T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
111 uçakları ile Suudi Arabistan‟ın kuzey batı sınırı, Ürdün‟ün güney ve güneydoğu sınırından geçilerek yaklaĢık 2.000 km‟lik bir mesafe kat edilmiĢ v e 2 dakika süren bombalama sonrasında nükleer reaktöre büyük ölçüde zarar verilmiĢti. Uçaklar muhtemelen hiç fark edilmemiĢ ve hiçbir hasar görmeden Ġsrail‟e dönmüĢlerdi (Shaked, 1982: 194 - 195). Ġsrail‟in bu saldırıyı gerçekleĢtirmesinde, Irak hava kuvvetlerinin Arap ülkeleri üzerinden bir saldırı beklememesinin etkili olduğu söylenebilir. Daha öncesinde Ġran‟ın reaktörün yakınına kadar gelerek reaktöre zarar verebilmesinin de Ġsrail‟i cesaretlendirdiğini ifade etmek mümkündür. Ġsrail BaĢbakanı Begin, 8 Haziran‟da Kudüs Radyosu‟na verdiği mülakatta, Osirak‟ın, Irak‟ın Ġsrail‟e bir nükleer saldırı gerçekleĢtirmek amacıyla inĢa edilmekte olan bir reaktör olduğu ve bu sebeple vurulduğunu ifade etmiĢtir (Armaoğlu, 1994: 464). Saldırı bu anlamda önleyici vuruĢ ( pre- emptive strike )‟nın da önemli bir örneği konumundadır. Osirak Saldırısı uluslararası literatürde önleyici vuruĢ bahsinde sürekli referans verilen örnek bir olaydır. Saldırıya uluslararası toplumun tepkisi büyük olmuĢ ve saldırı sert bildirilerle kınanmıĢtır. Saldırının gerekçesi, gerekliliği ve yapılıĢ biçimi tartıĢmalara neden olmuĢtur (Shaked, 1982: 195). Reagan Yönetimindeki ABD, Ġsrail‟le geliĢtirilen yakın iliĢkilere rağmen saldırıyı sert biçimde kınamıĢtır. Fransa, saldırıyı “kabul edilemez” görmüĢ; Ġngiltere, “uluslararası hukukun ağır bir ihlali” olarak nitelemiĢtir (Kristof [web], 2002). Ġlerleyen süreçte BaĢkan Reagan; “Saldırıda ABD - Ġsrail arasında imzalanan 23 Temmuz 1952 tarihli Savunma Yardımı AntlaĢmasına aykırı olarak F -16 uçakları kullanıldığını, bu sebeple de Ġsrail‟e yönelik F - 16 satıĢlarının durdurulduğunu” açıklamıĢtır. Saldırı, Orta Doğu‟da da geniĢ yankı uyandırmıĢtır. Buna göre, Mısır Hükümeti, yayınladığı bir bildiri ile saldırıyı Ģiddetli biçimde kınamıĢ, diğer Arap ülkelerinde de yoğun protestolar gelmiĢtir (Armaoğlu, 1994: 464 - 465). Aynı Ģekilde Arap Birliği de, saldırı sonrasında Irak‟ın çağrısı üzerine yapılan toplantıda, BM‟ye; Ġsrail‟e karĢı ambargo uygulaması gerekliliğini belirtmiĢ, ABD‟nin Ġsrail‟e desteği 112 sayesinde, Ġsrail‟in agresif ve yayılmacı politikaları için cesaret bulduğunu, ABD‟nin bu tutumundan vazgeçmesi gerektiğini ifade etmiĢtir. Arap Birliğinin bu kararları değerlendirildiğinde, beklenenin aksine yumuĢak bir karar olarak nitelendirilebilecektir. Zira bu kar arların bir petrol ambargosu, askeri önlemler içermemesi ve Ġsrail‟in BM‟den ihracına iliĢkin herhangi bir karar alınmaması bu görüĢü doğrular niteliktedir (Shaked, 1982: 203 - 204). Arap Birliğinin bu çok da sert olmayan yaklaĢımının ardında, yeni bir Arap - Ġsrail çatıĢmasından çekinme, Mısır‟ın Ġsrail‟le yürüttüğü barıĢ görüĢmelerinin sekteye uğratılmama çabaları ve genel olarak Irak‟a komĢu olan ülkelerin Saddam Hüseyin‟in nükleer faaliyetlerinden rahatsızlık duymaları gibi gerekçelerin bulunduğunu ifade etmek mümkündür. Ġsrail saldırısına tepki gösterenler arasında, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı da yer almıĢtır. Ajansın Genel Direktörü 9 Hazirandaki demecinde, Irak‟ın, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi AntlaĢmasına ( Non- Proliferation Treaty) t araf olduğunu ve nükleer faaliyetlerinin Ajans kontrolünde olduğunu belirtmiĢtir (Armaoğlu, 1994: 464 -465). Saldırı sonrasında BM Güvenlik Konseyi‟nin 487 sayılı kararıyla, “Ġsrail‟in saldırısının, BM AntlaĢmasının 2/4 maddesine aykırı olduğu” ifade edilmi Ģ ve saldırı Ģiddetle kınanmıĢtır. Kararda ayrıca, “Irak‟ın nükleer faaliyetlerini, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı kontrolünde sürdürdüğü ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi AntlaĢmasına taraf olduğu buna karĢın Ġsrail‟in aynı antlaĢmayı imzalamadığını ve nükleer santrallerini UAEA kontrolüne açmadığı” belirtilmiĢtir. Kararın sonuç bölümünde ise aĢağıda belirtilen hükümler yer almıĢtır (Undemocracy Ġnternet Sitesi [web], 2010): Ġsrail, açık bir Ģekilde BM AntlaĢmasını ve uluslararası hukuku ihl al etmiĢtir. Ġsrail‟e gelecekte bu ve benzeri davranıĢ ve tehditlerde bulunmaması çağrısı yapılmıĢtır. Bu saldırı, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi AntlaĢmasının kurumsal göstergesi olan UAEA‟ nın kontrol rejimini tehdit etmektedir. 113 Irak dahil tüm milletlerin, ülkelerini kalkındırmak için barıĢçıl nükleer ve teknolojik araĢtırmalarda bulunabilme hakkı bulunduğu belirtilmiĢtir. Ġsrail‟den nükleer faaliyetlerini UAEA kontrolünde yürütmesi istenmiĢtir. Irak‟ın Ġsrail‟den tazminat alma hakkı bulunduğu belirtilmiĢtir. Buna göre, BM Güvenlik Konseyi‟nin Ġsrail saldırısını hoĢ görmediği ve uluslararası toplumun hemfikir olduğu görüĢler doğrultusunda bir karar aldığını ifade etmek mümkündür. Ġsrail‟de baskın haberi, kamu oyunun tüm kesimleri ve siyasal partiler arasında coĢku ile karĢılandı. Sonraki süreçte ise, uluslararası toplumdan gelen tepkiler, olası bir Arap Koalisyonu ya da Irak cevabi saldırısı, yaklaĢan Ġsrail seçimleri ve Güney Lübnan krizinin çözülememiĢ olması Ġsrail‟de büyük tartıĢmalara neden oldu. Ancak bu tartıĢmalar uzun sürmedi ve doğal geliĢen süreçte toplumun saldırıya ilgisi azaldı. Saldırının Ġsrail açısından sonuçları, Ġsrail‟in Orta Doğu‟da nükleer üstünlüğünün ve caydırıcılığının artması, Irak‟ın yeni bir reaktör inĢa edene kadar geçecek sürede, Ġsrail‟in kendi kabiliyetlerini geliĢtirme imkânına sahip olması Ġsrail açısından avantajdı. Bununla birlikte, Araplar arasında Ġsrail‟e karĢı nefretin artması da, saldırının, Ġsrail açısından bir dezavantajı olarak ifade edilebilecektir ( Shaked, 1982: 199-203). Saldırının ardından uzmanlar, Irak‟ın saldırıyı sineye çekeceği ve yeni bir Arap- Ġsrail savaĢının çıkmasını önlemek için karĢı saldırıya geçmeyeceğini belirtmekteyken, Irak farklı bir yol seçerek, yok olan reaktörü yeniden inĢa etmek için uluslararası arenada lobi ve baskı yapmaya baĢladı. Bu çabaları özellikle Arap Ligi ve BM nezrinde yürüttü. Bu durum, ne olursa olsun Irak‟ın nükleer faaliyetlerden vazgeçmeyeceğini göstermekteydi. Nitekim Saddam Hüseyin, 23 Haziran‟da Irak kabinesine yaptığı ve Bağdat Radyosunda da yayınlanan konuĢmasında “Araplar nükleer bomba elde etmeli ki Ġsrail‟in nükleer bombasına karĢı durabilsinler. Bu, barıĢın gerçekleĢmesini sağlayacaktır…” demiĢti. Bu durum Saddam Hüseyin‟in Orta Doğu barıĢı için Arapların Ġsrail‟le bir güç dengesine ulaĢması gerektiğini ve Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|