Ssenarilər, tərcümələr
Yüklə 2,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
60 Bəybura daha da pərt oldu: — Bayandır xan mənim nə əskigliyimi gördü? — dedi. — Qılıncımdanmı gördü, süfrəmdənmi gördü? Məndən alçaq kişiləri ağ çadıra, qızılı çadıra otürdu, mənim günahım nə oldu ki, qara çadıra göndərdi. Aruz dedi: —Bayandır xandan buyruq belədir ki, oğlu olanı ağ çadıra, qızı olanı qızılı çadıra ötürün. Kimin ki, oğlu, qızı yoxdur, onu qara çadıra aparın, qara keçə altına döşəyin, qara qoyun qovurmasından önünə gətirin, yeyərsə yesin, yeməzsə dursun getsin. Oğlu, qızı olmayanı tanrı qarğıyıbdır. Biz də qarğıyaq. Bəybura yerindən sıçrayıb durdu, üzunü öz adamlarına tutdu, dedi: —Qalxın, igidlərim, biz burdan gedəsi olduq! Bu qara eyib mənə ya məndəndir, ya xatundandır. Bəybura və başının dəstəsi qara çadırdan çıxdılar, o biri çadırlarda yeyib-içənlər boylanıb onlara baxırdı. Bəybura isə heç kəsə baxmırdı, heç kəslə danışmırdı. Heç kəslə vidalaşmadı, atının belinə sıçrayıb üzünu Aruza tutdu: —Aruz, — dedi, — mən bu hayıfı səndə qoymaram. Bəybura qamçısını havada oynadıb ata çəkdi, at yerindən götürüldü. Adamları onun ardınca çapdılar, at ayaqlarının qaldırdığı toz içində gözdən itib üzaqlaşdılar.
Bəyburanın obası Bayat səfalı bir yerdədir. Bir yanı sıldırım dağlar, bir yanı çay, bir yanı çöl-çəmən, bir yanı meşə. Çadırlar, dəyələr, alaçıqlar rəng verib rəng alırdı. Ocaqlardan qalxan tüstü mavi səmada əriyib itirdi. Çay qırağında yeddi-səkkiz yaşlı uşaqlar aşıq-aşıq, gizlənpac, turna doydu oynayırdılar, Dəyələrdən birinin qabaqında Boğazca Fatma dayanmışdı. Onun yanında beş-altı korpə var, özü də yenə yüklüdür. Fatma əlini belinə qoyub cır səslə çağırırdı: —Ay qız, Züleyxa! Zübeydə! Üridə! Ölməyə, itməyə getmişdim? Yatacaq yerim yenə bu xaraba olasıydı dana. Nolaydı mənim evimə də bir baxaydınız. Oğru köpək gəlib evi bir-birinə qatıb, toyuq hininə, qara- mal damına döndərib... Başqa bir alaçıqdan bir arvad çıxıb ona cavab verir, nə isə qışqırırdı. Nal səsləri eşidildi. Bəybura və başının dəstəsi obaya daxil oldular. Bəybura çadırına çatıb atdan düşdü, içəri keçdi. Arvadı Ayna Mələk onu həyəcanlı görüb təşvişə düşdü. 61 Bəybura dedi: —Qadınım, bilirmisən nələr oldu? Bayandır xanın vəziri at ağızlı Alp Aruz üzümü el içində qara etdi. Oğlun-qızın yoxdu, səni tanrı qarğıyıb, biz də qarğarıq, dedilər. Səndənmidir? Məndənmidir? Niyə tanrı bizə bir oğul verməz, nədəndir? —Bəybura az qala ağlayacaqdı. Ayna Mələk: —Mənə qəzəb etmə, — dedi, — inciyib acı sözlər söyləmə. Sənin nə günahın, mənim nə günahım. Qismətimiz bu imiş. Ayna Mələk hönkürüb ağladı. Bəybura dözə bilməyib çadırdan çıxdı. Ağır-ağır obanın kənarına gəldi, oynayan uşaqlar qorxuşdular, qaçışdılar. Bəybura həsrətlə, kədərlə, uzun-uzun onların ardınca baxdı. Nal səsləri onu qəmli fikirlərindən ayırdı. Çaparaq gələn Bəybecan atından düşdü. Bəyburaya yanaşdı: —Bəybura, — dedi, — ürəyinə salma. Ac görsən qarnın doldur, yalınçaq görsən əynin geydir. Borclunu borclarından qurtar. Ola ki, bir ağzı dualının alqışıyla tanrı sənə oğul verə. Gün o gün olsun Bayandır xanın gələn şənliyində, oğul atası kimi ağ çadırda oturasan. Tanrı mənə də bir qız verəcək olursa, əhd edirəm, qoy o, sənin oğlunun beşikkəsmə adaxlısı olsun. Bəyburayla Bəybecan qucaqlaşdılar. *** Ayna Mələk xəlvətcə çadırından çıxıb Boğazca Fatmanın dəyəsinə gəldi. Boğazca Fatma yemək yeyirdi. İri bir baş soğan əzmişdi, yumurlayıb tikənin üstünə qoymuşdu, indi bu yekə loxmanı ağzına tıxayıb, üstündən də barmağıyla basırdı, az qalırdı, nəfəsi kəsilə. Ayna Mələk ona dərdini danışırdı. Fatma yeməyindən qalmadan qulaq asırdı, arabir başını dəyəyə soxan uşaqların hərəsinə bir tikə verib yola salırdı. Boğazca Fatma ağzındakı tikəni çeynəyə- çeynəyə dedi: —Neyləyim? Bu yıxılacaq evdə un yox, ələk yox. Dəvə də dəyirmandan gəlmədi. Görüm bu evi xaraba qalsın, ərə gedəndən bəri qarnım doymadı, üzüm gülmədi, ayağım başmaq, üzüm yaşmaq görmədi. Nolaydı bu külbaş ərim oləydi, birinə gedəydim, baxtımdan o barı yaxşı olaydı. Ayna Mələk yenə də öz dərdindən danışırdı: —Kişi əriyib şama dönüb, yaman xiffət eləyir. Bilmirəm suçumuz nə oldu ki, tanrı bizi bir övlada həsrət qoydu. Fatma ağzındakı
62 loxmanı içəri ötürərək: — Ey, kül olsun ərin də başına, uşağın da — dedi. — Mənim doqquz uşağım var — qarnını göstərir — onuncu da budur ha, yoldadı, nə olsun, ağ günə çıxmışam? ...Bəybura da Bəybecanın məsləhətinə əməl edirdi, var-dövlətini aca-yalavaca paylayırdı. Qoyunlar kəsilib şaqqa-şaqqa bölünürdü, təpə kimi ət yığılır, göl kimi süd sağılırdı. Adamlar Bəyburanın qapısına əliboş gəlib əlidolu qayıdırdı. Amma ərlə arvadın muradı hasil olmurdu ki, olmurdu. Onlar qüssəylə bir-birilərinə baxırdılar.
Dədə Qorqud qopuz çalır, sözünü davam edir: —Sizə kimdən deyim, Bəkildən. Bəkil Oğuz elinin keşikçisi idi... Uca dağın başında məskən salmışdı. Əlincə qalasından, Gəncədən, Bərdədən Dəmir qapı Dərbəndədək bütün yurdun qarovulunu çəkirdi. Şad xəbəri, bəd xəbəri tonqal qalayıb bütün el-obaya bildirirdi. Dağ başında Bəkilin məskəni. Dağın ən yüksək zirvələrində odunlar yığılıb ocaq çatılıb, amma alışdırılmayıb, Bəkil yaraqlanıb- yasaqlanıb ova hazırlaşır. Dədə Qorqudun səsi gəlir: —Bəkil həm də igidlər içində ən məşhur ovçu idi. Ov eləyəndə nə yay qurardı, nə ox atardı. Qova-qova ceyranlara çatardı, çata-çata yayını çıxardıb kəmənd kimi ceyranın boğazına atardı, ceyranı tutardı, bıçağını çıxardıb qulağını dələrdi, yenə buraxardı. Bəkil Dədə Qorqudun danışdığı kimi etdi, gülümsündü, sonra atını qamçılayıb, başqa bir ceyran dəstəsinin ardınca düşdü. Bu üsulla bir ceyran da tutdu, onun da qulağını dəlib buraxdı. *** Bəyburayla Bəybecan ova çıxmışlar. Onlar düzəngahda rastlarına çıxmış ceyran sürüsünü qovurdular. Bəybura nişan alıb yayın çəkdi, oxun atdı, ceyranı yaralayıb yerə sərdi. Çapıb yaralı ceyranın yanına gəldilər. Ox ceyranın belinə sancılmışdı, amma Bəybura gördü ki, ceyranın qulağı da dəlikdir. Bəybecana göstərdi: —Görürsənmi, Bəybecan, — dedi, — bu Bəkilin ceyranlarındandır, qulağını dəlib buraxıb. Bəybecan: — Bunu Bəkilə göndərmək gərəkdir, — dedi, — halal malıdır. Bəybura: — Elə olsun, — dedi, ceyranı adamlarından birinə verdi. — Bəkilə aparın. Yüklə 2,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|