Saçmalıklar Çağı
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ve bir de dinginlik var. T.S. Eliot, "Kıpırdamadan oturmayı öğret bize" [169] diye dua etmiştir ama duası yanıt bulmamıştır. Çağ gittikçe daha fazla faaliyet ve gitmeye yönelik batıl inançların egemenliğine giriyor. Faaliyete her zaman tapılmıştır ama yerinde duramamayla dürtülen ve ucuz taşımacılıkla kolaylaştırılan gitme saplantısı yenidir. Bugünlerde insanlar, ciddi, gizemli, uzaklara bakan gözlerle, "Gitmek istiyorum" diyorlar ama tutup "Nereye ve niye?" diye sorduğunuzda gizem eriyip yüz buruşturmalı anlamamaya dönüşüyor. Çünkü ortada belli bir şey görmeye yönelik yakıcı bir arzu değil sadece gitmek, hareket halinde olmak isteği var. Tıpkı köpekbalıkları gibi, yaşamak için harekette kalmak durumundayız ve gene köpekbalıklarındaki gibi, yüzgeç sahte ama dişler gerçek. Bu gitme tapınması Amerikan kültürüne yeni kurtarıcı ve yenileyici olarak girdi. Her türlü başarısızlık başka bir yere gitmek ve kişinin kendisini Muhteşem Gatsby misali yeniden yaratmasıyla silinebiliyor. Gatsby usulü yeniden doğuş olmasa bile bizzat hareket canlandırıcıdır çünkü hareket, potansiyelin bedensel ifadesidir. "Dinamik" sözcüğünün en müthiş övgülerden birine dönüşmesine şaşmamak gerek. Dinamik harikadır. Öyleyse binaların durdukları yere kök salmış hantal küpler olmak gibi ciddi bir sorunu var demektir. Günümüzün mimarları bu
sorunu hareket yanılsaması yaratan tasarımlarla aşıyorlar. En seksi
yeni binalar
geriniyormuş, yaslanıyormuş, bükülüyormuş, dönüyormuş, yıkılıyormuş, yelkenler açık gitmek üzereymiş, havalanmak üzereymiş, zaten uçuyormuş hatta Zaha Halid'in Dubai'deki, bir gece kulübünde Cumartesi geç saatlerde sarhoş salınan üç kişiyi andıran Dans Eden Gökdelenleri misali dans ediyormuş gibi görünüyorlar. Bunun ardından yanılsama yaratan değil, cidden hareket eden binaların geleceği açık ki zaten ismi gayet uygun verilmiş Dynamic Group'un Dubai'ye, insanların evlerinde TV izlerken dahi hareket halinde olmalarını sağlayacak, katları eksenleri etrafında dönen bir gökdelen önerdiği biliniyor. Belki tatil çılgınlığı aslında sadece hareket bahanesidir. Belki ikinci ev çılgınlığı da öyledir. İkinci ev konusunda, elde birincinin mülkiyeti varken serde bakir toprakları kolonileştirme hazzının varlığı elbette doğrudur ama bilinçaltındaki gerçek haz sebebinin iki ev arasında sürekli hareket zorunluluğu olması hayli mümkündür. Ve günümüzün yaygın mutlu yaşam kavrayışı daimi tatil ya da daha doğrusu, art arda sonsuz tatiller dizisidir. Haliyle Seks Turizmi, Macera Turizmi, Eko-Turizm, Uzay Turizmi, Uyuşturucu Turizmi, Gecekondu Turizmi derken şimdi de Lonely Planet kılavuz kitaplarının "ölüm, felaket ve yoksunlukla ilintili yerlere
seyahat" diye tanımladığı Karanlık Turizm çıkmıştır. Bugün Karanlığın Kalbi Tur, müşterilerini Nazi toplama kamplarına, Kamboçya'daki ölüm tarlalarına ve Batı Afrika'nın köle zindanlarına götürmektedir. Bir de "Gitmek istiyorum"un eşeyi "Faal olmak istiyorum" şiarını içeren "iş batıl inancı" var. Faaliyet, kaygıdan kurtuluş sağlayıp anlam ve önem yanılsaması yarattığı için amaca dönüşen bir başka araçtır. Ama düşünürler, Cicero'nun Cato'dan yaptığı "Bir insan asla hiçbir şey yapmadığı zamandan daha faal, kendisiyle baş başa kaldığı zamandan daha az yalnız değildir" [170]
alıntısındaki gibi her daim faaliyetsizliğin bolluğunu yüceltmişlerdir. Fikrin çağdaş Amerikalı şair Charles Wright'ın elinden çıkma tişört versiyonu yine de şaşırtıcıdır: "Yapmayın bir şeyi öylesine, oturun oturduğunuz yerde." [171]
Ve insanlar oturdukları yerde oturmaya mecbur kaldıklarında bazen bundan hoşlanırlar. Çağın hayhuylu sabırsızlığına bakıldığında bekleme yerleri, hastane ve havaalanları gibi bekleyişin çok uzayabileceği yerler dahi sıklıkla şaşırtıcı ölçüde sakindir. Daha da cesaret vericisi, neredeyse kimse kaçınılmaz dev ekranlara bakmaz. Ama sessizliğin bozulmasına direnmek daha da zordur.
Fransız şair Jules Laforgue ta 1880'lerde umutsuzlukla haykırmıştı: "Modern dünya sessizliğin yok edilmesine yönelik bir komplo peşinde." [172]
Sürekli müzik çalınan barlar, lo k antalar, caféler, oteller, mağazalar, butikler, süpermarketler, otobüsler, trenler, fuayeler, asansörler ve tuvaletlerle dolu bugünün dünyasında yaşasa ne yapardı acaba? Şöyle sessizlik içinde işemenin keyfini çıkarmak bile gittikçe imkânsızlaşıyor. Emin yer kalmadı artık. Yıllar yılı kapakları yırtık eski dergilerden başka dikkat dağıtacak hiçbir şey bulundurmamış dişçimin muayenehanesine gittiğimde resepsiyon bankosunun ardında bir müzik sistemi, bekleme odasında bir televizyon ve muayene odasında çalan bir radyo buluyorum. Artık hiçbir sığınak saldırıya kapalı değil. Okyanuslardaki balıklar bile delirtiliyor: "Okyanuslarda sualtı gürültüsü 1960'lardan bugüne on kat arttı" – The Journal of Acoustical Society of America. Ama garabetlerin en fecisi kitapçılardaki konserve müzikler... Yalıtık dağ doruklarındaki sazdan kulübelerinde derin düşüncelere dalmış münzevi bilgelerle ilgili Çin şiirini araştırmaya kalktığınızda elinize sadece gürültülü müzikten kulak patlaması geçiyor. Artı, bu arka plan müziğinin doğası da değişiyor. Eskiden kamuya açık yerlerde sadece dikkat çekmeyecek tatlılıkta tasarlanmış muzak [*7] ile kimi Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|