Saçmalıklar Çağı
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
karmaşıklığıyla gerçekten olduğu gibi tanımanın esas özgürleşme ve tevazu eylemleri oldukları kesindir. Ayrıca şahsen hayatımda ne bana uzaktan yakından kutsi gelen bir aptal gördüm ne Blake'in dediği gibi, aptallıkta ısrar ederek bilgeliğe ulaşan bir aptala ne de aptallıklarından memnun bir düşünüre rastladım. Eski Ahit'teki peygamberler, tıpkı şefkatli İsa hatta iyicil Buda ("İnsan aptalları hiç görmese ebediyen mutlu olabilir" [178] ) gibi, gazaplarının büyük kısmını aptallara yöneltmişlerdir. 19. yüzyıl düşünürlerinin tavrı çok daha kırıcıdır ama benim gözde cümlem Derlemeci'den: "Çünkü akılsızın gülmesi, kazanın altındaki çalıların çıtırtısı gibidir." [179] Rasyonel düşünce başarıyla gözden düşürüldü. Francis Wheen, How Mumbo Jumbo Conquered the World [Laf Salatası Dünyayı Nasıl Fethetti] [180] adlı kitabında aklın uyutulmasıyla ortaya çıkarılan birçok canavarı listelemişti. Büyük Britanya hükümetinin kent-içi resmi binaların güzelleştirilmesi konusunda Renuka Wickmaratne adlı bir feng-shui danışmanı tuttuğu ve ödedikleri para karşılığında, "Kırmızı ve turuncu çiçekler suç oranlarını ve fıskiyeler yoksulluğu azaltacaktır. Şahsen ben bu kadim bilgilerle büyüdüm" öğüdünü aldığı doğru olabilir mi? Ronald
Reagan'ın, aralarında Orta Menzilli Nükleer Silahlar anlaşmasının da bulunduğu, bir başkanlık müşavirinin söylediği şekliyle "hemen tüm büyük hamle ve kararları almayı" önce, Mihail Gorbaçov'un astrolojik analizini de yapan Joan Quigley adlı San Franciscolu bir astroloğa onaylattığı doğru olabilir mi? Amerikalıların yüzde 48'inin UFO'lara, yüzde 27'sinin uzaylıların dünyayı ziyaret ettiğine ve yüzde 2'sinin (3,7 milyon kişi) uzaylılar tarafından kaçırıldıklarına inandığı doğru olabilir mi? Peki, bunca akla aykırılık ve bönlük nasıl ortaya çıktı? Her zamanki gibi, hem alt hem üst kültürlerde birbiriyle örtüşen ve birbirini etkileyen birçok neden var. Sadece aklı değil, gerçeği, nesnelliği, anlamı hatta geçeklik ve olguları bile reddeden epistemik görelilik, hak görme çağının çalışma güçlüğü zahmetine girilmeden nitelendirme talepleri, sunumun açıklamaya ve imajın içeriğe yeğlenmesi, soğuk, mesafeli, insanlık dışı, züppe ve baskıcı gösterilen bilimden nefret ve rasyonel tartışmanın yerine sıcacık, insani, alçakgönüllü, olumlu ve özgürleştirici gösterilen duygunun geçirilmesi bunlardan birkaçıdır. Kabahatin bir kısmını düşünürler, özellikle Sartre ve Nietzsche üstlenmeli. Göreliliğin tohumlarını Nietzsche'nin ahlaka yönelik sert kınamaları atmıştır. Felsefe sistemlerine
duyduğu nefret, Sartre'ın sistemlerle birlikte sistemleri yaratan aklı da reddetmesine –Sartre aklı "demir kafes' diyerek horlamıştı; yaptığı, çöken bir binanın kabahatini inşaat yapımında kullanılan aletlere yüklemek gibiydi– yol açmıştır ama bu düşüncesi, sahnede gitarlarını parçalayan rock yıldızlarınınkine benzer bir dikkat çekme yıkıcılığı dahilinde yapılan akla saldırıda aklı kullanan postmodern yaklaşım tarafından hevesle benimsenmiştir. Ve akıl gözden düşürüldükten sonra artık her şeyin yolu açıldı. Doğruluk artık göreceliydi; herkesin kendi doğru yorumu vardı ve hepsi aynı ölçüde geçerliydi. Haliyle tarihçiler olaylara yönelik herhangi birisinin aktardıklarının başka herhangi birisininki kadar değerli olduğunu, edebiyat eleştirmenleriyse bir "metnin" okur ne anlamak istiyorsa o anlama geldiğini öne sürmeye başladılar. Bu yaklaşımların en büyük avantajı, anlam ve doğruluk oluşturmaya giden gereksizce zahmetli yolu devre dışı bırakmasıydı. Böylece bilim, nesnel doğruluk iddiasından mahrum bırakıldı. Bilimin içinde yaşadığı kültürden etkilendiği fikri, bilimin ancak birçok kurgusal anlatıdan biri sıfatıyla reddine ya da modern fiziğin geçmişte sadece türlü türlü çatlak inancı meşru kılmaya yaradığı olgusuna vardı. Bilim tuhaf olabiliyorsa, her türlü tuhaflık da bilim olabilirdi.
Bilimcilerin keşiflerini merak ve iyilik kaynağı görmeye meylettikleri gerçeğine ve
gezegenimizin karşılaştığı tehlikelerle ilgili ilk uyarıların hep bilimcilerden gelmiş olmasına ve bugün bu sorunların çözümü için ter dökmelerine rağmen, bilime bir de dünyanın büyüsünü bozma ve doğal yaşamı mahvetme ayıbı yüklendi. Ama bilime yönelik en dâhiyane saldırı ödülü, bilimin kesinlikle akla dayanmadığı iddiasını öne süren filozof John Gray'e verilmelidir. Şöyle diyor Gray: "Bilimin kökeninde rasyonel araştırma değil, inanç, büyü ve numaralar yatar. Modern bilim rakipleri karşısındaki zaferini üstün akılcılığı sayesinde değil, ortaçağ sonlarında ve modern çağın ilk dönemlerinde yaşamış kurucularının retorik ve politika sanatlarını kullanmada daha becerikli olmaları sayesinde kazanmıştır." [181]
Ve:
"Filozofların resmettiği üzere, bilim fazlasıyla rasyonel bir faaliyettir. Ama tarih bilimsel yöntemin kurallarına burun kıvıran bilimcilerle doludur. Bilimin sadece kökeninde değil, ilerlemesinin altında da akla aykırı eylem yatmaktadır." [182] Gray görünüşe göre baskın bağnazlığın reddini (ki keşifler genellikle bu yoldan yapılır) "akla aykırı eylem" saymaktadır. Oysa bağnazlığın reddi aklın en önemli kullanımı, bizzat zaferidir. Öte yandan Gray, nadir rastlanan bir minnettarlık anında "büyü ve numaralar" dediği şeyin kimi faydalarını da kabul etmektedir: "Anesteziyle yapılan dişçilik katıksız bir
Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|