T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
99 Üçüncü bölümde, Irak‟ın biyolojik ve kimyasal silah kullanımını önlemek amaçlı tedbirlere yer verilmiĢtir. Buna göre, uluslararası bir komisyonun denetiminde, bu silahların yok edilmesi, kaldırılması ya da etkisinin azaltılması sağlanmalıydı. Bu kapsamda, 150 km üstü menzile sahip füzeler ve bunların üretim ve bakım merkezleri de aynı madde kapsamında değerlendirilecekti. Irak bu silahlar ve üretim merkezleri ile ilgili yaptığı değiĢiklikleri komisyona ivedilikle bildirmeliydi. Aynı Ģekilde bu silahların üretilmesi ve geliĢtirilmesi ile ilgili çalıĢmalar da yasaklanıyordu. Üçüncü bölümde yer alan bir diğer hüküm de Irak‟ın nükleer faaliyetleri ile ilgili idi. Buna göre, nükleer silah üretimi, geliĢtirilmesi ve nükleer silah yapımında kullanılan materyalin üretimi yasaklanıyordu. Ayrıca, Irak‟ın nükleer, biyolojik ve kimyasal araĢtırma merkezlerinin yerlerini belirten bir listenin 15 gün içerisinde BM Genel Sekreteri ve Uluslararası Atom en erjisi Kurumu (IAEA) Genel Direktörüne sunulması isteniyordu. Bu Ģekilde Irak‟ın 1925 Cenevre SözleĢmesi, 1968 Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi AntlaĢmaları hükümlerine uyması isteniyordu. Dördüncü bölüm, Irak‟ın Kuveyt‟i iĢgali sırasında ele geçirdiği bütün binaların ve menkullerin iade edilmesi ve bu konuda da Genel Sekreterin, Güvenlik Konseyine geliĢmelerle ilgili rapor sunması istenmekteydi. BeĢinci bölümde Irak, iĢgal sebebiyle ortaya çıkan uluslararası hukuk ihlali, üçüncü devletlere yönelik zararlar, çevresel ve doğal kaynaklara yönelik zararlar ile uluslararası Ģirketlere verilen zararlardan sorumlu tutulmakta ve Irak‟ın tazminat ödemesi gerektiği belirtilmektedir. Bu konuda da bir tazminat komisyonu kurulması, bu komisyonun belirleyeceği tazminatın ödenmesi için de bir tazminat fonu kurulması öngörülmüĢtür. Fon ise, Irak‟ın dıĢ ticaret gelirlerinden özellikle de petrol gelirlerinin belirli bir yüzdesinin kesilmesi ile oluĢacaktı. Fonun idaresi BM Genel Sekreterine verilmekte ve bu fon, t azminat ödemeleri ile birlikte, BM‟nin silahsızlanma ve sınır tespit 100 masraflarının karĢılanması ve insani amaçlarla izin verilen Irak‟ın gıda ve ilaç ihtiyaçlarının karĢılanmasında da kullanılabilecekti. Altıncı bölümde, Irak‟a uygulanacak iktisadi ambargo hükümleri belirlenmekteydi. Bu doğrultuda, Güvenlik Konseyinin 661 sayılı kararı doğrultusunda uygulanan ambargonun temel gıda maddeleri konusunda hafifletilmesi söz konusu olmuĢ, diğer hükümlerde bir değiĢiklik olmamıĢtır. Bu hususlar, Irak‟ta ciddi ölçüde gıda, ilaç vb. gibi temel ihtiyaç maddelerinin karĢılanmasında sorunlara yol açmıĢtır. Yedinci bölümde, Kuveyt ve diğer üçüncü ülke vatandaĢlarının ülkelerine dönmesi konusunda, liste yapılması ve bu konuda yapılacak araĢtırmalarda Uluslararası Kızılhaç Komitesi personeli ile iĢbirliği yapılması gerektiği belirtilmektedir. Sekizinci bölümde, Irak‟ın uluslararası terörist faaliyetler içinde yer almayacağı ve bu faaliyetler içinde olan grupları, kendi ülkesinde barındırmayacağı ve bu faaliyetlere destek vermeyeceğine dair güvence vermesi istenmiĢtir. Dokuzuncu ve son bölümde ise, karar hükümlerinin onaylandığının Irak tarafından Genel Sekreterliğe tebliği ile birlikte Irak - Kuveyt ve 678 sayılı karar doğrultusunda Kuveyt‟le iĢbirliği yapan BM üyesi devletler arasında resmi ateĢkesin yürürlüğe gireceği ve bölgede kalıcı barıĢ ve güvenliğin sağlanabilmesi için daha baĢka adımların atılabileceği belirtilmiĢtir. Körfez SavaĢı, sonuçları itibariyle incelendiğinde, savaĢ öncesinde büyük ve güçlü bir ordusu bulunan Irak‟ın askeri anlamda önemli oranda zayıfladığı, nükleer tesisleri ve diğer kimyasal ve biyolojik silah üretim tesislerinin çoğunluğunun yok edildiği görülmektedir. Resmi kayıtlara göre Irak ordusu 100.000 kayıp ve 300.000 yaralı vermiĢ; buna karĢın koalisyon güçlerinin kayıp miktarı 148 ölü ve 467 yaralı olarak ifade edilmiĢti (United States History Ġnternet Sitesi [web], 2010). Bu rakamlardan da görüldüğü gibi 101 Irak, Körfez SavaĢında ordusunun neredeyse tamamını yitirmiĢti. Ağır ekonomik ambargolar v e borçlar sebebiyle, petrol gelirleri de adeta ipotek altına alınmıĢ; Irak, ekonomik olarak da oldukça zayıflamıĢtı. Bundan sonraki süreçte Irak‟ta ayaklanmalar ve iç karıĢıklıklar yaĢandı. ABD BaĢkanı Bush, ġubat 1991‟deki konuĢmasında Irak halkını ayakl anmaya çağırmıĢtı. Burada asıl hedef, Sünnilerin Saddam‟a karĢı ayaklanması iken, bu açıklamadan cesaret alan Kürtler ve ġiiler oldu. Kuzeyde Kürtler, güneyde ise ġiiler ayaklandı. Saddam Yönetimi, ayaklanmalara sert Ģekilde müdahale etti. Kısa zamanda kuzeyde Kürtlerin denetiminde bulunan Ģehirler (Erbil, Süleymaniye, Zaho) ele geçirildi ve bölgede yaĢayan çok sayıda Kürt, Ġran ve Türkiye‟ye sığındı (Yılmaz, 2009: 306- 307). Bölge ülkeleri; özellikle de Türkiye açısından büyük risk olarak ifade edilen bu d urum, Türkiye‟nin de çabaları ile BM‟ye taĢındı ve 688 sayılı kararın alınması söz konusu oldu. 688 sayılı karar ile Irak‟ın sivil halka karĢı yaptığı baskılar kınanarak, bu baskıların sonlandırılması isteniyor ayrıca, insani yardım örgütlerinin ülkenin her tarafında ihtiyaç duyanlara yardım etmesine, Irak yönetiminin izin vermesi gerektiği ifade ediliyordu (FAS Ġnternet Sitesi [web], 1991). Bu karar, sadece insani yadımla ilgili hükümleri içermekteydi. Asıl sorun olan Irak‟lı mültecilerin durumu ve özellikle Irak‟ın kuzeyinde bulunan Kürtlere karĢı Saddam Yönetimi‟nin operasyonlarını durdurabilmek amacıyla Irak‟ta oluĢturulabilecek bir güvenli bölge konusuna değinmiyordu. Bu sebeple, Irak‟da bir güvenli bölge oluĢturulması için farklı çabalara girilmesi ger ekiyordu. 688 sayılı karar, Kürtler açısından önemli bir karar olarak tarihe geçti. Zira bu kararda, Milletler Cemiyeti‟nin 1925 tarihli Musul Kararı sonrasında, ilk defa bir uluslararası metinde “Kürt” sözcüğü geçiyor ve böylece de Kürtler, uluslararası toplum tarafından ayrı bir etnik grup ve bölge aktörü olarak tanınıyordu. Ayrıca bu karara dayanarak ABD öncülüğünde gerçekleĢtirilen “Huzur Operasyonu” ile 36. Paralelin Kuzeyi, uçuĢa yasak bölge ilan edildi. Ardından ABD‟nin “Kürtlerin güvenlikleri garanti edilene kadar, bölgeden çekilmeyeceğini“ açıklaması ve Temmuz 1991‟de 2. Huzur Operasyonu Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|