T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
105 gerektiği söylemini sürdürdüler. Bu anlamda, Saddam Hüseyin‟in her Ģeye rağmen ülkenin toprak bütünlüğünün korunmasında baĢarılı olduğu gerçeği dikkat e alındığında, Körfez SavaĢının hemen sonrasında Batılı Devletler ve ABD tarafından alternatifi oluĢturulmadan devrilmek istenmediği görüĢü ileri sürülebilecektir. Irak ekonomisi, Körfez SavaĢı öncesinde, sekiz yıl süren Ġran -Irak SavaĢı‟nda yeterince zayıflamıĢtı. SavaĢın ardından tam anlamıyla toparlanamadan Kuveyt‟in iĢgali ve iĢgal sonrası yaĢanan Körfez SavaĢı ülke ekonomisini çökme noktasına getirdi. Buna bir de BM tarafından uygulanan yoğun ambargo ve ülkenin borçları sebebiyle petrol gelirlerinin ö nemli bir kısmının kesilmesi eklenince, ülke ekonomisi iyice zayıfladı. Ġlerleyen dönemde, halkın yaĢadığı sıkıntılar, açlık ve salgın hastalıklar sebebiyle, ambargonun hafifletilmesi de sorunlara çözüm getirmemiĢti. Dünya kamuoyunun genel kanısı, Irak‟a uygulanan ambargonun amacını aĢtığı, masum insanları cezalandıran bir mekanizma haline geldiği Ģeklindeydi. Ayrıca, Saddam yönetiminin el altından petrol satarak gelir elde ettiğine yönelik iddialar bulunmaktaydı. Sonuçta bu ambargolar, Irak halkını giderek fakirleĢtirirken, Irak hükümeti üzerinde fazla bir etki doğurmuyordu. Bu durum, BM üyeleri üzerinde de görüĢ farklılıklarına sebep oluyordu. GeliĢmeler ambargonun da delinmesine sebep olabiliyor; ambargonun devamı konusunda tartıĢmalar yaĢanabiliyordu. Nitekim 2001 yılına gelindiğinde, Irak‟a seyahat ambargosu fiilen kalkmıĢ durumdaydı (Arı, 2004: 490-492). Askeri açıdan bakıldığında, Dünyanın en güçlü orduları arasında gösterilen Irak ordusunun, önce Ġran - Irak SavaĢı ardından Körfez SavaĢı ile büyük bir darbe aldığı ve çok sayıda kayıp vererek, gücünü önemli ölçüde yitirdiği söylenebilecektir. Uzun süren savaĢlar sonrasında alınan ambargo kararları ve Irak hava sahasının önemli bir bölümünün askeri uçuĢlara yasaklanması ile Irak hava kuvvetleri de önemli ölçüde zayıflamıĢtı. Zira elinde az sayıda uçak bulunuyordu ve eğitim imkânları kısıtlanan pilotların 106 baĢarı göstermesi beklenemezdi. Buradan yola çıkarak, Irak‟ın çevre ülkeler ve Batılı Devletler açısından Körfez SavaĢı sonrasında ciddi konvansiyonel bir tehdit sergilediği söylenemeyecektir. b. Ġsrail - Irak Gerginliğinin GeliĢimi Irak Ġsrail‟i diğer pek çok Arap ülkesi gibi halen tanımamıĢtır. Dolayısıyla Irak ve Ġsrail arasında doğrudan bir diplomatik iliĢki kurulmamıĢtır. Reich ‟a göre Ġsrail ve Irak, teknik olarak Birinci Arap - Ġsrail SavaĢı‟nda, Irak‟ın Ġsrail‟e karĢı düĢmanca davranıĢlar içinde yer almasından beri savaĢ halindedir. Irak, bu savaĢa katılanlar arasında, ateĢkes antlaĢması imzalamayan tek devlettir 8 . Irak, ayrıca Ġsrail‟e karĢı Altı Gün SavaĢları ve Yom Kippur SavaĢı‟nda da yer almıĢ, Enver Sedat‟ın 1977 - 1978‟de Ġsrail ile barıĢ çabalarına karĢı çıkan Arap Devletlerine liderlik etmiĢ ve 1979‟da Mısır - Ġsrail BarıĢ AntlaĢmasına karĢı çıkmıĢtır. Irak, Filistinli terörist grupları desteklemiĢ ve onlara barınma imkânı sağlamıĢtır (Reich, 2008: 158). Irak‟ın Arap - Ġsrail savaĢlarında yer aldığı durumlarda Arap ülkelerine desteği sembolik düzeyde kalmamıĢtır. 1973 SavaĢında Irak‟ın gücünün üçte birini cepheye gönderdiği i fade edilmektedir. Irak- Ġsrail iliĢkileri, genel Arap - Ġsrail çatıĢması bağlamında değerlendirildiği gibi aynı zamanda, bazı iki taraflı durumları da bünyesinde barındırması sebebiyle, ikili iliĢkiler bağlamında da değerlendirilebilir. Zira Irak, Ġsrail‟e karĢı tek baĢına, bir koalisyona gerek duymaksızın, düĢmanca davranıĢlar geliĢtiren tek devlettir (Bengio, 1998: 33). Bunun örneği detayları ilerde anlatılacak olan Körfez SavaĢında yaĢanmıĢ ve Irak, kendisine müdahalede bulunan güçler içinde yer almasa da Ġsrail‟e füze saldırısında bulunmuĢtur. Irak, bulunduğu coğrafyada yalnızca Ġsrail‟e karĢı değil; diğer ülkelere karĢı da saldırgan bir tutum içinde bulunmuĢtur. Bunda, Irak‟ın önemli bir 8 Irak, 1948 SavaĢı‟na katılan diğer devletlerden farklı olarak 1949 AteĢkes AntlaĢmasını imzalam amıĢ ve BM Genel Kurul kararlarından 242 ve 338‟i de kabul etmemiĢtir (Erdemli, 2000: 219). 107 petrol üreticisi olmasına rağmen denize çok küçük bir noktadan ulaĢıyor olmasının da etkisi bulunduğunu ifade etmek mümkündür. Irak‟ın jeopolitik konumu Irak‟a farklı bir avantaj daha sağlamıĢtır. Ġsrail‟e uzak bir konumda oluĢu ve Ġsrail‟le ortak bir sınırının bulunmaması sebebiyle, hiçbir bedel ödemeden, Ġsrail‟e karĢı düĢmanca davranıĢlar içinde yer alabilmiĢtir. Irak, neredeyse bütün Arap - Ġsrail savaĢlarında yer almıĢ olsa da, çatıĢma hiçbir zaman kendi ülkesi üzerinde gerçekleĢmemiĢ ve Ġsrail‟e karĢı hiç toprak kaybı yaĢamamıĢtır (Bengio, 1998: 33). Buna göre Ġsrai l, Arap- Ġsrail savaĢlarına katılan ve kendisine karĢı düĢmanca faaliyetler içinde olan Irak‟a karĢı politikalarını oluĢtururken bu realiteyi göz önüne almıĢtır. Ġsrail‟in bulunduğu coğrafya itibari ile pek çok Arap ülkesinin saldırılarına hedef olabilecek konumda olması, tehdit algıladığı ülkelere karĢı daha saldırgan bir tutum içine girmesine yol açmıĢtır. Ġsrail‟in en çok çekindiği durumların baĢında Orta Doğu‟da bir nükleer savaĢın çıkması ve kendisine karĢı bir kitle imha silahının kullanılması olasılığı olmuĢtur. 1960‟lı yılların baĢından itibaren Orta Doğu, hızlı biçimde nükleer faaliyetlere giriĢilen, diğer bir ifadeyle nükleerleĢen bir bölge konumuna gelmeye baĢlamıĢtır. Bu tarihe kadarki süreçte, yeni devletlerin bağımsızlığını kazanması, artan ulusal coĢku, Arap - Ġsrail çatıĢmasının yarattığı silahlanma yarıĢı, bu bölgedeki nükleerleĢmenin temel nedenleri arasında yer almaktadır. O dönem için, nükleer bir silaha sahip olmak, dünya dengeleri ve bölgesel silahlanma yarıĢına doğrudan etki eden bir unsu rdu ve geliĢmekte olan bir ülke için modernliği temsil eden batı ülkeleri ile “eĢit güce sahip olmayı” sembolize etmekteydi (Shaked, 1982: 184 -185). Bu durum baĢlangıçta sadece geliĢmiĢ ve yeterli ekonomik imkânı bulunan ülkelere nükleer teknolojiden yararlanma imkânı sağlarken, geliĢen teknoloji ile birlikte küçük bir bütçeye sahip bir ülkenin bile nükleer tesis kurabilmesi mümkün olabilmiĢtir. Bu noktada Ġsrail‟in özellikle Orta Doğu‟da kendisi aleyhine geliĢebilecek nükleer faaliyetlerden çekindiği ve Orta Doğu‟da herhangi bir Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|