Ramiz Mehdiyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
71
korrupsiyaya qurşanmaqda təqsirləndirməyin mənası varmı? Məncə, bu sualların cavabları aydındır. Çıraqovun işində Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğal edilməsi faktının təsdiqlənməsinə baxmayaraq, ikili standartlar praktikası İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinə yeganə düzgün mövqe tutmaq imkanı vermir. Məlumdur ki, “Çıraqov və başqaları Ermənistana qarşı” iddiasına məhkəmə baxışı 10 ildən çox davam edib. Zərərçəkənlər bu quruma 2005-ci ildə müraciət ediblər. Lakin həmin müraciət yalnız beş ildən sonra Avropa Məhkəməsinin yuxarı palatasının gündəliyinə daxil edilib. Bu iddia üzrə qərar yalnız bir neçə ay bundan əvvəl qəbul olunub. İddia üzrə çıxarılmış qərarı tarazlaşdırmaq üçün 2013-cü ilin yanvar ayında dağıntılara və ictimai asayişin sabitliyinin pozulmasına gətirib çıxarmış icazəsiz aksiyalarda iştirak etdiyinə görə İsmayıllı şəhərindəki hadisələrdən sonra saxlanılmış İlqar Məmmədovun işi süni şəkildə şişirdilib. Belə ki, onun barəsində iş üzrə qərar cəmi ilyarıma çıxarılıb. Bu, Azərbaycan barəsində qərarlar çıxarılmasında qeyri-sağlam siyasi motivasiyanı təsdiq edən daha bir faktdır. Birinci halda məsələ Ermənistana aid idi və qəbul edilmiş qərar Serj Sarkisyan rejiminin siyasətinin işğalçı və təcavüzkar mahiyyətini bütün dünyaya göstərdi. İkinci halda məsələ Azərbaycanın Qərb tərəfindən dəstəklənən “beşinci kolonu” ilə bağlı idi. Elə buna görə də bu məsələyə operativ şəkildə baxıldı. Avropa Məhkəməsinin baxılan problemlərə “tarazlaşdırılmış” yanaşmasının səciyyəvi göstəricisi kimi yenə Çıraqovun işinin nüanslarını göstərmək olar. Bu iş baxılmaq üçün 2005-ci ilin aprel ayında qəbul edilib. Analoji “Sarkisyan Azərbaycana qarşı” işi isə 2006-cı ilin avqust ayında qəbul olunub. Vaxt fərqinə baxmayaraq, - ikinci iddia Çıraqovun müraciətindən
72
ilyarım sonra icraata qəbul edilib, - hər iki müraciət üzrə ilkin qərar 2010-cu ildə eyni vaxtda çıxarılıb. Göründüyü kimi, burada Azərbaycan vətəndaşlarının işi Ermənistanın xeyrinə süni şəkildə ləngidilib. Yeri gəlmişkən, analoji işlərin müqayisəli təhlili də Avropa Məhkəməsinin yayğın standartlar siyasətini nümayiş etdirir. “Louzidu Türkiyəyə qarşı” işinə 9 il baxılıb və bu iş üzrə kompensasiya ödənilməsi barədə qərar qəbul edilib. Çıraqovun işində isə kompensasiya məsələsi hələ də qeyri-müəyyəndir. “İlaşku və başqaları Moldovaya və Rusiyaya qarşı” işi ilə əlaqədar da analoji müqayisə aparmaq olar. Bu iş çərçivəsində qərar cəmi 5 il ərzində çıxarılıb. Bir neçə ay bundan əvvəl işğalçıların əlində girov saxlanılan azərbaycanlı Dilqəm Əsgərov və Şahlar Quliyevin qohumları Avropa Məhkəməsinə müraciətlə onların məsələsinə prioritet qaydada baxılmasını xahiş ediblər. Bu müraciət onunla bağlı idi ki, girovlar daim işgəncələrə məruz qalır. Lakin İlqar Məmmədovun işindən fərqli olaraq bu dəfə məhkəmə qanunsuz olaraq əsir götürülmüş iki nəfərin xahişini nəzərə almaqdan imtina edib və bildirib ki, bu məsələyə adi qaydada baxılacaq. Avropa təsisatları tərəfindən anti-Azərbaycan siyasətinin və təbliğatının sistemli şəkildə əlaqələndirilməsinin sübutu göz qabağındadır. Göstərilən misallar bizim ölkəyə qarşı ikili standartlar siyasəti tətbiq edilməsi faktını açıq-aydın nümayiş etdirir. Bizi narahat edən, bu təşkilatların instansiyalarında adekvat həllini tapa biləcək və tapmalı olan problemlərə məhəl qoyulmur. Lakin Avropa strukturları sağlam düşüncəyə rəğmən ümdə problemlərə siyasi rəng 73
verməyə çalışırlar, hərçənd qaldırılan məsələlər sırf mülki xarakter daşıyır.
3-cü fəsil. Azərbaycanın “ağıllı qüvvəsi” məxsusi inkişaf yolu kimi
Amerikanın Harvard Universitetinin professoru Cozef Naya görə “Ağıllı qüvvə” “sərt” və “yumşaq” qüvvənin sintezidir. Bu qüvvələrin kombinə edilmiş şəkildə tətbiqi əlverişli strategiya yaradır. “Ağıllı qüvvə” dedikdə ictimai diplomatiyadan bacarıqla istifadə edilməsi, hərbi qüvvə ilə yanaşı, səmərəli iqtisadi üsullarla ölkənin inkişafı nəzərdə tutulur. “Yumşaq” və “sərt” qüvvədən fərqli olaraq “ağıllı kateqoriya” özlüyündə mücərrəd təsir forması deyil, ehtimal ki, o, konkret dilemmanın səmərəli və ən qısa həllini tapmağa imkan verən yanaşmadır. Bizim fikrimizcə, “ağıllı qüvvə” dövlətin və cəmiyyətin təhlükəsizlik şəraitində tamdəyərli inkişaf etməsinə imkan verən “sərt” və “yumşaq” qüvvə vasitələrinin tarazlaşdırılmış toplusudur. Mən hesab edirəm ki, Azərbaycan güclü olmasa tamdəyərli inkişaf edə bilməz. Ənənəvi realizm anlamında güclü olmaq əzəli ərazilərimizin işğal edilməsi amili fonunda bizim üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Beynəlxalq münasibətlərdə baş verən son proseslər də onu göstərir ki, hərbi qüvvə amilini məzara gömmək hələ tezdir. Bugünkü dünya güclülərə hörmət etməkdə davam edir. Azərbaycan Prezidenti deyib: “Bu gün dünyada beynəlxalq hüquq işləmir, beynəlxalq müqavilələr sadəcə olaraq kağız parçasıdır, heç bir dəyəri yoxdur. Kimin gücü var o, müqavilələrə məhəl qoymur. 74
Yəni, dünyada yeni bir dövr başlayıbdır, bunu biz bilməliyik... Bunu biz görürük, bunu görməyən yoxdur. Dünyanın bütün yerlərində biz bunu görürük, kim güclüdür o da haqlıdır. Bu nəyi göstərir? Onu göstərir ki, güclü olmaq lazımdır. Biz də bunu çoxdan başlamışıq: güclü ordu, güclü iqtisadiyyat, vətəndaş həmrəyliyi və əlbəttə ki, düşünülmüş siyasət və sosial ədalət...”
. Lakin güc anlayışı transformasiyaya məruz qaldığına görə həyat fəaliyyətinin başqa sahələrində də inkişaf və güclənmə bizim üçün vacibdir. İnkişafın Azərbaycan yolunun reallaşmasına gəldikdə “yumşaq qüvvə” yalnız bir tərkib hissədir. Buna görə də “ağıllı qüvvə” bizim üçün rəqabətədavamlı iqtisadiyyatın, informasiya texnologiyalarının inkişafını, ölkənin kadr potensialının modernləşdirilməsini, demokratik təsisatların inkişafını, təhsilin və səhiyyənin keyfiyyətinin artırılmasını və s. məsələləri də əhatə edir. Beləliklə, Azərbaycanın “ağıllı qüvvəsi”nin bəzi tərkib hissələrini və onların fəaliyyəti yolunda yaranan təhdidləri nəzərdən keçirək.
1.Qeyri-siyasi məsələlərin siyasiləşdirilməsi: “Eurovision”dan Avropa Oyunlarına qədər
Qeyri-zorakı protestin və “rəngli inqilablar”ın təşkil edilməsinin məşhur nəzəriyyəçisi Cin Şarp hələ 1990-cı illərin əvvəlində “Diktaturadan demokratiyaya doğru” kitabında protest hərəkatlarına hakim qüvvəni devirməyə necə nail olmaq barədə çoxlu praktiki məsləhətlər verir. Bu gün Qərb ölkələri özlərinə sərf etməyən rejimlərin devrilməsi üçün həmin metodları tətbiq edirlər. Serbiya,
10 Bax: “Azərbaycan” qəzeti. 19 mart 2015-ci il. Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|