Sünnəyə münasibətimiz necə olmalıdır?
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
88 O, bu kitabı “әl-Fәth әr-Rәbbani”, şәrhlәri isә “Büluğ әl-Әmani” adlandırmışdı. Hәmçinin, Şeyx Şakir, Hafiz İbn Kәsirin tәfsirin- dәki hәdislәri xüsusi araşdırmaya cәlb etmişdir. “Ümdә әt-Tәf- sir” adlandırılmış bu tәdqiqat әsәri beş cilddә çap olunub. An- caq ömür Şeyx Şakirә bu işi başa çatdırmaq imkanı vermә- mişdir. - Elәcә dә Şeyx Şakir qardaşı – әdәbiyyatşünas, dilçi-alim Mahmud Mәhәmmәd Şakirlә birlikdә İmam Tәbәrinin tәfsirini araşdırmış, ondakı hәdislәrin istinad vә sәhihliklәrini yenidәn öyrәnәrәk on cildlik tәdqiqat işi әrsәyә gәtirmişdir. Böyük qar- daşın vәfatından sonra kiçik qardaş Mahmud Şakirә növbәti iki cildi çıxarmaq müyәssәr olmuşdur. Ancaq bu cür böyük iş da- yanmış, davam etdirilmәmişdir. - Әbdürrәzzaq әs-Sәnaninin “Müsәnnәf” kitabı Hindis- tanlı hәdisşünas Şeyx Hәbibürrәhman әl-Әzәmi tәrәfindәn tәd- qiq edilmiş, on bir cilddә çap olunmuşdur. - İbn әbu Şeybәnin “Müsәnnәf” kitabı Şeyx Muxtar әn- Nәdvi tәrәfindәn araşdırılmış, Hindistandakı “Dar әs-Sәlәfiy- yә” nәşriyyatında on beş cild halında çap olunmuşdur. - Xәtib Tәbrizinin “Mişkat әl-Әnvar” kitabı Şeyx Әlbani tәrәfindәn araşdırılmış, ondakı hәdislәrin istinad vә sәhihliklәri yenidәn öyrәnilmişdir. Әlbani bu kitabı müxtәsәr formada nәşr etdirmişdir. - İmam Süyutinin “әl-Ca`me әş-Sәğir” kitabı Şeyx Әlbani tәrәfindәn tәdqiq edilmişdir. Әlbani bu kitabdakı hәdislәri saf- çürük etmiş, sәhih hәdislәri “Sәhih әl-Came әs-Sәğir vә Ziyadә- tuh” adlı ikicildlikdә toplamışdır. - İbn Әsirin “Came әl-Üsul” kitabı Şeyx Әbdülqadir әl- Әrnaut tәrәfindәn araşdırılmış, ondakı hәdislәr saf-çürük edil- mişdir. - Ayrıca tәdqiqata cәlb olunmasa da, Hafiz Nurәddin әl- Heysәminin “Mәcmә әz-Zәvaid” kitabı nәşr edilib. Bu kitabın özünәmәxsusluğu ondadır ki, Heysәmi ondakı hәdislәrin sәhih 89 vә ya zәif olmağını bildirib. Bu kitabda İmam Әhmәdin, Bәzzar vә Әbu Yәlanın eyniadlı “Müsnәd” kitabları vә Tәbәraninin üç “Möcәm” lüğәtindәki hәdislәr cәm edilib. “Altı Kitab”da (Kü‐ tubi‐Sittə) mövcud olmayan hәdislәrә bu kitabda rast gәlirik. Kaş, bu faydalı kitab araşdırılıb fehristi çıxarılaydı, ondakı hә- dislәr saf-çürük edilәydi. Onu da deyim ki, müasir tәdqiqatçıların araşdırdığı fay- dalı kitabların vәziyyәti narahatlıq doğurur. Çünki onlar bu ki- tabların hәcmini lüzumsuz şәrhlәrlә artırırlar. Hәmin kitablar hәr dәfә çap edilәndә bu lüzumsuz şәrhlәr dә tәkrarlanır. Bәzi kitablar dәfәlәrlә çap olunmağına baxmayaraq, hәlә dә araşdırılmayıb (Hakimin “Müstәdrәk”, Zәhәbinin “Tәlxis” kitabları vә sair). - İbn Qәyyimin “Zad әl-Mәad” kitabı Şeyx Şüeyb әl-Әr- naut tәrәfindәn araşdırılmış, ondakı hәdislәr saf-çürük edilmiş, “Risalә” nәşriyyatında altı cilddә çap olunmuşdur. - Mübarәk vә faydalı çoxcildlik sayılan “Riyaz әs-Sali- hin” külliyyatı Şeyx Әlbani vә Şeyx Şüeyb әl-Әrnaut tәrәfindәn araşdırılmış, oradakı hәdislәrin istinad vә sәhihliklәri tәdqiq edilmişdir. - İbn Hibbanın “Sәhih” kitabı Şeyx Şüeyb әl-Әrnaut tәrә- findәn araşdırılmış, “әl-Ehsan fi Tәqrib Sәhih ibn Hibban” adı altında “Risalә” nәşriyyatında on altı cilddә nәşr edilmişdir. - Әn böyük işlәrdәn biri dә Şüeyb әl-Әrnautun beş alim yoldaşı ilә birlikdә İmam Әhmәdin “әl-Müsnәd” kitabını araş- dırıb әlli iki cilddә çap etdirmәyidir. Bu ensiklopedik araşdırma Sәudiyyә Әrәbistanı hökumәtinin maddi dәstәyi ilә “Risalә” nәşriyyatında çap olunub. İstifadәsi vacib vә faydalı hesab edilәn qәdim “tәxric” ki- tabları da vardır. Mәsәlәn, Hafiz Zeynәddin әl-İraqi İmam Qә- zalinin “Ehya Ülum әd-Din” kitabındakı hәdislәri saf-çürük edәrәk mәşhur “әl-Müğni әn Hәml әl-Әsfar fi Tәxric ma fil-Eh- ya min әl-Әxbar” kitabını qәlәmә almışdır. Bu kitab “Ehya 90 Ülum әd-Din”in haşiyәlәrindә çap edilib. “Ehya Ülum әd-Din” kitabını oxuyan şәxs bu kitabsız (İraqinin kitabı nәzәrdә tutulur – mütərcim) keçinә bilmәz. Hәmin kitabla tanış olanlar görәcәk- lәr ki, Qәzalinin “Ehya Ülum әd-Din”indә nә qәdәr dә çox ol- duqca “zәif” vә uydurma hәdis vardır. Hәmçinin, Hafiz ibn Hәcәr әl-Әsqәlani tәfsirçi-alim Zә- mәxşәrinin “әl-Kәşşaf” tәfsirindәki hәdislәri saf-çürük edәrәk qiymәtli “tәxric” kitabı yazmışdır. Bu kitab tәfsirçilәrin istifadә etdiklәri, bir-birlәrindәn alıb-ötürdüklәri bir çox hәdislәr haqda faydalı mәlumat verir. Hafiz әl-Münzirinin (Allah rәhmәt etsin!) “әt-Tәrğib vәt- Tәrhib” kitabı da kifayәt qәdәr mәşhurdur. Ancaq bu kitabın çatışmayan tәrәfi çoxlu “zәif” hәdislәri özündә ehtiva etmәyi- dir. Ondakı hәdislәrin çoxu hәqiqәtәn dә olduqca “zәif”dir, bir hissәsi dә uydurmadır. Kitaba yazdığı müqәddimәdә Münziri özü dә bunu bildirib. Ancaq xәtib vә moizәçilәrin әksәriyyәti Münzirinin hәmin müqәddimәsini oxumayıb. Oxusaydılar müәllifә xas terminlәrdәn agah olardılar. Mәn dә bu sәbәbdәn hәmin kitabı araşdırdım, ondakı sәhih vә “hәsәn” hәdislәri ayırd etdim. Kitaba qaranlıq mәqamları aydınlaşdıran, mәqsәd- lәri bәyan edәn, sualları cavablayan, şübhәlәri dәf edib sәhv an- layışları düzәldәn izahlar yazdım. Vә kitabımı “әl-Müntәqa min әt-Tәrğib vәt-Tәrhib” adlandırdım. Mәşhur hәdis toplularına yazılmış şәrh kitabları da var- dır. Belә kitabların әn mәşhuru İbn Hәcәr әl-Әsqәlaninin “Fәth әl-Bari li şәrh Sәhih әl-Buxari” (Buxarinin “Sәhih hәdislәri top- layan kitab”ının şәrhindә Allahın bәxş etdiyi fәth) kitabıdır. Bu kitabı İmam Şövkani tәriflәmiş vә demişdir: “Fәthdәn sonra hicrәt yoxdur” 1 . Bununla yanaşı, bu kitab haqda istәr әvvәllәr, 1 Burada İmam Şövkani Peyğәmbәrin “Mәkkәnin fәthindәn sonra hicrәt yox- dur” hәdisinә istinadәn bir bәnzәtmәdәn istifadә edib. Yәni, bu şәrh kitabı olan yerdә başqa şәrh kitabına müraciәt etmәk lüzumsuzdur. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|