qışqıracaqdı ki, o qaçıb gctsin, o bu ycrlordo qalmasın. Sonra
atasının onu gözlodiyini fikirloşdikdo dorin bir ağrı onun qolbini
sarsıdırdı. O, ycro, otlar üzorino yıxılaraq ağladı vo borkdon dcdi:
- İlahi! İlahi! Mon bura no üçün goldim? - O bura no üçün gəl-
diyini düşünorkon. doli olmaq dorocosino golirdi. O sanki bir doh-
şotdən qurtulmaq istoyirmiş kimi mcşodon çıxmağa tolosdi. Uç
dəfo yolunu itirdi vo artıq dəyirmanı tapacağından ümidini kos-
mişdi ki, birdon Rokryozun qarşısındakı bir çomonliyə çıxdı. Kondi
görərkən o dayandı. Dcmok o gcri tok dönəcəkdir?
O holo do olduğu yerdo dayanmışdı ki, bir səs yavaşdan onu
çağırdı:
- Fransuaza! l-'ransuaza!
Fransuaza, başını xondokdən çıxarmış Dominiki gördü. Ah,
porvordigara! O, Dominiki tapdı. Dcmok göylor Dominikin ölü-
münü istoyir? O, köksündon qopan qışqınğı boğdu, xondəyo yüyürdü.
- Son mənimi axtarırdın? - soruşdu.
- Bəli, - Fransuaza cavab vcrdi, onun bcynindo no isə uğulda-
yırdı vo o no danışdığını özü də bilmirdi.
- Hə, orada işlor nə haldadır?
Fransuaza gözlorini aşağı saldı və pıçıldadı:
- Hcç nə yoxdur; mon nigaran qalmışdım, soni görmək istoyirdim.
Dominik sakit olaraq, özünün buradan uzağa gctm ək istom ədi-
yini və onlar haqqmda düşünüb nigaran qaldığını qıza söylədi. Bu
alçaq prussiyalılar hcyifiarini qadınlardan və qocalardan çıxacaq
qodor yaramazdırlar. Dcm ək hər iş öz qaydasilo gcdirdi. Dominik
gülorok olavo ctdi:
- Toyumuzu bir həftə toxiro salarıq, vossalam.
Sonra Fransuazanın ycno do moyus bir halda olduğunu görərək,
tutuldu.
- Sonə nə olmuşdur? Son məndon noyi iso gizlədirsən.
- Yox, and içirəm hcç no yoxdur! Mon bura yüyüro-yüyüro
golmişom.
Dominik onu qucaqlayaraq, burada dayanıb söhbət clomoyin hor
ikisi üçün də təhlükəli olduğunu söylədi v ə o, m cşəye təro f gctm ək
üçün xondekdon çıxmaq istədi. Fransuazanm bütün bodəni titrəyirdi.
- Qulaq as! B əlkə sən burda qalsan daha yaxşıdır? Səni hcç kos
axtarmır, son hcç bir şcydon chtiyat cləmo.
- Fransuaza, son mondon no iso gizlodirson, - dcyə o tokrar ctdi.
Fransuaza ycno do ondan hcç bir şey gizlətmodiyinə and içdi.
Yalnız onun istodiyi bu idi ki, Dominik onun yanında olsun. Fran-
suaza kokəloyorok buna oxşar bir ncçə dolil gotirdi. Fransuaza
Dominiko o qodor qoribə görünürdü ki, o özü burdan gctmək fikir-
lərindon ol çokdi. Bundan başqa o, fransızlann qayıdacaqlanna omin
idi. Kim isə Soval otrafında fransız qoşunlarını görmüşdü.
- Ah, birco onlar toləso idilər, birco tcz golib çıxa idiiər — dcyo
Fransuaza hərarotlə pıçıldadı.
Bu zaman Rokryoz kilsosindo saat 11 zəngini çalırdı. Zəngin
zərboləri aydm vo q ü w ətli səslonirdi. Fransuaza diksinib ayağa
qalxdı, o, doyirmandan çıxandan bəri artıq iki saat kcçmişdi.
- Qulaq as, - dcyo Fransuaza təlosik bir halda danışmağa baş-
ladı, — ogor sən bizo lazım olsan, mən öz otağıma qalxıb yaylığımı
ycllədocoyom.
Bunu dcyərək Fransuaza qaçıb gctdi, təlaşa düşmüş Dominik
isə xondəyin qırağında uzanıb gözlərini dəyirmana sarı zillodi. Rokr-
yoza yaxınlaşarkən, Fransuaza qoca dilənçi Bontan dayıya rast
gəldi, bu qocanı bütün mahal tanıyırdı. Qoca qıza baş oydi, o clo
indicə prussiyalılann dəyirmançını mühasiroyə aldıqlarını gör-
müşdü, sonra o xaç çokərok vo no isə mırıldanaraq öz yoluna davam
ctdi. Fransuaza golib çıxarkən, zabit ona:
- İki saat kcçdi, - dcdi.
M crlye dayı buradaca quyu yanındakı skamyada oturmuşdu. O
ycnə də çubuq çəkirdi. Fransuaza bir də yalvarmağa, ağlamağa
başladı, zabitin qarşısında diz çökdü. Fransızlann qayıdacaqlanna
bağladığı ümid getdikcə artırdı və o hönkürüb ağladığı halda, cyni
zam anda uzaqdan golən qoşunun müntəzom ayaq soslərini cşidir
kimi olurdu. Ah, onlar bir gəlib çıxa idilər, golib hamını azad cdə
idilər!
- Xahiş cdirəm, cənab... daha bir saat, yalnız birco saat... Axı siz
bizo bir saat da m öhlət vcrə bilərsiniz.
Lakin zabit sözündə möhkom dayanmışdı. O hətta qocanı sakil
güllələm ok üçün, iki soldata əm r etdi ki, qızı tutub hoyətdon konara
çıxarsınlar. Bu zaman Fransuazanın qəlbindo dohşətli bir tufan
qopdu. O, atasının bu cür öldürülmosinə davam gotiro bilmozdi.
Yox, yox, Dominiklo borabər o özünü ölümo vcror, lakin atasına
toxunmağa qoymazdı. Qız bu fikirlo cold öz otağına torof yüyürdü,
lakin bu zaman Dominik özü hoyotdo göründü.
Zabit vo soldatların köksündon müzoffor bir bağırtı qopdu.
Dominik iso sanki burada Fransuazadan başqa hcç kos yox imiş kimi
sakit, amma bir qodor sort bir sima ilo qıza yaxınlaşdı.
O Fransuazaya:
-
Yaxşı dcyil, - dcdi - no üçün siz moni bura gotimıədiniz.
Əgor Bontan dayı burada nəlor olduğunu mono nağıl clomosoydi...
Xülaso, budur, mon goldim.
Bcşinci fəsil
Saat üç idi. Hardasa yaxından kcçon bir tufanın parçalanmış qara
buludları yavaş-yavaş üfliqi çulğayırdı. Sarıya çalan göy qübbosi vo
mis rongli parça-parça buludlar, günoş işığında sofalı görünon Rokr-
yoz dorosini şübhoii kölgolor dolu bir quldur yatağına döndormişdi.
Prussiyalı zabit Dominiki hobso almağı omr ctmoklo kifayotlondi,
onun talcyini no cür holl cdocoyino dair hcç bir söz dcmodi. G ünor-
tadan bori Fransuaza dözülmoz bir iztirab çokirdi. O, atasının tokid
ctmosino baxmayaraq hoyotdon çıxıb getmok istomirdi. O, fransızları
gözloyirdi. Lakin saatlar golib-kcçirdi, tczliklo artıq qaranlıq qarı-
şacaqdı. Fransuaza bütün bu qazanılmış vaxtın qarşısındakı folakoti
sovuşdura bilmoyocoyini düşündükco daha artıq ozab çokirdi.
Bu zaman saat üço yaxın prussiyalılar gcri çokilmok üçün
hazırlıq görmoyo başladılar. Artıq bir ncçə doqiqo vardı ki, zabit
ycno Dom iniİdn yanına girorok onunla toklikdo qalm ışdı.
Fransuaza anladı ki, artıq Domiııikin ölüm -dirim m osolosi holl
olunmaqdadır. Qız ollorini çarpazlayaraq dua clomoyo başladı.
Mcrlyc dayı iso qozavü-qodorin hökmüno baş oymoyo öyroşmiş
qoca bir kondli kimi hcç bir söz dcmodon horokotsiz bir halda
qızının yanında oturmuşdu.
-
Ah, ilahi, ilahi! - dcyo Fransuaza inildoyirdi. - O nlar
Dominiki öldürocoklor.
Doyirmançı qızını özüno to ro f çokdi və balaca bir uşaq kimi
dizlori üstüno aldı.
Bu anda zabit cvdon çıxdı, onun dalınca iki soldat Dominiki
gotirirdi.
160
- Heç bir vaxt, hcç bir vaxt, - dcyo Dominik bağırırdı. - Mon
ölümo hazıram.
- Bir yaxşı fıkir cdin, - dcyo zabit soslondi. - Sizin bizo göstor-
mok istomodiyiniz o xidmoti başqa hor bir kos bizo göstoro bilor...
Mon hoyatınızı sizo qaytarıram, mon aliconablıq cdirom... bir iş
dcyil, siz bizi yalnız Monrcdona qodor mcşodon kcçirmolisiniz.
Orda cığırlar olmamış dcyildir.
Dominik cavab vcrmirdi.
- Dcmok, siz inad cdirsiniz?
- Moni öldürün bu mosolo bir korolik qurtarsın, •- dcyo Domi-
nik cavab vcrdi.
Fransuaza qollannı uzadaraq uzaqdan ona yalvarırdı. O hor bir
şcyi unutmuşdu, o, Dominiki alçaqlığa bclo sövq ctmoyo hazır idi.
Lakin Mcrlyc dayı bu ağlını itirmiş qadının horokotini prussiyalılar
görmosin dcyo cold onun qolundan tutdu.
- Dominik düz dcyir, - dcyo Mcrlye dayı pıçıldadı, - ölmok daha
yaxşıdır.
Dominiki güllolomok üçün düzülmüş vzvod buradaca dayanmışdı.
Zabit Dominikin qorxacağını, güzoşto gcdocoyini gözloyirdi. O
holo do Dominiki yola gotirmok ümidindo idi. Aralığa bir sükut
çökdü. Uzaqlardan şiddotli göy gurultusu golirdi. Ağır bir istilik
tobioti tabdan salmışdı. Birdon bu sükut içorisindon bir qışqınq qopdu:
- Fransızlar! Fransızlar!
Doğrudan da bu görünon fransızlar idi. Soval yolunda, mcşonin
konan boyu qırmızı şalvarların cizgilori gözo çarpırdı. Doyirmanda
şiddotli bir çaxnaşma başlandı. Prussiyalı soldatlar o yan-bu yana
qaçır vo bağırırdılar. Ilalbuki holo bir güllo bclo atılmamışdı
- Fransızlar! Fransızlar! - dcyo Fransuaza qışqırır vo olini olino
vururdu.
Fransuaza sanki doli olmuşdu. O, atasının qolları arasından
çıxaraq, ollorini oynadaraq qohqoho çokib gülürdü. Axı, fransızlar
golib çıxmışdılar, özü do vaxtında golmişdilor, - budur Dominik holo
burdadır, Dominik holo ayaq üstündodir.
Onun yanında açılan dohşotli bir yaylım atoşi Fransuazanı gcri
dönm oyə m ocbur etdi. Bir an ovvol zabitin ağzından bu sözlor
çıxmışdı:
- Hər şcydon ə w ə l bu işi qurtaraq gctsin. Sonra o, Dominiki öz
olilə anbann divanna torof itoloyərək, atoş açmaları iiçün soldatlara
161
Dostları ilə paylaş: |