Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
362
gazete ve dergileri kapatma Ģeklinde göstermiĢtir. Saddam rejimi döneminde (1968 – 2003) ise Irak Türkmenlerinin kimlik ve varlıklarını yok etme politikası bağlamında Türkmen halkına karĢı tam bir savaĢ açılmıĢtır. Yüzlerce Türkmen insanının idam edilmesi, binlerce Türkmen insanı zorunlu göçe tabi tutulması, Türkçe eğitimin yasaklanması, Türkmenlere ait arazilere el konması, yirminin üstünde Türkmen köyünün yıktırılması, ekonomik ve siyasi baskılar uygulanarak Türkmenlerin kendilerini nüfus dairelerinde Arap olarak yazdırmaya mecbur bırakılmaya çalıĢılması, Türkmenlere devlet memuriyeti, ticaret ve iĢ yeri kurma yasağı getirilmesi, bu düĢmanca politikanın bazı göstergeleri olarak önümüze çıkmaktadır. “Türkçe” kavramı Irak‟ta çıkan yasalara da yansımıĢtır. Örneğin 1931 yılında çıkan 74 nolu Yerel Diller Yasası 8 (Türkçe Dili) ibaresini kullanmıĢtır. Yasa Türk bölgelerinde yargılanma, ifade verme ve Ģahitlik yapmanın “Türkçe” olabileceğini ve bu bölgelerdeki ilk okul seviyesindeki okullarda eğitimin “Türkçe” olabileceğini hükme bağlamıĢtır. Irak hükümeti tarafından 1932 yılında Milletler Cemiyeti‟ne sunulan Deklarasyon‟da 9 (Türkçe Dili), ancak Irak Türkleri için (Türkmen Irkı) tanımını kullanılmıĢtır. Devletin resmi taahhütnamesi olarak kabul edilen bu belgede Kerkük vilayetine bağlı Kerkük ve Kifri ilçelerinde resmi dilin “Türkçe” olduğu kabul edilmiĢtir. Irak Türkmenlerine ait yazılı basın organlarının resmi imtiyaz ruhsatlarında da (Dergi ve gazeteler) hep “Türkçe” ibaresi geçmiĢtir. 1958 ihtilalından sonra “Türkçe” ve “Türkler” kavramları devletin baskı ve kararıyla “Türkmence” ve “Türkmenler” olarak değiĢmiĢtir. “Türkmen“ kimliği devletin eliyle ve resmi bir kararla ortaya çıkmıĢtır 10 . Türkmenler, daha önce, kendilerini hep “Irak Türkleri” olarak bilirler ve bu vasıfla kimliklerini takdim ederlerdi. Buna bir örnek olarak 1959 yılında Türkmenlerin Ġstanbul‟da kurdukları ilk teĢkilatları addedilebilen derneğin adının “Irak Türkleri Kültür ve YardımlaĢma derneği” olmasını gösterebiliriz. Türkmenler Cumhuriyet döneminden sonra (Türkmen) adı altında ortak bir kimlik bilincine varmıĢlar ve bu kimlikle tanınmaya baĢlamıĢlardır. Bu yeni denebilen kimlik Irak‟ın diğer halkları tarafından nasıl
8 Bu yasa Irak‟ın resmi gazetesinin 989 nolu sayısında ve 1 Haziran 1931 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiĢtir. 9 Devletin vermiĢ olduğu bu taahhütname Ġngiliz DıĢiĢleri Bakanlığında 127 no altında kayıtlıdır. 10 Bkz. “Irak Türklerinin adı nasıl Irak Türkmenlerine çevrildi” baĢlıklı Arapça yazımız, KardeĢlik dergisi, Bağdat, Sayı: 275 – 276, Eylül – Ekim 2012. Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 363 karĢılandı sorusuna cevap aramak için, 1958 ve sonrasında Irak‟ın siyasi arenasına göz atmak gerekir. Irak‟ta 1958 yılının Temmuz ayında ordunun gerçekleĢtirdiği bir kanlı darbe sonucunda kraliyet rejimi devrilmiĢ, yerine cumhuriyet rejimi kurulmuĢtur. Kısa bir zaman sonra devrim liderleri arasında çıkan anlaĢmazlıklar halk arasında kutuplaĢmaya neden olmuĢ ve devrimin lideri olan baĢbakanın komünist gruplarını desteklemeye mecbur kılmıĢtır. Kerkük ve diğer Türkmen bölgelerini KürtleĢtirme çabası içinde olan Kürt gruplar ve komünizm düĢüncesini reddeden Türkmenlere karĢı savaĢ açan komünist gruplar, “Türkmen” varlığını ve dolayısıyla kimliğini ortadan kaldırmaya yönelik bir politika gütmüĢler ve bu politikanın bir uygulaması olan 1959 yılını Temmuz ayında Kerkük Ģehrinde Türkmenlere karĢı korkunç bir katliamı gerçekleĢtirmiĢlerdir. Arap halkı ise, çoğunluk olarak komünizm‟in aleyhinde olduğu için Türkmenleri desteklemeye ve birçok mahfilde ön plana çıkarmaya baĢlamıĢlardır. Bu durum Türkmen kimliğinin tanınmasına ve kabullenmesine büyük ölçüde yardımcı olmuĢtur. 1959 katliamı Türkmenleri birleĢtirmeye yardımcı olmuĢtur. Irak‟ın değiĢik bölgelerinde yaĢayan Türkmenler büyük çapta bir kimlik altında toplanmıĢlar ve bu kimliği diğer halklara kabul ettirmede baĢarılı olmuĢlardır. Bu birleĢik kimliğin en önemli semerelerinden biri de 1960 yılında Bağdat‟ta kurulan ve faaliyetlerine bugüne kadar devam ettiren “Türkmen KardeĢlik Ocağı” olmuĢtur. Türkmen KardeĢlik Ocağı” Baas partisi yanlıları tarafından ele geçirildiği 1977 yılına kadar Türkmen toplumunu en iyi Ģekilde temsil etmiĢ ve Türkmen kimliğini öne çıkarabilmiĢtir. Bu kuruluĢ 2003 yılında Baas rejiminin devrilmesinden sonra yeniden ve emin ellerle Türkmen halkının hizmetine koĢmaya baĢlamıĢtır. Aslında, Kendilerini hep “Türk” olarak tanımlayan Irak Türkü, “Türkmen” terimini benimsemiĢ ve artık “Türkmen” (kendi deyimleriyle “Türkman”) kimliğini kolayca kabullenmiĢtir. Bizce bu yeni kimliğin kolayca benimsenmesinin ardında Iraklı Arap halkının ve Irak rejiminin, Ġngilizlerin siyasi amaçlarla kıĢkırtmaları sonucunda Türk ırkına ve Türkiye devletine olan nefret ve düĢmanlık hislerinin kendilerine de yansımasını bertaraf etme çabası ve artık Irak‟ın içinde kendi baĢlarına bir oluĢum olduklarının tanınması arzusu yatmaktadır. Irak halkı arasında Türkmen kimliği yerleĢmiĢken, durum Irak‟taki otoriteyi elinde tutan değiĢik rejimler yönünden hiç de öyle değildi. Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|