Saçmalıklar Çağı
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Hatta söz konusu psikologlar öz-beğeniyi pompalamanın, öz- beğeninin çözeceği varsayılan sorunları alevlendirebileceğini de öne sürmüşlerdir. Dünya yüksek öz-beğeninin taleplerini karşılamazsa ki dünya sıklıkla boyun eğmede yavaştır, öfkeye kapılan kendine-hayran kişi dünyayı hizaya getirmek için şiddete başvurabilir. Bu konuya yönelik en net örneklerden biri gençlikteki "saygı görme" saplantısıdır. Hamburgerci kuyruğunda birisine çarpmak türünden saygı gösterme eksiklikleri, saygı göstermeyenlerin vurularak öldürülmelerine dek varmaktadır. Bir diğer örnekse ebeveynlerin çocuklarına aşıladığı sınırsız güvendir. Bu tür yüksek öz-beğeninin sorunuysa yanında kendini bilmemeyi getirmesidir. Bu tür çocuklar kusurlarını ve hatalarını kavramadan büyürler hatta daha ileri gidip, kusur ve hatalarını, tıpkı kamburun mutlulukla "Bende iyi duruyor" demesi gibi sevimli bellerler. Psikolog Oliver James depresyon üzerine yaptığı bir araştırmada, on iki aylık dönem dahilinde farklı ülkelerdeki duygusal sıkıntıları gösteren Dünya Sağlık Örgütü tablosuyla karşılaşınca şaşırmıştı. Tablonun zirvesinde yüzde 26,4'lük oranla ABD, en alttaysa sadece yüzde 4,3'le Çin (Şanghay) vardı. Tablodaki eğri, ülkeler geliştikçe depresyon oranlarının arttığını gösteriyordu. Ama Şanghay tümüyle gelişkin bir
kentti. James araştırmak için Şanghay'a gitti ve can alıcı farkın öz-beğenide yattığı sonucuna ulaştı. ABD'de hükümet birimleri, okullar, ebeveynler ve kişisel gelişim kitapları öz- beğeninin pompalanmasını teşvikle uğraşıyordu. Oysa Konfüçyüsçü tevazu ısrarının Çin'deki egemenliği, kişisel eksiklikler üzerinde odaklanmayı getiriyordu. Dahası ABD'de dünyevi başarı tek ölçüt sayılırken, Çinliler bizzat mücadelede tatmin buluyordu. James ayrıca en saldırgan Amerikalıların, "kendilerine biçtikleri değer kabul görmeyen, büyüklük öz- beğenisinden mustarip" kişilerden çıktığını gösteren
araştırmaları da vurgulayacaktı. [162]
Burada muazzam bir ironi var: İyilik hissiyatı yaratmayı ve saldırganlığın önünü kesmeyi
hedefleyen öz-beğeni pompalamasının depresyon ve şiddetin nedenleri arasında bulunması söz konusu. Ve çocukların yeteneklerini överek potansiyellerine ulaşmalarına yönelik girişimler belki de potansiyelleri engelliyor veya yok ediyor... Ebeveynlerin Çin yaklaşımını yeğleyip çocuklarını doğuştan yetenekleri yerine çabaları için övmeleri daha akıllıca olabilir. Psikolog Carol Dweck bu hipotezi, New York'taki yüzlerce okul çocuğuna bir test yaptırıp ardından yarısını zekâları için ("Bunu başardığına göre akıllı olmalısın") yarısınıysa çabaları için ("Çok çalışmış olmalısın") överek sınadı. Övgülerin ardından öğrencilere bu sefer biri aynı seviyede, diğeri daha zor iki başka test arasında seçim olanağı tanıdı. Çabalarından dolayı övgü alanların yüzde 90'ı daha zor testi seçerken, zekâları dolayısıyla övgü alanların da yine neredeyse yüzde 90'ı daha kolay seçeneği yeğledi. Kısacası kısa bir övgü cümlesi muazzam etki yaratmış ve sonuçtan çok çabaya yoğunlaşmanın daha iyi olduğunu bir kez daha göstermişti. Dweck'in vardığı sonuç, zeki grup başarısızlık korkusuna kapılırken çabalayan grubun hatalardan ders almaya teşvik edildiğiydi. İki gruptan öğrenciler kendilerinden daha iyi sonuçlar alanlarla daha kötü alanların kâğıtlarına bakmaya davet edildiklerindeyse zeki gruptaki öğrencilerin hemen hepsi kötü puan alanlarla karşılaştırmaya girerek öz-beğenilerini artırma yoluna giderken, çabalayan öğrencilerin neredeyse tümü kendilerinden yüksek not alanların kâğıtlarına bakarak hatalarını görmeyi tercih etti. İzleyen testlerdeyse çabalayan öğrencilerin başarı oranı yüzde 30 artış gösterirken zeki öğrencilerde yüzde 20 düşüş görüldü. Kısacası başarıya giden yol, başarısızlığa odaklanmaktan geçiyordu. [163] Genel anlamda da eksikliklere dikkat göstermek, yoğunlaşmak daha akıllıcadır. Ama insanın kendisini gerçek haliyle görebilmesi son derece güçtür. Zihin kendi önemsizliğinden, ölüp gideceği fikrinden kaçtığı ölçüde çekinir. İnsanın olduğu ham, titrek, güvensiz, korkak ve zayıf şeyi anlaması için bir çeşit kasti, doğaya aykırı bir eylem, bir anti-inanç sıçraması gerekir. İçteki dev gerçekte tir tir titreyen bir cüce, yarı-deli, sinir hastası, hırslı, öfkeli, şekilsiz bir cücedir. Bir cüceyi diğerinden ayıransa girdiği kılıkların ve kendi kendisini aldatmasının (kendi kendini aldatmanın nihai göreviyse kendi kendini aldatma sürecine dair tüm izleri silmektir) doğası ve gücüdür. İyi haberse yardımı kahramanlıktan uzak doğamızı ortaya çıkarmaya yönelik kahramanca görevde bulabileceğimizdir. Edebiyatta gülünç kıymetsizliğimizi hatırlatacak örnek sürüsüne bereket mevcuttur. Mesela Shakespeare: "Aptal, bilge olduğunu zanneder ama bilge, aptal olduğunu bilir." [164] Daha da iyi haberse bu ortaya çıkarışın özgürleştirici hatta canlandırıcı olmasıdır. Harika bir paradoks daha size: İçteki dev
belki de
sadece cüce
diye tanınarak uyandırılabilmektedir. Ancak, ciddi kopuş arayışçısının tek başınalık-dinginlik- sessizlik kutsal üçlüsünü kucaklaması ve hayatın anlamının sürekli birliktelik, hareket ve gürültü olduğuna inanan yeni Şamatacılık dinini reddetmesi gerekiyor. Ey yeni inananlar! Tek başınalık, durağanlık ve sessizlik ölümdür! Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|