Saçmalıklar Çağı
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Stanford Üniversitesi hapishane deneyinin de bulunduğu birçok deney gerçekleştirmiştir. Zimbardo, grup etkisi altında kalmaya kopuş (kuşkuculuk ve eleştirel düşüncenin kullanılması), tevazu (kişisel sınırlılıkları ve hataları kabule yanaşma), dikkatlilik (alışkanlık edinilmiş dikkatsizliği uyanıklık alışkanlığına dönüştürme), özerklik (gruplar içinde bağımsızlığın korunması) ve hepsinin üzerinde, sorumluluğun bir araya gelişiyle karşı konulabildiği sonucuna varmıştır: "Daima kişisel
sorumluluk hissini
korumak ve eylemlerimizden sorumlu tutulmaya açık olmak suretiyle istenmeyen toplumsal etkilere karşı daha dirençli hale geliyoruz." [151] Kaçışın olası sonuçları göz önüne alındığında, kişisel sorumluluğun elzemliğini ve determinizmin teoride ve pratikte reddedilmesi gerekliliğini anlamak kaçınılmazdır. İstenmeyen kişisel ve grupsal eğilimlerin farkında, özerk, dikkatli, kuşkucu ve eleştirel zihinli bir birey buna direnebilir ve başkalarını da aynısını yapmaya ikna edebilir. İnsan, hayvan olduğunu bilen, dolayısıyla hayvan gibi davranmama seçeneğine sahip tek hayvandır. Sınırlandırılmamak için azimle
uğraşabiliriz. Katharine Hepburn'ün Afrika
Kraliçesi'nde Humphrey Bogart'a dediği gibi, "Doğa, Bay Allnut, bu dünyaya aşmak için getirdiğimiz şeydir." Kişisel sorumluluğu kabul etmek, kişisel bir kod geliştirmeye uzatılabilir. Varoluşçu felsefenin özü budur. Tabii böyle bir kodu mutlak meşru kılmak zor olacaktır. Ayrıca böyle bir kodun gerektirdikleri sıklıkla gülünç ve keyfi görünmeye yol açacaktır. Öyleyse neden uğraşalım? Sırf tatmin edici zorluğu uğruna... Sırf yaşatacağı cehennem uğruna... Flaubert'in öğüdünü hatırlayalım: "Madem tüm seçenekler saçma, o zaman gelin en asilini seçelim." [152]
7 Kopuşa Saldırı Bir miktar ağır düşünme lazım ve şöyle koyu bir İtalyan kahvesi, tembel beynin marşına basacaktır. Ama heyhat, gittiğiniz İtalyan cafésinde, podyumda salınan mankenlerin bitmek tükenmek bilmez görüntüleri var; hoparlörlerden yüksek sesli soul müziği yayılıyor ve tezgâhın arkasındaki iki kız, önceki
gecenin kulüp
eğlencesinde çekilmiş
fotoğraflarına, tiz kahkahalar eşliğinde bakıyor. Derken cep telefonunuz birkaç bin web arkadaşınızdan birinden gelen mesajı bildiriyor; baktığınızda önce üç özel fotoğraf galerisi (isyankâr rock kraliçeleri, dünyanın en seksi 100 kadını ve giysi azizlikleri yüzünden rezillik yaşayan film yıldızları) reklamı açılıyor, ardından müdürünüzden gelen acil toplantı çağrısını ve ne olduğunu merak eden meslektaşlarınızın e- postalarını görüyorsunuz. Size kopuş, yoğunlaşma, özerlik ve mahremiyet lazım ama dünya sizi içine almakta, dikkatinizi dağıtmakta, işbirliğine sokmakta ve yalnız bırakmamakta ısrarcı... Günümüzden birkaç görüntü verelim: Eşofmanlı, yüzü kıpkırmızı, ter içinde bir adam koşu bandı
üzerinde durabilmek için var gücüyle uğraşırken devasa ekrandan Fransa Açık Tenis
Turnuvası'nı izleyip
kulaklıklarından Primal Scream dinliyor. Kuaförde bir kadın, saçlarını yıkatıp kafa masajı yaptırırken Hello dergisindeki sosyete düğünlerinin resimlerine bakıyor; bir kulağı radyo DJ'inin neşeli zırvalarında; diğeriyle erkek arkadaşı nefesi tümden kesilene dek ağzına vermeden sertleşmeyi başaramayan ("Askerden geldi; tüm kabahati Afganistan'da buluyor") kuaför kızın hazin öyküsünü dinliyor. Koltuğunda uzanmış bir delikanlı elinde enerji içecekli bardağıyla videosunda çifte girişli bir porno sahnesi izlerken, diz çökmüş bir sarışın şiddetle oral seks yapıyor. Aynı anda üçten az şey yapanlar hayatı tümden yaşayamıyor, aynı anda birden çok dikkat dağıtıcı ve sürekli birden fazla bağlantı çağının, çoklu-görevli, başka bağlantılara yönlendiren, her yanı çevreleyen şebeke dünyasının avantajlarından yararlanamıyorlar... Dikkat isteyen zımbırtı sayısı gittikçe artmakla kalmıyor; talepleri, kışkırtıcılıkları da gittikçe daha fazla kurnazlaşıyor. Televizyonum ve dizüstü bilgisayarım sahipleriyle enseye tokat konumundaymış gibi davranıyorlar ve sahiplerinin
kişiliğiyle zevklerine dair mahrem bilgilere sahipler. Bu sayede televizyon şebekesi sürekli, hepsi çılgınca uygunsuz bir sürü izlenecek program önerisi sunarken kitap siparişinde kullandığım web sitesi, bencileyin müşkülpesent ve ayrımcı adama "Michael, sana önerilerimiz var" deme cüretini gösterebiliyor. Sonraki bariz aşamaysa bu zımbırtıların bana kuracağı komplo olacak. Cep telefonum uydu-yönlendirme şebekesine bağlanacak ve "Bak, bu dallama var ya, bu herif Sancerre hastası ve greyfurt tadı ve acılık meraklısı bir şarap züppesidir. Ama aynı zamanda bedava tanıtım sepetleri uğruna şarap kulüplerine üye olup ardından üyeliğini iptal ettiren ucuz sahtekârın da tekidir. Bu iptallere aletlik etmek nasıl utanç verici, anlatamam. Neyse, şimdi bu herife ilk gelen solda bir düzine Sancerre'yi on şişe fiyatına veren bir süpermarketin bulunduğu alışveriş merkezini bildir. Alışveriş merkezine gittiğindeyse Waterstones'ta Penguin Klasikleri'nde iki alana bir bedava kampanyası yapıldığını söyle. Eleman aynı zamanda kültür züppesidir. Penguin Klasikleri'nin ağırbaşlılığına hayrandır." Ve alışveriş merkezinde daha birçok dikkat dağıtıcı bulunacaktır. Gerçek ve sanal dünyalar, her dikkat dağıtıcının diğerlerine birden çok bağlantıyla çevrildiği birer köprüler (hyperlink) ormanına dönüşmektedir. Haliyle kısa mesaj ve
Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|