜَﻛ ﺎًﻓ َﻼِﺘ ْﺧﺍ ِﻪﻴِﻓ ﺍﻭُﺪَﺟَﻮَﻟ ِﷲ ِﺮْﻴَﻏ ِﺪﻨِﻋ ْﻦِﻣ َﻥﺎَﻛ ْﻮَﻟ َﻭ َﻥﺍَءْﺮُﻘْﻟﺍ َﻥﻭُﺮﱠﺑَﺪَﺘَﻳ َﻼَﻓَﺃ “Məgər onlar bu Quran (onun ayələrinin mənası) barəsində düşünmürlər? Əgər o, Allahdan qeyrisi tərəfindən olmuş olsaydı, şübhəsiz, onda çoxlu ziddiyyət tapardılar.” 1 1 Nisa surəsi, ayə: 82. 277 Cavab: Yuxarıdakı ayədə sözükeçən “ziddiyyət”, həqiqi ziddiyyətdir. Lakin “nasix və mənsux” ayələrdə mövcud olan ziddiyyət, ayələrin mənaları arasındakı ziddiyyət deyildir. Məntiq alimləri “ziddiyyət və tənaquz” üçün “səkkiz vəhdət”i şərt hesab etmişlər, o cümlədən, “zaman vəhdəti” bu şərtlərdən biridir. Bu “vəhdət”lərdən biri dəyşildiyi təqdirdə artıq ziddiyyət və tənaquz mövcud olmayacaqdır. “Nasix və mənsux”da “zaman fərqliliyi”, bundan daha mühüm “hökmün meyarının fərqliliyi” mövcuddur. Bu məsələlərə diqqət yetirdikdə aydın olur ki, “nasix və mənsux” arasındakı ziddiyyət zahiridir. Dördüncü irad: “Nəsx” olunan ayələri Quranda qeyd etməyin və yazmağın faydası nədir? Hökmü aradan qaldırılmış ayələrin Quranda yazılmasında məqsəd, illər və əsrlər boyu müsəlmanların və qarilərin bu ayələri oxumasıdırmı? Cavab: Əgər Quran ayələrinin nazil olmasının faydası və hədəfi, təkcə şəriət hökmünü çatdırmaq olsaydı, bu irad doğru ola bilərdi. Lakin bilməlisiniz ki, şəriət hökmünü çatdırmaq, Quran ayələrinin nazil olmasında nəzərdə tutulan hədəflərdən biridir. Quranın çox ayələri, ümumiyyətlə şəriət hökmünü ehtiva etmir. Quranşünaslar bu inancdadırlar ki, “ehkam ayələri” beş yüz ayədən artıq deyildir. Quran ayələrinin nazil olmasında əsas hədəf, “bəşəri hidayət etmək”dir. Bəzi ayələrdə bəyan olunan hökm aradan qaldırılsa da, lakin onun “möcüzəlik” və “təhəddi” cəhəti qüvvədədir. Səkkizinci fəsildə “nasix və mənsux” ayələri nəzərinizə çatdırdıqda görəcəksiniz ki, mənsux ayələr nasix ayələrin mənasını başa düşməkdə çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Bir çox hallarda nasix ayənin hökmü dəqiqliklə mənsux ayənin hökmü əsasındadır. Odur ki, Quranda nasix ayənin qeyd olunması zəruridir. “Zinakar qadının cəzası” və “nəcva” ayələrinə müraciət etdikdə, bu məsələ sizə aydın olacaqdır. Başqa bir mühüm məsələ də budur ki, Quranda mənsux ayələrin qeyd olunması şəriət hökmlərinin keçdiyi mərhələləri, şəriət hökmlərinin nazil olduğu dövrdə İslam ümmətinin qabilliyini göstərir. Qurani-Kərimdə mənsux ayələrin qeyd olunmasının başqa bir səbəbi də, bu ayələri mədəni irs ünvanında qoruyub saxlamaqdır. Dünya xalqları öz mədəni irsinin qorunmasına böyük əhəmiyyət verdikləri halda, ilahi vəhy, zahir və batini nur olan Quran ayələrini qorumaq doğru olmazdımı?! “Nəsx”in mümkünlüyünə və baş verdiyinə dair yəhudilər, məsihilər və başqaları tərəfindən də bir sıra iradlar tutulmuşdur ki, bu iradların əsassız olduğu tam aydındır və biz onları burada qeyd etməkdən daşındıq. 1 1 Maraqlananlar müraciət edə bilərlər: “ət-Təmhid”, c.2, s.294-297; Dr. Mustafa Zeyd, “ən-Nəsxu fil-Quranil- Kərim”, s.27-52. Təəssüflər olsun ki, bu tədqiqatçının şiənin “nəsx və bəda” məsələsi barədə inancı ilə düzgün tanışlığı olmadığı üçün “nəsx və bəda”nı onun qəbulolunmaz mənasında şiəyə nisbət vermişdir. Onun bu addımı tədqiqata deyil, sırf keçmiş alimlərin fikrini təqlid etməyə söykənmişdir. 278 Fəslin əsas mətləbləri: 1. “Nəsx”i inkar edənlər bir neçə məsələyə istinad etmişlər, o cümlədən: a) Şəri hökmlərdə “nəsx” dedikdə, yeni qərarın və rəyin ortaya çıxması nəzərdə tutulur. Bu isə Allah barədə təsəvvürolunmazdır. b) Nəsx olunan ayələrin Quranda qeyd olunması (yazılması) müsəlmanları səhvə salır. c) Quranda “nasix və mənsux” ayələrin olması Quran ayələri arasında ziddiyyəti tələb edir. ç) Quranda mənsux ayələrin qeyd olunması faydasız bir işdir. 2. Yuxarıdakı iradlar “nəsx”in mənasını düzgün başa düməmək və mənsux ayələrin yazılıb saxlanılmasının fəlsəfəsini nəzərə almamaqdan irəli gəlir. Yüklə 2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|